نیاز به حمایت مالی برای تدوین دایره المعارف گلسنگ‌ها
به گزارش سیناپرس، دکتر محمد سهرابی بنیانگذار موزه گلسنگ در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران در گفت‌وگو با ایسنا، موزه گلسنگ‌های ایران را یک موزه تخصصی در حوزه تاریخ طبیعی دانست و افزود: این موزه به شیوه‌ای طراحی و راه‌اندازی شده است که علاوه بر آموزش، دارای جنبه‌های پژوهشی و حفاظت از گلسنگ‌ها نیز می‌باشد.
سهرابی با اشاره به تعداد نمونه گلسنگ‌های موجود در این موزه اظهار کرد: در کلکسیون شخصی من که نتیجه مسافرت‌ها و جمع آوری گلسنگ‌ها است، ۶۰ هزار واحد گلسنگ وجود دارد و در موزه گلسنگ‌های ایران نیز ۲۰ هزار نمونه نگهداری می‌شود. به گفته این محقق این نمونه‌ها کدگذاری، شناسایی و طبقه بندی شده‌اند.
مدیر موزه گلسنگ‌ها اضافه کرد: از تعداد ۱۰ هزار نمونه جمع آوری شده در این موزه تعداد ۵۰۰ نمونه در تالار آموزش موزه به بازدیدکنندگان ارائه می‌شود. همچنین با یک دوره ۸ ساعته تدریس، یک فرد می‌تواند گلسنگ‌ها را بشناسد و آنها جمع آوری کند.
رئیس موزه گلسنگ‌های ایران از اقدام برای تدوین فلور گلسنگ‌های ایران خبر داد و یادآور شد: بر این اساس تاکنون ۴ جلد از فلور آماده شده است که در تهیه آن گروهی متشکل از متخصصان ایرانی و خارجی برای ویراستاری آن تشکیل شده است.
به گفته وی در صورت ارائه حمایت‌های لازم، می‌توان ظرف ۱۵ سال آینده جمع‌آوری فلور گلسنگ‌های ایران نهایی شود ضمن آنکه در سال آینده نیز کتابی برای اموزش ارائه شود.
سهرابی همچنین خاطر نشان کرد: علاوه بر آن برنامه‌ای برای نگارش دایره المعارف آماده کرده‌ایم که اجرایی کردن آن نیاز به حمایت مالی دارد.
وی با تاکید بر اینکه این موزه مانند موزه‌های سنتی نیست و یک موزه علمی و در رده موزه‌های تعاملی قرار می‌گیرد، یادآور شد: بر این اساس در موزه گلسنگ‌ها می‌توان اشیای آن را که گلسنگ‌ها هستند لمس کرد و با لمس کردن، آموزش‌های لازم در این حوزه را دریافت کرد.
سهرابی اهمیت این موزه را در حوزه‌های میزان آلودگی هوا، تاریخ‌شناسی، تنوع زیستی، رنگرزی و داروسازی دانست و ادامه داد: از آنجایی که هدف این موزه دیدن فضای میکروسکوپی است از این رو به هر مخاطبی که وارد موزه می‌شود یک لنز دستی و آموزش اولیه ارائه خواهد شد.
عضو هیأت علمی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران در عین حال تاکید کرد: مخاطبان عمده این موزه دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری هستند ولی طیفی از مهدکودک تا سطوح پیشرفته دانشگاهی می‌توانند از این موزه بهره مند شوندو بسته به میزان اطلاعات مخاطب می‌توانیم آنها را از انواع مختلف گلسنگ‌ها مطلع کنیم و برای آنها مطالبی در خصوص تفاوت "جلبک‌ها"، "قارچ‌ها" و مفهوم همزیستی تا کاربرد گلسنگ‌ها ارائه دهیم.
وی در خصوص کاربردهای گلسنگ‌ها با بیان اینکه گلسنگ‌ها در زیستگاه‌های مختلف چون مراتع، جنگل‌ها و مناطق استپی وجود دارد، افزود: از منابع گلسنگی می‌توان برای مطالعاتی در زمینه‌هایی مانند داروسازی یا تعیین نشانه‌های تاریخی و یا سالم بودن یا نبودن محیط زیست استفاده کرد.
