سرنوشت طرح کاهش در هاله‌ای از ابهام

براساس آمار رسمی اجرای آن هم اکنون در 225 منطقه از محدوده اتحادیه اروپا از جمله «اکوپست» شهر میلان و مناطقی از لندن موفقیت آمیز بوده است. منظور از مناطق کم انتشار نواحی جغرافیایی است که معمولا بار ترافیکی سنگینی دارند و میزان آلودگی هوای بالاتری نسبت به دیگر مناطق شهر دارد.

مطالعات طرح کاهش در ایران نخستین بار سال 92 در دفتر محیط زیست معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با کمک مشاوران داخلی و خارجی انجام و ششم دی ماه سال 93 طرح پیشنهادی شهرداری به وزارت کشور ارسال شد.

اوایل اردیبهشت ماه سال 94 بود که تشکری هاشمی معاون وقت شهردار اسبق تهران با گلایه از عدم تحقق اهداف طرح زوج و فرد، آنرا طرحی ناکارآمد عنوان کرد و پرده از طرحی جدی به نام LEZ  ( Low Emission Zone) برداشت و عنوان کرد که قرار است شهر تهران زون‌بندی شود و در محدوده ای که به نام " کم انتشار آلاینده"  نامگذاری  می‌شود، خودروها  براساس میزان  آلایندگی شان به چهار دسته رنگ قرمز، زرد ، سبز و آبی تقسیم بندی شوند که براین اساس  گروه قرمز به عنوان خودروی بسیار آلاینده، زرد برای خودروهایی که به سن فرسودگی نزدیک بوده، خودروهای سبز به عنوان خودروهایی که استاندارد بیش از یورو 2 دارند و خودروهای آبی ویژه خودروهای دارای استاندارد یورو 5 و خودروهای هیریدی عنوان شدند.

هرچند برخی از منتقدان این طرح را نسخه موثر برای کشورهای غربی دانستند و عنوان می کردند در شهر تهران آنهم با وضعیت خودروهایش اجرای موفقی نخواهد داشت اما پس از کش و قوس های فراوان و تصویب در شورایعالی ترافیک وزارت کشور، طرح "ال ای زد"  (LEZ) یا همان کاهش با ایجاد تغییرات گسترده؛ در مهر ماه سال بعدش یعنی 95 تصویب و لازم الاجرا شد.

اما بر اساس مصوبه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا قرار شد از ابتدای آبان‌ماه امسال مرحله دوم این طرح در قالبی فراگیر اجرایی شود. بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده در فاز دوم طرح کاهش، همه خودروهای سبک و سنگین در حال تردد در تهران باید نسبت به اخذ برگه معاینه فنی اقدام کنند در غیر این صورت ۵۰ هزار تومان جریمه خواهند شد. نقطه تمایز فاز دوم طرح کاهش با فاز قبلی آن است که این طرح در همه نقاط شهر تهران، به صورت ۲۴ ساعته و ۳۶۵ روز سال باید اجرایی شود. 

اول آبان‌ماه امسال، همزمان با آغاز اجرای مرحله دوم طرح کاهش، پلیس مساله ضرورت تعویق دو ماهه در اجرای طرح کاهش را اعلام کرد که با مخالفت جدی سازمان حفاظت محیط زیست روبه‌رو شد و در نهایت معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با اجرای ارشادی طرح کاهش در دو هفته اول ماه امسال موافقت کرد اما با گذشت سه هفته از آغاز قانونی طرح کاهش هنوز اختلاف نظرهایی بر سر اجرا شدن یا نشدن این قانون وجود دارد. به طوری که پلیس با ارسال نامه‌ای به وزیر کشور دوباره درخواست کرده که اجرای طرح کاهش تا دو ماه عقب بیفتد.

واکنش سازمان محیط زیست به تعویق اجرای طرح کاهش

احتمال تعویق در اجرای طرح کاهش موجب اعتراض سازمان حفاظت محیط زیست و مسوولان حمل و نقل شهر تهران شد. به طوری که عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست روز گذشته نامه ای به عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور نوشت و  در آن بر اجرای هرچه سریع‌تر مرحله دوم طرح کاهش تاکید کرد.

