اسامی نمایشی در مقالات علمی پژوهشی

اما و اگر‌هایی که از یک سو چرایی بی تفاوتی آموزش عالی به این مسئله را زیر سئوال می‌برد و از سوی دیگر نیز عادلانه بودن این روش ارتقای علمی را به چالش می‌کشد.

با تشدید این پدیده به تازگی پروفسور حسن انصاری عضو هیات علمی موسسه مطالعات پیشرفته پرینستون مقالات علمی-پژوهشی با چندین نویسنده را پدیده ای به واقع عجیب دانسته که چند سالی است در ایران شایع شده است.

وی در این باره گفته است: این پدیده دست کم در علوم انسانی در غرب مشابهی ندارد و نمی دانم از کجا وارد سیستم آموزشی ایران شده است. نوشتن یک مقاله با همکاری برابر در زمینه علوم انسانی و از جمله در پژوهش های تاریخی و اسلام شناسی چند سالی است در غرب روند روزافزونی یافته است. سبب آن هم تنوع و کثرت روزافزون مجلات تخصصی در حوزه اسلام شناسی و تمایل نظامات دانشگاهی برای انتشار هر چه بیشتر مقالات علمی و پژوهشی از سوی استادان دانشگاه ها و مؤسسات علمی است.

پروفسور حسن انصاری عنوان می کند: کارهای گروهی در زمینه مطالعات متنی و  ورکشاپ های علمی که نتیجه کثرت روزافزون بودجه های پژوهشی نهادهای دانشگاهی و دولتی در غرب برای کارهای گروهی است ضرورت و زمینه کارهای مشترک را فراهم می کند و اینها همه موجب انتشار روزافزون مقالات با نویسندگانی مشترک را فراهم کرده است. یعنی مقالاتی که واقعا دو نویسنده با هم همکاری حقیقی و برابر کرده اند. در داوری مقالات برای ارتقاهای دانشگاهی هم بر همین اساس رسم بر این است که هر مقاله ای اگر دو نویسنده دارد در واقع تنها یک نیم مقاله حساب می شود برای هر نویسنده. 

وی معتقد است: آنچه من در بیشتر مقالات مجلات ایرانی با بیشتر از یک نویسنده دیده ام (و البته همین امروز مقاله ای با چهار نویسنده رؤیت شد) به نظر می رسد بیشتر تألیف یک نفر است و اسامی دیگر در واقع سهم نمایشی دارند، از استاد راهنما گرفته تا ظاهرا کسانی که زمینه های مالی و اداری پژوهشی را فراهم کرده اند و یا حتی در مورد یک مجله ای دیدم که نام کسی مکرر در مقالاتی در حوزه مطالعات اسلامی می آید که گویی در نقش مربی والا مقام و هدایتگر جلوه می کند. این رسم ها به واقع بدعت های خطرناکی است و مانند سم مهلک است برای نظامات دانشگاهی کشور. بسیاری از نویسندگان همین دست مقالات تاکنون برای من مقالاتشان را در حوزه کلام و فلسفه و حدیث و تاریخ فرستاده اند و بعد گفته اند نویسنده واقعی آنهایند و نه آن دیگرانی که نام آنها هم بر فراز مقاله ثبت شده؛ این خیلی بد است. اصلا چرا باید یک استاد راهنما از شاگردش بخواهد که نام او هم به عنوان نویسنده مقاله ثبت شود؟ این رسم غلط از کجا می آید؟ مطلقا چنین چیزی در نظامات دانشگاهی در غرب وجود ندارد. به نظرم باید وزارت علوم تمهیدی برای جلوگیری از این رسم غلط و ظالمانه کند.

بر اساس این گزارش، براساس ماده ۲ آئین‌نامه ارتقای مرتبه اعضای هیات علمی مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی، اساتید با چاپ کتاب، مقاله یا ترجمه کتب و تحقیقات خارجی تا ۷ امتیاز می‌توانند کسب کنند و رتبه‌های علمی خود را به عنوان مربی، استادیار، دانشیار و یا استاد به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه ارتقا دهند.

چندی پیش هم مقام معظم رهبری درسخنرانی خود در بین اعضای هیأت علمی و اساتید دانشگاهی به اهمیت مقاله محوری اشاره کردند و فرمودند: اگرچه مقالاتی که مورد استناد قرار می‌گیرد برای کشور آبرویی است، اما نباید در مسیر ارتقای علمی اساتید، تولید مقاله اصل و ضابطه قرار گیرد.

براساس فرمایشات رهبری اهمیت به تدوین مقاله مهم و ضروری تلقی می‌شود، اما تا جایی که محور اصلی ارتقای علمی اساتید نباشد.

برهمین اساس و با توجه به افزایش نارضایتی‌هایی دانشجویان برای اجبار اساتید به تدوین مقاله، کتاب و یا ترجمه کتاب باید این موضوع مورد توجه قرار گیرد که در تدوین آیین نامه جدید ارتقای اساتید، نباید پیشرفت آن‌ها در گروی چاپ و انتشار مقاله باشد و اساتید دانشگاه هم این موضوع را درنظر داشته باشند که حقوق مؤلف اثر برای ارتقای رتبه علمی آن‌ها نباید مورد خدشه قرار گیرد.

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا