تجارتی سیاه به بهای نابودی حیوانات نادر ایرانی

متاسفانه نا آگاهی و عدم حساسیت عمومی سبب گسترش این مساله در سال‌های گذشته شده است، ارزش مالی تجارت قاچاق حیات وحش سالیانه حدود 70 تا 100 میلیارد دلار است و پس از مواد مخدر، قاچاق انسان و اسلحه در رتبه چهارم قرار دارد.

ایران با دارا بودن بیش از 540 گونه پرنده، یکی از غنی ترین کشورهای منطقه از نظر تعداد پرنده است، از این تعداد پرنده نزدیک به 40 گونه از نظر اتحادیه بین المللی حفاظت ازطبیعت وضعیت نگران کننده و در خطر انقراض دارند، درایران بیش از 30 گونه پرنده شکاری وجود دارد که حداقل چهارگونه از این تعداد شدیدا مورد علاقه قوش بازان در دنیاست. در  ایران یک گونه آندمیک وجود دارد( بدین معنا که تنها در ایران یافت می ‌شود). در مناطقی از کشور گونه‌های به شدت کمیاب، به آسانی در دسترس است و خشکی تالاب ها و تخریب زیستگاه ها، پرندگان را به سوی مناطقی که تحت هیچ گونه حفاظتی نیستند سوق داده است، مجموع تمام این موارد ما را به یک نتیجه می رساند: ایران مقصدی بی نظیر است برای قاچاقچیان حیات وحش.

متاسفانه کشورما در منطقه ای قرار گرفته که به دلیل مشکلات سیاسی کشورهای همسایه فضای گسترده ای برای قاچاق حیوانات در آن کشورها وجود دارد، از طرفی در آن ‌سوی آب‌های خلیج فارس هم مشتریان زیادی خواهان حیات وحش ایران از جمله پرندگان شکاری ایران هستند، البته قاچاق حیات وحش به این معنی نیست که فقط حیوانات از ایران خارج شوند، بلکه شاهد ورود حیوانات به ایران نیز هستیم.

ورود حیوانات غیربومی به کشور علاوه بر تقویت تجارت کثیف قاچاق حیات وحش و تضییع حقوق حیوانات از نظر امنیت ملی نیز حائز اهمیت است و می تواند تهدیدی برای امنیت زیستی کشور باشد. هر کدام از حیوانات قاچاق شده اگر وارد اکوسیستم‌های کشور شوند می توانند به عنوان یک گونه مهاجم اثرات غیرقابل جبرانی به محیط وارد کنند.

شاهین و بالابان ایرانی در خطر نابودی

به گفته دکتر رضا کیامرزی، پژوهشگر حیات وحش، اکنون شاهین و بالابان بومی ایران در خطر انقراض قرار دارند که هشداری مهم محسوب می‌شود.

وی به برخی از عوامل مهم در کاهش جمعیت این پرندگان اشاره کرد و گفت: صید و زنده‌گیری و قاچاق این پرندگان به کشورهای حاشیه خلیج فارس، به خصوص در سال‌های اخیر زنده‌گیری پرندگان بالغ و زاد آور بومی نقش بسیار مهمی در کاهش جمعیت این پرندگان داشته است.

وی افزود: کشته شدن توسط اسلحه، مسموم شدن با سم، تخریب لانه‌ها و کشته شدن جوجه‌ها توسط دوستداران کبوترهای خانگی از دیگر عوامل کاهش جمعیت این پرندگان است زیرا این شاهین‌ها در مناطق روستایی و شهری اقدام به شکار کبوترهای خانگی می‌کنند.

وی عنوان کرد: برداشتن جوجه‌ها از لانه توسط صیادان یا علاقه‌مندان به نگهداری پرندگان شکاری از دیگر عامل های کاهش جمعیت این پرندگان است. باید توجه داشت که جوجه‌ها پرواز، شکار و ترس از خطر را در طول دوماه پس از پریدن از لانه از والدین یاد می‌گیرند و جوجه‌هایی که از لانه برداشته شوند، قادر به بازگشت به طبیعت نیستند.

سمندر لرستانی؛ در حال نابودی

تجارت سیاه فقط به حیات وحش خلاصه نمی شود و حیوانات خانگی و به ویژه حیوانات خاص خانگی (اگزوتیک پت ها) را نیز شامل می شود. این روزها حیواناتی نظیر ایگوآنا تا انواع مارها و لاک پشت ها سر از منازل ایرانیان در می آورند و خرید و فروش آنها در مغازه ها به شکل راحتی انجام می شود. این تجارت سیاه در شبکه های مجازی و با استفاده از اینترنت رونق بیشتری گرفته است و هر آنچه را که تصور نمی‌کنید می توانید در برخی گروه های فروش حیوانات پیدا کنید. اگر چه سازمان حفاظت محیط زیست و پلیس فتا برخورد های خوبی با این مدل فروشندگان حیوانات داشته اند اما شوربختانه حجم عرضه و تقاضا به شکلی است که جز با افزایش دانش عمومی و همگرایی همه دستگاه های دولتی، نظارتی و امنیتی راهی برای پایان این تجارت سیاه متصور نیست.

