گویی در آسمان‌ هم جشن است!

به گزارش سیناپرس به نقل از ایسنا،طی سالیان اخیر هرگاه به سال نو میلادی نزدیک می‌شویم پایگاه‌های خبری فضایی تصاویر باشکوهی از جهان هستی را منتشر می‌کنند گویی که در آسمان‌ها نیز جشن به پا شده است.

در ادامه به معرفی و نمایش ۱۰ تصویر برتر فضایی چند سال اخیر می‌پردازیم.

1. سحابی گسیلشی "ان‌جی‌سی ۶۳۵۷"

ستاره شناسان این تصویر باشکوه و رنگارنگ از سحابی "ان‌جی‌سی ۶۳۵۷ "(NGC ۶۳۵۷) را منتشر کرده و آن را "زمستان سرزمین عجایب"(winter wonderland) نامیدند.

وجود رنگ‌های آبی روشن و سرخ مایل به قرمز ستاره‌هایی که در اطراف ابرهای کیهانی پراکنده‌اند، این سحابی درخشان را جذاب کرده است. ان‌جی‌سی ۶۳۵۷ یک سحابی گسیلشی در نزدیکی سحابی "ان‌جی‌سی ۶۳۳۴" در صورت فلکی کژدم قرار دارد، به این سحابی، سحابی جنگ و صلح هم گفته می‌شود. بخش غربی این سحابی مشابه یک اسکلت است. هسته این سحابی"پیسمیس ۲۴-۱"(Pismis ۲۴-۱) نام دارد.

سحابی گسیلشی، ابری است از ماده که در آن ستارگانی بسیار درخشان و سوزان جای دارند، نور این ستارگان در طیف فرابنفش باعث برانگیختگی اتم‌های گاز شده و در نتیجه نور نسبتاً فراوانی از سحابی گسیل می‌شود.

در سحابی‌های گسیلشی اتم‌ها توسط تابش فرابنفش ناشی از ستاره یا ستارگان داغ یونیده شده و به‌ دنبال این در نور مرئی تابش دوباره داشته و دیده می‌شوند.

2. سحابی گسیلشی "ان‌جی‌سی ۲۴۸"

در این تصویر دو سحابی زیبا که هر دوی آنها سحابی گسیلشی "NGC ۲۴۸" نام دارند، توسط "تلسکوپ فضایی هابل"(Hubble Space Telescope) ناسا در ۲۰ دسامبر سال ۲۰۱۶ ثبت شدند. البته گفتنی است اطلاعات مربوط به ثبت تصویر توسط تلسکوپ هابل در سال ۲۰۱۵ ثبت شده است.

NGC ۲۴۸ سحابی گسیلشی در صورت فلکی توکان است. این سحابی در سال ۱۸۳۴ توسط ستاره شناس "جان ویلیام هرشل" کشف شد.

تلسکوپ فضایی هابل(Hubble Space Telescope) به اختصار HST تلسکوپی است که در سال ۱۹۹۰ توسط شاتل دیسکاوری در مدار گردش قرار گرفت. نام این تلسکوپ از نام کیهانشناسی به نام ادوین هابل گرفته شد. اگرچه هابل اولین تلسکوپ فضایی نبود ولی یکی از بزرگترین و پرکاربردترین‌ها به‌ شمار می‌آید. HST یک برنامه مشترک بین ناسا و سازمان فضایی اروپا می‌باشد.

3. سحابی گسیلشی "Sh ۲-۱۰۶"

این تصویر "تلسکوپ فضایی هابل" سحابی شگفت انگیز  "Sh ۲-۱۰۶" یا "S۱۰۶ " را نشان می‌دهد. این یک سحابی گسیلشی ستاره‌زا است و در صورت فلکی ماکیان قرار دارد. این تصویر در تاریخ ۱۵ دسامبر سال ۲۰۱۱ منتشر شد.

 ستاره‌زایی یا زایش ستارگان فرایند دگرگونی گازها و غبارهای کهکشانی به توپ‌های پلاسما و در نهایت شکل‌گیری ستاره‌ها است. این دانش که از شاخه‌های ستاره‌شناسی است، به بررسی محیط‌های میان‌ستاره‌ای و گازهای کهکشانی عظیم در "مناطق هیدروژنی اچ دو"(H II region) به عنوان بسترهای شکل‌گیری ستاره‌ها و نیز به بررسی ستاره‌های جوان و زایش سیاره‌ها به عنوان محصولات جانبی زایش ستاره‌ها می‌پردازد. دانش زایش ستاره‌ها در کنار بررسی شیوه شکل‌گیری ستاره‌های تکی با بررسی ستاره‌های دوگانه و تابع جرم اولیه سر و کار دارد.

4. سحابی "برنارد ۳"

این تصویر که توسط "کاوشگر نقشه‌بردار فروسرخ میدان وسیع"(WISE) ناسا گرفته شده، سحابی ستاره زا "برنارد ۳"(Barnard ۳) مانند یک درخت کریسمس به نظر می‌رسد. ستاره‌های تازه متولد شده در سراسر منطقه و در حاله‌ای از غبار قرار دارند. ستارگان درخشان و زیبا این سحابی هم در مقابل و هم در پشت این سحابی قرار دارند.