مسعود زندی، رییس مرکز ملی هوا در سازمان حفاظت محیط زیست نیز گفت: معاینه فنی یک اصل الزام‌آور است و بر اساس قانون همه خودروها باید معاینه فنی را انجام دهند البته تا پیش از این، ابزارهای نظارتی برای اجرای معاینه فنی در شهر تهران ضعیف بود اما در شرایط حاضر در قالب طرح کاهش و از طریق تکمیل تجهیزات دوربینی امکان کنترل معاینه فنی کلیه خودروها فراهم شده است.

وی در مورد اثرات محیط زیستی طرح کاهش گفت: با توجه به افزایش مراجعه خودروها به مراکز معاینه فنی، اگر اشکالی در زمینه احتراق وجود داشته باشد رفع و خوروها تنظیم خواهند شد. همین موضوع بر کاهش انتشار آلودگی هوای تهران اثر مثبت دارد بنابراین طرح کاهش صد درصد مورد تایید سازمان حفاظت محیط زیست است و دنبال آن هستیم که نه تنها در تهران بلکه در بقیه کلانشهرها الزامی شود.

وی در پاسخ به چرایی تعویق در اجرای مرحله دوم طرح کاهش آلودگی هوا تصریح کرد: بهانه‌ اجرا نکردن طرح کاهش، طولانی شدن صفوف معاینه فنی است، در حالی‌که اگر در همین این روزها به مراکز معاینه فنی مراجعه شود، می بینیم که به هیچ وجه این مراکز شلوغ نیستند بنابراین پیگیر آن هستیم که طرح کاهش اجرا شود. انجام معاینه فنی، یک قانون است اما برخی از آن تخطی می‌کنند. اجرای چنین طرحی باعث می‌شود اهرم‌های نظارتی ما برای مقابله با آلودگی هوا توسعه یابد و علاوه بر سازمان محیط زیست، باید همه دستگاه‌ها و کلیه شهروندان پشتیبان این طرح باشند.

قانون‌گریزی تعدادی از شهروندان برای اخذ برگه معاینه فنی

وحید حسینی، دبیر کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا نیز در پاسخ به این پرسش که آیا زیرساخت‌های لازم برای اجرای مرحله دوم طرح کاهش وجود دارد؟ گفت: طی سه سال اخیر با راه‌اندازی سامانه سیمفا (سامانه یکپارچه معاینه فنی)، افزایش و ارتقای مراکز معاینه فنی، اجرای طرح کاهش در منطقه (LEZ) و اطلاع‌رسانی و مکانیزه‌شدن معاینه فنی، زیرساخت‌ها و مقدمات اجرای معاینه فنی فراهم شده است.

وی در مورد ازدحام خودروها در مراکز معاینه فنی به منظور اخذ برگه معاینه به عنوان عاملی برای تعویق در اجرای طرح کاهش اظهار کرد: از ماه‌ها قبل در مورد اجرای مرحله دوم طرح کاهش و ضرورت اخذ برگه معاینه فنی توسط همه خودروها اطلاع‌رسانی شده بود اما اینکه با وجود این همه اطلاع‌رسانی، تعدادی از شهروندان اخذ برگه معاینه فنی را به دقیقه ۹۰ موکول کرده‌اند، مشکل قانون‌گریزی آنان را نشان می‌دهد و مطمئن باشید که با عقب انداختن اجرای مرحله دوم کاهش کاری از پیش نمی‌بریم.

حسینی ادامه داد: متاسفانه در هر موضوعی عده‌ای کار خود را به لحظات آخر موکول می‌کنند و مشابه این وضعیت را هر ساله در مورد تعویض کارت ملی در کشور شاهد هستیم. بدین ترتیب که برخی با وجود اطلاع‌رسانی‌های متعدد دولت، باز کار خود را به روزهای آخر اسفند موکول می‌کنند و مجبور می‌شوند که ساعت‌ها در صف منتظر بمانند بنابراین این مشکل قانون نیست.

دبیر کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا تاکید کرد: نظر رسمی سازمان حفاظت محیط زیست، اجرای «قانون» است و بر اساس قانون همه خودروها باید معاینه فنی اخذ کنند. از نظر من تعویق در اجرای مرحله دوم طرح کاهش، تنها به کسانی کمک می‌کند که تاکنون هیچ توجهی به اخطارها، تبلیغات و اطلاع‌رسانی‌ها در مورد ضروت اخذ برگه معاینه فنی نداشته‌اند.

