برگرداندن مشق شب از خانه به مدرسه

به گزرش سیناپرس به نقل از ایرنا، نوشتن انبوه مشق و تکلیف شب در ساعاتی که دانش آموز باید در کنار خانواده وقت بگذراند، بی تردید تاثیر چندانی در افزایش یادگیری ندارد و نظام آموزشی نیز تصمیم دارد تکالیف مهارت محور را جایگزین آن کند؛ امری که نیاز به برنامه ریزی ساختاری از نهاد خانواده تا مدرسه دارد.
جایگزینی تکالیف مهارت محور به جای مشق شب هم از جمله این طرح ها است و این مساله فرصتی شد تا در گفت و گو با چند تن از کارشناسان و صاحب نظران آموزشی، طرح ها و حرکت های تحول گرا در حوزه آموزش و پرورش و طرح جایگزینی تکالیف مهارت محور را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد.

**نقش تعیین کننده اولیای خانه و مدرسه در موفقیت تکالیف مهارت محور
«فرنوش اعلامی» عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در این گفت و گو ضمن تایید طرح تکالیف مهارت محور گفت: آموزش و پرورش باید دانش آموزان را برای زندگی کردن آماده کند و مهارت های زیستن با تکالیف و مشق شب کسب نمی شود.
اعلامی، کسب مهارت های زندگی را رمز موفقیت حرفه ای و پیدا کردن شغل در آینده دانست و گفت: با روند فعلی، دانش آموزان برای حضور در محیط های کسب و کار نیز آماده نمی شوند چرا که در نظام آموزشی ما فقط روی یک سری مفاهیم انتزاعی کار شده و برای زندگی روزمره و شغل و حرفه آمادگی ایجاد نمی شود.
وی ضمن تأکید بر نامشخص بودن شرایط و نوع مشاغل حرفه ای در آینده اظهار داشت: کودکان در زندگی آینده خود تنها با اتکا بر نوآوری، داشتن تفکر تحلیل و حل مساله و روحیه انتقادی می توانند مهارت زیستن و حتی کسب درآمد را به دست آورند.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی یکی از چالش های پیش روی اجرای این طرح را معلمان و مدیریت آموزش و پرورش دانست و گفت: معلمان باید با روش های جدید یاددهی و یادگیری آشنایی داشته باشند. این سؤال مطرح می شود که آیا معلمان با یادگیری معکوس، یادگیری همیارانه و پروژه محور مبتنی بر حل مساله و اکتشافی آشنا هستند و فلسفه تعلیم و تربیت را می دانند؟ رویکرد ما باید خط مشی گذاری در راستای این مسأله باشد که در جذب معلمان دقت کنیم. شرایط یادگیری را برای معلمان طوری آماده کنیم که خودشان ایجاد انگیزه کنند.
وی، معلم را بهترین فرد برای تشخیص نوع مناسب تکالیف برای دانش آموزان دانست وگفت: اگر به معلمان اعتماد داشته باشیم، آنها می توانند همیارانه فعالیت کنند و تشخیص بدهند چه روشی مناسب است.
اعلامی یکی دیگر از چالش های پیش روی این طرح را مخالفت اولیا دانست و گفت: بسیاری از والدین با نبود تکالیف و مشق شب احساس نگرانی می کنند و نمی توانند قبول کنند که آب دادن و مراقبت از یک گلدان و مشاهده رشد آن می تواند یک تکلیف برای کودکشان باشد.
وی با بیان این که نباید نگاهی مطلق داشته باشیم و به طور کلی تکالیف فعلی نباید حذف شود، بیان داشت: تکلیف و نوع آن فرع مسأله است و باید با محوریت معلم روی طرح درس کار کنیم و با توجه به شرایط دانش آموزان نوع تکلیف با هدف تقویت مهارت توسط معلم انتخاب شود.