به عنوان مثال در سال‌های اخیر موضوع قاچاق سمندر لرستانی به یکی از چالش‌های مهم محیط زیست زاگرس مبدل شده است؛ موضوعی که همه ساله با نزدیک شدن به ایام نوروز شتاب بیشتری می گیرد. گفته می شود ، نخستین عاملی که موجب شد سمندر لرستانی روند انقراض را آغاز کند، قاچاق بیش از حد این گونه به دست سوداگران حیات وحش است.

اکنون پای سمندر به نشست کشورهای عضو قرارداد حمایت از گونه های طبیعی کشیده شده و با توجه به قرار گرفتن سمندر لرستانی در لیست قرمز سازمان جهانی حفاظت از محیط زیست به درخواست سازمان محیط زیست ایران ممنوعیت خرید و فروش بین المللی این گونه در دستور کار اجلاس ساتیس قرار دارد؛ معاهده ساتیس، معاهده ای است که در سال 1973 به منظور جلوگیری از تجارت گونه های جانوری و گیاهی در معرض خطر انقراض ایجاد شد که ایران نیز عضو این معاهده است. از جمله عواملی که سبب شد تا نام این جاندار در لیست انقراض قرار گیرد پوست زیبای این جاندار بود ، به طوری که در طول سال های گذشته این جاندار در بازارهای داغ نوروزی همراه با ماهی گلد فیش ( گلی ) با تعداد فراتر از میلیونی عرضه می شد.

درآمدزایی با عقرب سیاه!

همچنین برخی افراد نا آگاه در مناطق کویری ایران همگام با سوداگران در این روزها اقدام به شکار یا خرید و فروش کژدم ها می کنند، بی خبر از آنکه اثر این رفتار بی رحمانه برای منطقه چقدر می تواند خطرناک باشد.

به گفته زینب خانی، یکی از دانش آموختگان دوره دکترای نانو شیمی، کژدم ها جزیی از زیست سازگان نقاط کویری مانند آران و بیدگل هستند که از حشره ها و جانورانی مانند سوسمارها، مارمولک ها، عنکبوت ها و موش ها تغذیه می کنند. حذف یا کاهش محسوس تعداد کژدم ها در چرخه زیستی به افزایش تعداد سایر گونه‌هایی منجر می شود که پیش‌تر خوراک آنها بودند و این تغییر غیر قابل بازگشت بر محیط زیست و زندگی جامعه انسانی ساکن در آن محدوده به طور قطع اثرگذار است.

علیرضا زمانی، جانورشناس ایرانی نیز با اشاره به انتشار اخباری در رابطه با تجارت عقرب و درآمدزایی بالا در این زمینه، گفت: این نوع اشتغال در واقع کذب و دروغ است و علاوه بر اینکه تاکنون منجر به درآمدزایی نشده، ضربه بزرگی را نیز به طبیعت و اکوسیستم کشورمان وارد کرده است.

این عنکبوت‌شناس با اشاره به اینکه ۹۸ درصد از افراد فعال در این اقدام نادرست زیست‌محیطی، غیرمتخصص هستند،  افزود: اغلب این افراد حتی اطلاعاتی جزیی در رابطه با پرورش و تکثیر عقرب نیز ندارند اما با این شناخت اندک، فروش و صادرات زهر عقرب را هدف فعالیت خود قرار داده‌اند.   در حالی این قبیل فعالیت‌ها و مشاغل کاذب در حال رواج است که تاکنون تحقیق کاملی در مورد پوشش جانوری عقرب‌های ایران انجام نشده و اطلاعاتی در زمینه وضعیت پراکنش، انقراض و نحوه زندگی آن‌ها در دست نیست.

زمانی با ابراز نگرانی در مورد نابودی جمعیت زیادی از عقرب‌ها به دنبال جمع‌آوری و فعالیت افراد در زمینه تجارت این گونه، گفت: گاهی در برخی موارد شاهد خروج بیش از ۳۰ هزار عقرب از اکوسیستم طبیعی هستیم که این واقعیت تلخ بیانگر تلف شدن و از دست رفتن جمعیت زیادی از این گونه است.

وی با بیان اینکه دوره بلوغ عقرب‌ها بیش از پنج سال زمان می‌برد، خاطرنشان کرد: متاسفانه فعالان حوزه پرورش و تکثیر عقرب نسبت به دوره رشد و تکثیر این جانواران نیز اطلاعاتی ندارند لذا با وجود اینکه اصلا نمی‌دانند که در بازه کمتر از این دوره نمی‌توانند تکثیری داشته باشد، انتظار درآمدزایی از این طریق در کمترین زمان را دارند.

گزارش: فرزانه صدقی

No tags for this post.