نصف شورابه حاصل از شیرین سازی آب متعلق به خاورمیانه

از این رو بسیاری از کشورهایی که با مشکل تامین آب روبرو هستند  به منظورتامین آب مورد نیاز رو به شیرین کردن و استفاده از آب شور دریاها آورده اند.

بنا بر مطالعه ای جدید، ۵۰ درصد از شورابه حاصل از فرآیند شیرین سازی آب شور در جهان متعلق به کشورهای خاورمیانه است و چهار کشورعربستان، امارات، کویت و قطر مسئول تولید ۲۲ درصد از شورابه جهان هستند. در حال حاضر ۱۶ هزار آب شیرین کن در ١٧٧ کشور جهان در حال فعالیت هستند.

بر اساس این مطالعه که توسط محققان دانشگاه سازمان ملل در کانادا صورت گرفته، میزان تخمینی تولید روزانه شورابه حاصل از فرآیند شیرین سازی آب شور در جهان ١۴٢ میلیون متر مکعب، یعنی ۵۰ درصد بیشتر از تصور قبلی، است. شورابه و نمک رها شده در آب یک خطر جدی برای اکوسیستم دریایی است.

آب شیرین کن نیز مانند سایر فناوری‌ها با مزایایی همراه است اما رها سازی شورابه به خلیج فارس در کنار آلودگی‌های ناشی از صنایع نفت و گاز توسط کشورهای حاشیه آن، از عوامل مهم تغییر کیفی آب خلیج فارس بوده است و فقدان ساز و کارهای حقوقی و نظارتی جامع ملی و بین المللی،  پیشگیری از تخریب اکوسیستم با ارزش آن را با مشکل جدی مواجه کرده است.

آثار منفی آب شیرین کن ها بر محیط زیست

تلخابی که به عنوان پساب از دستگاه های آب شیرین کن باقی می ماند، بسیار گرم تر وشورتر از آب معمولی دریاست که دوباره وارد دریا می شود.

آب‌شيرين‌کن‌ها آب را با فشار به درون لوله ها پمپاژ می کنند که در این مسیر بسياری از موجودات ميکروسکوپی درياها (همچون پلانکتون‌ها)‌ و حتی سخت‌پوستان کوچک يا ماهی‌های ريز در برابر اين فشار سهمگين و مکندگی شديد آب نمی‌توانند مقاومت کنند و به درون آب شيرين‌کن رفته و از بين می‌روند. زمانی اين مسئله جدی‌تر می شود که بدانيم بسياری از اين موجودات ميکروسکوپی سرآغاز زنجيره حيات در درياها هستند.

اگر از آب‌شیرین‌کن‌هایی که تلخاب‌هایشان را به دریا رها می‌کنند، استفاده شود، مطمئنا ما زیست‌گاه‌ها و تالاب‌های ساحلی‌مان، یعنی زیست‌گاه‌هایی که در ساحل و اعماق بالاتر داریم را از دست خواهیم داد. آب‌شیرین‌کن‌ها به احتمال زیاد روی آب‌سنگ‌های مرجانی سخت در عمق‌های کمتر و آب‌سنگ‌های مرجانی نرم که در عمق‌های بیشتر قراردارند و همچنین روی گونه‌های کف‌زی تاثیر می‌گذارد.

همچنین این دستگاه ها برای فعالیت به انرژی زیاد نیاز دارند که تولید این انرژی انتشار گازهای گلخانه ای را به همراه دارد. ما نیز به عنوان کشوری که در معرض خشکسالی ها پی در پی قرار دارد با مشکل آب مواجه است گمانه زنی هایی در مورد استفاده از آب شیرین کن ها به گوش می رسد اما هنوز بحران آب در کشور به حدی نرسیده که لازم به استفاده از آب شیرین کننده ها باشد و مدیریت آب‌های شیرین موجود در اولویت اول قرار دارد.

بر اساس نظر مسوولان مربوطه، ابتدا باید ببینیم بحران در چه حدی و تامین آب در آن منطقه به چه صورت است. اگر همه راه‌ها منتهی به استفاده ازآب‌شیرین‌کن‌ها شد، آن وقت باید ببینیم آب‌شیرین‌کن‌هایی که در نظر گرفته شده از چه فناوری برخوردار است؛ آلاینده‌هایش چیست و در کدام محل قرار است مستقر شود، این‌ها همه باید بررسی شود.

شوری خلیج فارس و خزر

پروژه دیگری که قرار است به زودی اجرایی شود، انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی است. مطالعات این پروژه در حال انجام است و گفته شده قرار است ۱۶ استان از آن منتفع شوند. اساس این پروژه هم مانند خزر بر استفاده از آب شیرین کن‌های عظیم و شیرین‌کردن آب خلیج فارس است.

بر اساس این گزارش، خلیج فارس دریایی نیمه بسته است که از طریق تنگه هرمز به دریای عمان راه دارد و میزان آبی که در آن تبخیر می‌شود چندین برابر آبی است که از طریق رودخانه‌ها واردش می‌شود؛ بنابراین شوری و دمای آب این دریا بالاست و این خود فی نفسه برای آبزیان تهدید محسوب می‌شود.

شوری آب خلیج فارس با دستکاری‌هایی که هر ساله در طبیعت انجام می‌دهیم بیشترهم شده و یکی از مهم‌ترین دلایل آن سد سازی بر رودخانه‌های بالادست این دریاست به طوری که اکنون شوری آب خلیج فارس بین ۳۸ تا ۴۱ در ۱۰۰۰ppt است. حال فرض کنید آب شیرین کن‌هایی با حجم بالا در سواحل آن مستقر کنیم. در حالی که این آب شیرین کن‌ها فقط نیمی از آب را شیرین و خروجی آنها بسیار شور‌تر از آبی است که برداشت می‌کنند. فرض کنید آب دریا با شوری ۴۰ ppt برداشت و خروجی آن دو برابر شور‌تر است که به دریا وارد می‌شود. به گفته کار‌شناسان بیولوژی دریا جدا از شوری مضاعفی که آب شیرین ‌کن‌ها به آب دریا تحمیل می‌کنند، ۱۸ تا ۶۰درجه سانتیگراد هم دمای آب را بالا می‌برند. افزایش دمای آب هم همان طور که گفته شد شوک شدیدی به آبزیان وارد و بنابراین استفاده از این تجهیزات به شدت اکوسیستم خلیج فارس را تهدید می‌کند.

بنابراین، پیش از نصب و استفاده از آب شیرین کن‌ها، باید مطالعات دقیقی درباره این اقدامات انجام شود و ترجیحا آب شیرین کن‌ها در دریای عمان مستقر شوند. سواحل جاسک به سمت کنارک و چابهار از نظر او برای این کار بهتر هستند زیرا به دریای آزاد راه دارند. با این وجود این به معنای بی خطر بودن استفاده از آب شیرین کن‌ها در این سواحل نیست.

علاوه بر این، در شمال کشور نیز، رقابت شکل گرفته برای برداشت و شیرین سازی آب شور در کنار بهره برداری‌های نفت و گاز، تخریب کیفی دریای خزر و زیست بوم با ارزش آن را به دنبال خواهد داشت.

No tags for this post.