کاوشگر نقشه‌بردار فروسرخ میدان وسیع یا(دبلیوآی‌اس‌ای WISE) یک تلسکوپ فضایی فروسرخ اخترشناسی ناسا است که در دسامبر ۲۰۰۹ به فضا فرستاده شد. از آنجایی که تابش فروسرخ از تمامی اجسام منتشر می‌شود، تلسکوپ‌های فروسرخ را به کمک دستگاه‌های سردکننده در دمای بسیار پایین و نزدیک به صفر مطق نگهداری می‌کنند.

5. تپ اختر "SXP ۱۰۶۲"

در این تصویر جذاب که اخیرا توسط ترکیب داده‌های دو "تلسکوپ پرتو ایکس چاندرا"(Chandra X-ray Observatory) ناسا  و "رصدخانه فضایی پرتو ایکس ایکس ام ام نیوتون" آژانس فضایی اروپا به وجود آمده، یک تپ اختر جوان به نام "SXP ۱۰۶۲" که در کهکشان کوتوله ابر ماژلانی کوچک قرار دارد، قابل مشاهده است. تپ اختر "SXP ۱۰۶۲" در سمت راست این تصویر و ابرهای گازی و گرد و غبار این منطقه در سمت چپ تصویر قابل مشاهده هستند. ستاره شناسان با ترکیب داده‌های این دو تلسکوپ موفق به ایجاد این تصویر بی‌نظیر شدند.

تَپ‌اخترها(Pulsar) ستاره‌های نوترونی چرخانی هستند که با سرعت بسیار زیادی دوران می‌کنند و پالس‌های مداومی از انرژی تابشی به همراه خطوط میدان مغناطیسی قوی را از خود منتشر می‌کنند. برخی از تپ‌اخترها نیز پرتوهای ایکس تابش می‌کنند. ستاره‌های نوترونی در حقیقت بقایای هستهٔ ستارهٔ منفجر شده‌ای هستند که حجم کوچک و چگالی بسیار بالایی دارند. برای نمونه تپ‌اختری به قطر ۲۰ کیلومتر ۱٫۵ برابر جرم خورشید را در خود جای داده‌ است. تپ‌اخترها هنگام تولد دمایی در حدود چند میلیون درجه سلسیوس دارند و بلافاصله شروع به سرد شدن می‌کنند. نحوه و سرعت سرد شدن نیز به مواد تشکیل دهنده و چگالی آنها بستگی دارد.

6. سحابی گسیلشی "ان‌جی‌سی ۲۲۶۴"

در این تصویر سحابی گسیلشی "ان‌جی‌سی ۲۲۶۴"(NGC ۲۲۶۴) قابل مشاهده است. این تصویر توسط داده‌های تلسکوپ "Wide Field Imager" رصدخانه لاسیا در شیلی(وابسته به رصدخانه جنوبی اروپا) ایجاد شده است. این تصویر در تاریخ ۱۶ دسامبر  ۲۰۰۸ منتشر شد.

ان‌جی‌سی ۲۲۶۴ یک سحابی گسیلشی است که در کنار خوشه درخت کریسمس٬ خوشه برف، سحابی پوست روباه و سحابی مخروط قرار دارد. این سحابی به طور تقریبی ۲۶۰۰ سال نوری تا زمین فاصله دارد.

7. انفجار کیهانی "GRB ۱۰۱۲۲۵A"

انفجار کیهانی "GRB ۱۰۱۲۲۵A" که به عنوان "انفجار کریسمس" نیز شناخته شده است، یک انفجار کیهانی بود که اولین بار توسط "رصدخانه سوییفت ناسا"(Swift Gamma-Ray Burst Mission)  در روز کریسمس سال ۲۰۱۰ شناسایی شد. انتشار پرتوهای گاما حداقل ۲۸ دقیقه طول کشید که این زمان به طرز غیرعادی طولانی است. مشاهدات انفجار پرتو گاما هم توسط تلسکوپ فضایی هابل و رصدخانه‌های مبتنی بر زمین بررسی شد اما آنها قادر به تعیین فاصله جسم تا زمین با استفاده از روش‌های طیف‌سنجی نبودند.

انفجار پرتو گاما یا فوران پرتو گاما یا GRB (Gamma-ray burst) به فوران ناگهانی و شدید پرتو گاما در اعماق کیهان گفته می‌شود.