حسینی با اشاره به اینکه دقت داشته باشیم که موکول کردن معاینه فنی به دقیقه ۹۰، یک ایراد دیگر هم دارد، تصریح کرد: واضح است که همه خودروها نمی‌توانند موفق به اخذ برگه معاینه فنی شوند بنابراین مالکان خودروها باید زودتر نسبت به اخذ برگ معاینه فنی اقدام می‌کردند تا اگر از پاس کردن آزمون معاینه فنی بازماندند، فرصت تعمیر و اصلاح مشکل خودروی خود را داشته باشند.

طرح کاهش تصمیم بالاترین مرجع کاهش آلودگی هوا

علی پیرحسینلو، مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران نیز با اشاره به اینکه قرار بود از ابتدای آبان‌ماه امسال فاز دوم طرح کاهش اجرایی شود، اظهار کرد: توجه داشته باشیم که این تصمیم را شهرداری تهران نگرفته، بلکه عالی‌ترین نهاد در حوزه آلودگی هوا یعنی کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا، اتخاذ کرده است، بدین ترتیب که با توجه با تکمیل پوشش دوربینی در سطح تهران، این کارگروه تصمیم گرفت که از اول آبان‌ماه سال جاری، مرحله دوم طرح کاهش اجرا و در جریان آن همه خودروها درهمه ساعات شبانه‌روز مورد کنترل معاینه فنی قرار گیرند.

وی تاکید کرد: بر اساس قانون طرح کاهش باید اجرا شود و شهرداری تهران به وظایف قانونی خود عمل کرده است و هر نهادی که به وظایف قانونی در این زمینه عمل نکند باید پاسخگوی مراجع نظارتی و مردم تهران باشد.

این مقام مسوول در شهرداری تهران ادامه داد: در حال حاضر همه امکانات در ستاد معاینه فنی، شرکت کنترل ترافیک و سایر بخش‌های مرتبط در شهرداری و دولت و پلیس برای اجرای مرحله دوم طرح کاهش و کنترل معاینه فنی کلیه خودروهای در حال تردد در تهران بسیج شده‌اند و کلیه هماهنگی‌ها از تابستان برای اجرای این طرح صورت گرفته است.

پیرحسینلو در ادامه در پاسخ به چرایی تاخیر در اجرای فاز دوم طرح کاهش با بیان اینکه ابتدای آبان امسال با مشکلی مواجه شدیم که قابل پیش‌بینی هم بود، تصریح کرد: تعداد محدودی از شهروندان، مراجعه «دقیقه نودی» یا اصطلاحا «شب‌امتحانی» به مراکز معاینه فنی داشتند و برای همین مراکز معاینه فنی در دو هفته قبل و بعد آبان شلوغ شد و به دلیل همین تراکم، پلیس درخواست کرد که اجرای فاز دوم طرح کاهش با چند روز تعویق اجرا شود تا شهروندانی که موفق به اخذ برگه معاینه فنی نشده‌اند؛ بتوانند این کار را انجام دهند.

مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران گفت: حقیقت این است که مسئله تراکم خودروها در مراکز معاینه فنی، آن قدر حاد نبود که تصور می‌شد، اما با این وجود شهرداری به منظور تسهیل کار شهروندان، پذیرفت که اجرای طرح کاهش با دو هفته تاخیر شروع شود؛ اما متاسفانه بعد از گذشت این دو هفته، شاهد درخواست مجدد برای تعویق در اجرای طرح کاهش هستیم که واقعا هیچ توجیهی برای تکرار تعویق وجود ندارد.

وی گفت: اگر این طرح تا دو ماه عقب بیافتد؛ عملا اثر آن بر آلودگی زمستان امسال تهران خنثی خواهد بود. تعویق دو ماهه در اجرای طرح کاهش به معنای این است که در پاییز امسال هیچ اتفاق جدیدی در این زمینه نیافتد و اجازه دهیم که همان روند ناگوار آلودگی هوای تهران که سال قبل داشتیم؛ ادامه یابد.

گزارش: فرزانه صدقی

 

 

 

No tags for this post.