**تغییر همزمان شیوه تدریس و جایگزینی تکالیف مهارتی
«یدالله سعیدنیا» مدرس روش های نوین آموزش نیز در خصوص آثار وجود مشق شب برای دانش آموزان مقطع ابتدایی گفت: پژوهش های متعددی در این زمینه انجام شده و هیچ یک از این پژوهش ها نتوانسته است تأثیر مثبت انجام تکالیف بر میزان یادگیری را نشان دهد و می شود گفت کار بی ثمری است.
سعیدنیا که دانش آموخته دکترای رشته آموزش از دانشگاه یو ام مالزی است، با بیان این که در مقطع ابتدایی، توانایی دانش آموزان بیش از ساعات حضور در مدرسه نیست گفت: به همین دلیل، تکالیف روزانه برای کودکان نه تنها کمک نمی کند بلکه آنان را دلزده و درس را به یک وظیفه سخت و تلخ تبدیل می کند.
به گفته سعیدنیا، میزان زمانی که بچه های دبستانی در مدرسه صرف می کنند گاهی تا 7 ساعت نیز می رسد و تحمل این میزان فعالیت در کنار تکالیف منزل در مقایسه با یک بزرگسال کار بسیار سختی است. کودکان در مقطع ابتدایی باید بعد از مدرسه به علایق شخصی خود بپردازند و اگر نیاز به تمرین و تکرار هست باید در خود مدرسه انجام شود.
وی در عین حال خاطر نشان کرد: اگر زمان آموزش در مدرسه به شکل صحیح مدیریت شود، از همین زمان ها می توانیم استفاده کنیم و نیازی به این همه تکلیف و نوشتن نداریم. متاسفانه برخی از تکلیف ها هم شبیه کارهای شاق شده و حالت جریمه پیدا کرده است.
سعید نیا بر تغییر همزمان شیوه تدریس و جایگزینی تکالیف مهارتی تاکید کرد و گفت: آموزش، یادگیری، تکالیف و ارزشیابی باید با هم تغییر کند و امکان ندارد یکی را به تنهایی تغییر داد. در حال حاضر در کتابها تکالیف مهارتی وجود دارند اما لازم است خود سیستم آموزشی متحول شود و به جای رسیدگی به شکل تکلیف باید به ایجاد تحول در شیوه های تدریس بپردازیم.
وی در خصوص طرح حذف آزمون در مقطع ابتدایی نیز گفت: برگزاری آزمون در دوره ابتدایی و آزمون های تستی در پایه های بالاتر و ایجاد رقابت بین دانش آموزان در کلاس و مدرسه برای پیشرفت تحصیلی به هیچ وجه مورد تایید نیست.
وی یادآور شد: آزمون به معنای فعلی با کاغذ و یک سری سوال، یک ابزار ضعیف برای ارزشیابی تلقی می شود. هدف از برگزاری ارزشیابی و آزمون، تعیین میزان یادگیری دروس توسط دانش آموز است. این ارزشیابی برای آگاهی معلم، دانش آموز و یا قضاوت نهایی است که آیا آمادگی ورود به ترم و سال بعد را دارد یا ندارد اما نکته منفی آن این است که به یک وسیله کنترل، مقایسه و رتبه بندی بدل می شود در حالی که اساس آزمون قرار نیست این خاصیت را داشته باشد.
وی تاکید کرد: رقابت در آموزش دنیای امروز منسوخ شده و بیشتر همکاری محوری مطرح می شود اما در سیستم آموزشی ما تمایل دارند رقابت وجود داشته باشد.

**بازی های آموزشی جایگزین مناسب مشق شب
«محمدعلی مهرآزما» مدیر یک مرکز آموزشی در مقطع ابتدایی هم در این گفت و گو اظهار داشت: به نظر می رسد هدف ما از مشق شب کمی دچار تغییر شده و تبدیل به یک ابزار تولید استرس و نگرانی برای خانواده ها و دانش آموزان شده است. تکالیف به جای کمک به شوق و تعمیق یادگیری چیزی جز بیگاری گرفتن از بچه ها نیست و برخی اوقات به عنوان جریمه تلقی می‌شود.
این کارشناس آموزش اظهار داشت: خانواده رکن تربیت و نیازمند زمان برای تربیت است. شب هایی که بچه ها در کنار خانواده هستند باید به جای جدا بودن از خانواده و انجام مشق شب و درگیری و تنش با خانواده، فرصت های در کنار خانواده بودن و انتقال فرهنگی برای آنها فراهم شود.
وی از جایگزینی تکالیف مهارت محور برای دانش آموزان مقطع ابتدایی استقبال کرد و گفت: این جایگزینی اگر با هدف عمیق تر شدن یادگیری و تبدیل شدن یادگیری به مضوعی درونی در کودک و همچنین با همراهی تمام کارگزاران فرهنگ کشور باشد، بسیار ارزشمند است.
مهرآزما بازی های آموزشی را جایگزین مناسبی برای مشق شب دانست و تأکید کرد: زبان بچه ها زبان بازی است و بازی علاوه بر لذت بخش بودن برای کودکان، باعث تقویت روحیه جمع گرایی، تفکر و برنامه ریزی می شود.
این مدیر آموزشی کتاب خواندن را یک سنت قدیمی ایرانی دانست و گفت: خواندن کتاب و قصه در کنار خانواده در فرصت های مختلف مانند شب یلدا که در اسلام هم راهبرد سبک زندگی است، می تواند تغییر رویکردی باشد که با دست کشیدن از یک سنت غلط فرصت داریم که یک نیاز واقعی جامعه را به شادمانی و نشاط تبدیل کنیم.