ماهواره سوئیفت ناسا، نشان داده‌ است که خیلی از فوران‌های پرتو گاما، انفجارهایی همانند ابرنواخترهایی هستند که در پایان عمر ستارگان ابرپرجرم به وجود می‌آیند. بر پایه برخی از نظریات، در این انفجارها، هستهٔ زیرین ستاره مستقیما از داخل منفجر می‌شود(می‌رمبد) تا یک سیاهچاله ستاره وار را تشکیل دهد. انرژی آزاد شدهٔ ناشی از این رمبش، صد بار بیشتر از انرژی آزاد شده در رمبش منشاء یک ستاره نوترونی است. این پدیده‌ها میان چند صدم ثانیه و چند ساعت دوام می‌آورند. رمبش(implosion) عبارت است از هجوم ناگهانی یک ماده به درون و به انفجار شباهت دارد. با این تفاوت که ماده به جای حرکت به بیرون، به سمت درون می‌رود. عامل رمبش نیروی گرانش است که اشیا را به سمت هم می‌کشد.

8. سحابی" ان‌جی‌سی ۲۴۶۷ "

تلسکوپ رصدخانه جنوبی اروپا در شیلی موفق به ثبت تصویر سحابی NGC ۲۴۶۷ شد. این تصویر که در ۲۵ دسامبر ۲۰۰۵ منتشر شد، ناحیه اطراف خوشه ستاره‌ای را که توسط حاله‌ای از گاز احاطه شده را نشان می‌دهد. این تصویر همانند یک روح کیهانی بزرگ است. NGC ۲۴۶۷ در ناحیه جنوبی صورت فلکی "کَشتیدُم"(Puppis) قرار دارد. این سحابی با نام سحابی "جمجمه و دو استخوان"(Skull and Crossbones) نیز شناخته می‌شود. اگر به تصویر رنگی این سحابی با دقت نگاه کنید، می‌توان تصویر چهره "شاه‌بابون"(mandrill) را دید. مَندریل یا شاه‌بابون(Mandrillus sphinx) نوعی بوزینهٔ درشت‌اندام آفریقایی است.

9. یک شبه ابرنواختر "SNR ۰۵۰۹-۶۷.۵"

تلسکوپ فضایی هابل ناسا چندی پیش تصویری از یک شبه ابرنواختر به نام" SNR ۰۵۰۹-۶۷.۵ " منتشر کرد. " SNR ۰۵۰۹-۶۷.۵ " باقی مانده یک ابرنواختر در کهکشان ابر ماژلانی بزرگ(LMC)است و حدود ۱۶۰ هزار سال نوری از زمین فاصله دارد و در صورت فلکی "ماهی زرین "(Dorado) قرار دارد.

پرجرم‌ترین ستاره‌های عالم، زندگی خود را با انفجاری عظیم به نام ابرنواختر(Supernova) به پایان می‌برند. یک ابرنواختر زمانی رخ می‌دهد که یک ستاره در حال مرگ شروع به خاموش شدن می‌کند. آنگاه به‌طور ناگهانی منفجر شده و مقدار بسیار زیادی نور تولید می‌کند و در پس خود یک هسته کوچک نوترونی به جای می‌گذارد. نوترون سنگین‌ترین ذره در فضا است. مقداری نوترون به اندازه یک سر سوزن می‌تواند هزاران تن جرم داشته باشد. ستاره ماده خود را به سوی فضا پرتاب می‌کند و ممکن است درخشندگی آن چند روزی از کل یک کهکشان هم بیشتر باشد. هنوز هم می‌توان بقایای درخشان ستاره‌های منفجر شده را که صدها یا هزاران سال پیش از هم پاشیده‌اند، دید.

10. سحابی رتیل

تلسکوپ فضایی هابل ناسا در ۲۰ تا ۲۷ اکتبر سال ۲۰۰۹ موفق به ثبت تصویری باشکوه از "سحابی رتیل"(۳۰ Doradus) شد. رنگ آبی ناشی از درخشش ستارگان پرجرم و داغ آن ناحیه است. رنگ سبز نیز نشان دهنده اکسیژن و رنگ قرمز نیز نشان دهنده هیدروژن است.

سحابی "رتیل" نام یک سحابی معروف در صورت فلکی ماهی زرین است که در کهکشان ابر ماژلانی بزرگ قرار دارد. ابر ماژلانی بزرگ(LMC) کهکشانی در همسایگی کهکشان راه شیری است. فاصله‌اش از کهکشان راه شیری کمی کمتر از ۵۰ کیلو پارسک است و بنابراین سومین کهکشان نزدیک به راه شیری شمرده می‌شود. ابر ماژلانی بزرگ چهارمین کهکشان بزرگ گروه محلی است.

 در ابتدا تصور می شد این سحابی یک ستاره است تا این که توسط "نیکلاس لوییس د لاکایله" و در سال ۱۷۵۱ سحابی بودن آن کشف شد.

این سحابی درخشان‌ترین جرم غیر ستاره ایست که تاکنون کشف شده‌ است٬ به حدی که اگر جای سحابی شکارچی در کهکشان راه شیری قرار داشت می‌توانست روی زمین سایه ایجاد کند. در حقیقت سحابی رتیل فعال‌ترین منطقه شناخته شده تولد ستارگان در گروه محلی کهکشانی ماست.

No tags for this post.