مدیر موزه گلسنگ‌های ایران با اشاره به مفهوم "اقتصاد ارزیابی" توضیح داد: اگر بخواهیم آلودگی هوا را در یک استان بررسی کنیم، باید سیستم‌های ابزار دقیق و حسگرهای مشخصی در اختیار داشته باشیم که هزینه زیادی دارد در حالی که با مشاهده گلسنگ‌ها و شناسایی آنها در نقاط مختلف می‌توان با هزینه کمتر در این حوزه‌ها مطالعه کرد.
سهرابی اضافه کرد: دستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در مجموع ۶ ماه، میانگین آلودگی را ارائه می‌دهند به عنوان مثال نشان می‌دهد فلز مس یا کادمیوم در هوا به چه میزان وجود دارد، این عدد میانگین محصول یک دستگاه است ولی به جای آن می‌توان از ابزار زیستی مانند گلسنگ استفاده کرد که می‌توان داده‌های خوبی از آن کسب کرد.
به گفته این محقق حوزه گلسنگ، در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکا برای تعیین شاخص آلودگی‌های محیط زیستی در کنار ابزار دقیق، از گلسنگ‌ها هم استفاده می‌شود؛ زیرا ابزار دقیق قابل دستکاری است ولی گلسنگ‌ها قابل دستکاری نیستند.
سهرابی با ابراز تأسف از اینکه استفاده از گلسنگ‌ها در ایران هنوز آن چنان معمول نیست، اظهار کرد: این در حالی است که در بسیاری از کشورها مانند ایتالیا آشنایی با گلسنگ‌ها جهت کنترل کیفیت آلودگی هوا از مدارس آغاز می‌شود.
مدیر موزه گلسنگ‌ها با تاکید بر اینکه بررسی وضعیت گلسنگ‌ها ما را از وضعیت آلودگی زیست محیطی آشنا می‌کند، گفت: روند طبیعی گلسنگ‌ها در محیط و دیگر جاها پاکسازی است و از موجودات پیشگام در زیست بوم‌ها هستند. به این معنا که وقتی آتشفشانی رخ می‌دهد و یا جزیره‌ای از سطح خاک بیرون می‌آید، موجوداتی باید در این منطقه شروع به زندگی و سکنا گزیدن (colonization) می‌کنند که این موجودات گلسنگ‌ها هستند که در جاهایی که حیات، تازه شکل گرفته است، رشد می‌کنند.
به گفته این محقق به این دلیل به آنها موجودات "پیشگام" گفته می‌شود که کار عادی آنها خاکسازی است و همه جا مفید هستند به غیر از مکان‌هایی که نمی‌خواهیم خاکسازی صورت گیرد مانند آثار تاریخی و باستانی.
سهرابی خاطر نشان کرد: در صورت رشد گلسنگ‌ها بر روی آثار باستانی نقوش محو و تبدیل به خاک خواهند شد. این روند در کل دنیا وجود دارد.
عضو هیأت علمی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران گلسنگ‌ها را موجوداتی سخت جان توصیف کرد که می‌توانند در سخت‌ترین شرایط دمایی و ارتفاعات مختلف دوام بیاورند، و افزود: این موجودات در واقع مانیتور زیست بوم سالم ما هستند. اگر بخواهیم عملکرد زیست محیطی منطقه یا شهرمان را ارزیابی کنیم، گلسنگ‌ها بهترین شاخص در این زمینه است.
وی کاربرد دیگر گلسنگ‌ها را در "متابولیت‌های ثانویه" این موجودات دانست و در این باره توضیح داد: تعامل جلبک و قارچ باعث ایجاد ۱۱۵ ماده منحصر به فرد در گلسنگ‌ها می‌شود که این مواد در هیچ موجود زنده‌ای غیر از گلسنگ‌ها یافت نمی‌شود. از این تنوع می‌تون در حوزه‌های داروسازی بهره برد.
سهرابی یکی از اهداف این موزه را پل ارتباطی بین مردم و فرهنگ زیست محیطی دانست و گفت: محمدزکریای رازی یک رستنی به نام "آشنه" را معرفی کرد که خاصیت آنتی بیوتیکی دارد و بعد از گذشت سال تاکنون در هیچ یک از کتاب‌های گیاهان دارویی این گیاه معرفی نشده است. اما گلسنگی به نام "اوسنه‌آ" که لاتین شده "اوشنه" است نیز همین رستنی است. بنابراین موزه نقش محوری در پر کردن این خلأ فرهنگی و علمی را دارد.
No tags for this post.