**چالش های تغییر یک رویکرد
این کارشناس آموزش در تشریح چالش های پیش روی تغییر رویکرد مشق شب به تکالیف مهارت محورگفت: به طور قطع مخاطرات خود را دارد و می طلبد که در مسیر این تغییر فرهنگی و اصلاح آن مدیریت تغییر داشته باشیم که اگر هوشمندانه با آن برخورد نشود موفقیت آن بعید به نظر می رسد. در کنار صبر در اجرای کارهای فرهنگی، عوامل زیادی در انجام طرح جایگزینی تکالیف مهارت محور تأثیرگذار هستند که آموزش معلمان اصلی ترین عامل موفقیت آن است.
مهرآزما تأکید کرد: معلم باید بیگاری گرفتن از دانش آموز را برای خود حرام بداند و فرصت کودکان برای او محترم باشد. معلم ها می دانند دانش آموزان یکسان نیستند و نمی توان با توجه به گستره فرهنگی ایران از یک نسخه برای تمام دانش آموزان استفاده کرد.
این کارشناس آموزش همچنیین نقش والدین در تغییر رویکرد نظام تعلیم تربیت را بسیار پررنگ توصیف کرد و اظهار داشت: در موضوع مشق شب والدین به شدت دخیل هستند و معلم و مدیریت مدرسه نمی توانند به تنهایی کاری انجام دهند. در این تغییر رویکرد، والدین باید همراه باشند و هدف اصلی از این تغییر را درک کنند.
وی با بیان این که متاسفانه رسانه های ما و فضای تبلیغاتی، دانش آموزان را به سمت فضای رقابتی و حافظه محور می برند گفت: در صدا و سیما و مدارس نباید خانواده درگیر این جنگ و کشمکش شوند، بلکه باید آگاهی دهیم و برای این آگاهی تمام عناصر فرهنگی کشور باید همنوا باشند و کمک کنند.
وی تأکید کرد: اگر آموزش و پرورش توانست این هم افزایی لازم را برای رسیدن به این اهداف ایجاد کند در تحقق اهدافش در بلند مدت موفق خواهد بود.بنابراین مسئولان باید به اندازه کافی زمان بگذارند تا طرح ها بدون عجله وارد مرحله اجرایی شود.
مهرآزما که مرکز آموزشی تحت مدیریتش پیشاپیش تکلیف مهارت محور را در دستور کار قرار داده است در مورد تجربیات این تغییر گفت: تجربیات ما لذتبخش و با نشاط بوده و سعی شده است از فعالیت بچه ها در منزل به عنوان فرصتی برای تثبیت یادگیری و برای روبرو شدن با چالش های جدید و داشتن فرصت برای حل آنها بهره ببریم.
به گفته وی، نوشتن سفرنامه و یادداشت های روزانه با توجه به محیط اطراف دانش آموز به جای رونویسی تکالیف و عدم ارتباط با محیط بیرونی، همراهی خانواده برای ایجاد فرصت های یادگیری، برگزاری نمایشگاه از کشفیات کودکان از جمله کیسه های نوروزی حاوی نمادها و یادبودهای جمع آوری شده توسط دانش آموزان، از جمله اقدامات انجام شده در راستای تکالیف مهارت محور است.
وی تعبیر تنبل شدن دانش آموزان با حدف مشق شب را ناشی از نداشتن آگاهی دانست و گفت: با نگاه جدید به تکالیف، حجم فعالیت دانش آموزان اگر بیشتر از گذشته نباشد به طور قطع کمتر نیست اما این حجم فعالیت و یادگیری همراه با خانواده است.
این کارشناس آموزش برگزاری کارگاه های آموزشی برای اولیاء را ضروری دانست و گفت: در کارگاه های آموزشی برای اولیاء دانش آموزان در سال های پایین مقطع ابتدایی بازی های آموزشی را به والدین آموزش می دهیم که در منزل بتوانند این بازی ها را انجام دهند و در کانون گرم خانواده زمینه یادگیری بیشتر و توسعه توانمندی دانش آموزان فراهم شود.

No tags for this post.