تهران،شهر دوستدار زنان

شهروندان تهرانی روزانه شاهد حضور زنان در عرصه‌های گوناگون اداری، بازار، آموزشی و فراغتی‌اند. رمزگذاری و رمزگشایی شهر به‌ دست این زنان، به زنانه شدن فضای شهر انجامیده است. هرچند این یافته‌ها با انتقادهایی از طیف زنان در گروه‌های فمینیستی مواجه خواهد شد، اما بی‌شک نمی‌توان تغییرات زنانه شدن یک‌صد سال اخیر در فضاهای شهری را نادیده گرفت.

عبارت «شهر دوستدار زن» از اواخر قرن 20 و اوایل قرن 21 به عنوان یک شعار و ایده کلیدی با این هدف مطرح شد که تغییراتی در شهرها (تهران و شهرهای بزرگ کشور) بوجود آورد برای اینکه زنان امکان زیستن متناسب با مقتضیات وجودی خود را پیدا کنند.

از زمان رضا شاه و شکل گیری شهرهای مدرن تا کنون شیوه مدیریت شهری در ایران پروژه محور و تکنیکی بوده است و نمایشی از پل ها، اتوبان ها، ساختمان ها و نمودارهای آماری خود را ارائه کرده است.

نعمت الله فاضلی انسان شناس، نویسنده و عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات‌ فرهنگی در رابطه با این مقوله گفت: برای رسیدن به «شهر دوستدار زن» نیاز است که نهاد مدیریت شهری، شیوه ساماندهی و سازماندهی مدیریت شهری را موضوع اصلی تحولات و سیاستگذاری های خود قرار گیرد.

وی افزود: مفهوم «شهر دوستدار زن» به این معنی است که چگونه ساختارهای شهری را با نیازها، خواسته ها و ساختارهای زنان متناسب کنیم و چه کاری باید انجام شود برای اینکه شهر از منظر زنان شهری امن، آرام، قابل سکونت و پاسخگوی نیازهای جامعه و زنان باشد.

وی اظهار کرد: در شهرهای کنونی به ویژه تهران، همه در خدمت سود، بازار، قدرت و ایدئولوژی هستند، به طوری که در زمینه ساخت بازارهای بزرگ، مراکز خرید بزرگ، ایدئولوژی و قدرت سیاسی و نمادهای ایدئولوژیکی که باید در شهر قدرت را به رخ بکشند تا شهروندان را به انقیاد خود درآورند، آمارها بالاست اما آنجا که بحث زندگی، سلامت، آرامش، آب و هوا، تربیت کودک، حس تعلق به مکان، حس خوب شهری، ارزش های زیبایی شناسی شهر، سیمای شهری، هویت، خودشکوفایی، عدالت و داشتن یک زندگی و شهر انسانی به میان می آید شاخص ها و معیارهای در سطح پایین قرار می گیرد.

نویسنده کتاب زنانه شدن فضای شهری در ایران امروز (با تکیه بر فضای کلان‌شهر تهران) با بیان اینکه شهر در ایران معاصر در موقعیت زن تحول بنیادی ایجاد کرده افزود: زنان در شهر معاصر نسبت به شهر پیشامعاصر، حضور گسترده ای در خیابان ها، میدان ها، بازارها و فضاهای شغلی و تفریحی پیدا کردند؛ انقلاب مشروطه، دوران پهلوی و انقلاب اسلامی و تحولات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی باعث شده زنان، که قبلا محل زندگی آنها خانه و مزرعه بوده، امروزه در شهر حضور پیدا کنند و یکی از اقتضائات و لوازم سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، حضور زنان در شهر باشد، اگرچه فمنیست ها به این گفته انتقاد دارند و معتقدند این تنها ظاهر قضیه است و زیرپوست شهر، فقر، ناامنی و خشونت علیه زنان وجود دارد.

وی اضافه کرد: مساله زن و شهر از جایی شروع شده که زن به صورت مولفه وجودی شهر درآمده، باید بپذیریم نه تنها زن به شهر آمده، بلکه شهر، زنانه شده و زنان، هم شهری شده اند.

فاضلی با اشاره به سه مدل فرهنگی زنان ایران گفت: در مدل پیشامعاصر زندگی زنان روستایی و عشایری بر اساس طبیعت شکل می گرفت و در دوران معاصر، دولت ها و تکنولوژی در زندگی زن شهری نقش دارند اما در مدل فرهنگی زن کلانشهری در حال ظهور که در تهران مشاهده می شود، نه طبیعت و نه قدرت، بلکه فردیت تعیین کننده زنانگی است و هیچ ایدئولوژی سیاسی قادر به تحمیل خود بر آنها نیست، که من آن را به ویژه درتهران «کلانشهری شدن زن» می نامم.

بر اساس این گزارش، ایده «شهر دوستدار زن» از دل این مدل فرهنگی «زن کلانشهری»، از درون شکل گیری جهان زنانه شده، زبان زنانه، گفتمان های مونث، بازاندیشی موقعیت مردان، پایان دوران پدرسالاری و از درون یک قرن بازاندیشی انتقادی در ساختارهای نابرابر و تبعیض جنسیتی بیرون آمده است.

 

No tags for this post.