نخبگانی که پس از ترک وطن برنمی‌گردند

آمارهای زیاد و گاه متناقضی از این پدیده اجتماعی منتشر می شود اما تاکنون هیچ پژوهش جامعی در پیوند با فرار مغزها انجام نشده است. براساس آمارهای موجود سالانه هزاران دانش‌آموخته دانشگاهی از کشور خارج می‌شوند که بنابر اعلام صندوق بین‌المللی پول، خروج این حجم کلان از سرمایه‌های انسانی معادل خروج ده‌ها میلیارد دلار سرمایه از کشور است.

92 درصد دانشجویان ایرانی در آمریکا ماندگار می‌شوند

همچنین بر اساس آمارها هم اکنون92 درصد از دانشجویان ایرانی دوره دکترا در آمریکا، پس از اتمام تحصیل، به کشور خود بر نمی گردند. پس از آن به ترتیب دانشجویان هندی(89 درصد)، چینی(88 درصد)، کره جنوبی(65 درصد) ترکیه ای(64 درصد)، تایوانی(63 درصد)، کانادایی(59 درصد)، مکزیکی( 52 درصد)، ژاپنی( 50 درصد) و تایلندی(28 درصد) پس از فارغ التحصیلی شان به کشور خودشان بر نمی گردند.

مقام یازدهم ایران در اعزام دانشجو به آمریکا

سلطانخواه، رییس کمیسیون نخبگان و آینده نگاری علم و نوآوری در رابطه با موضوع مهاجرت تحصیلی گفت: بیشترین تعداد دانشجویان ایرانی تا سال 2014 در آمریکا با تعداد 9696 نفر بوده و پس از آن کانادا با 4254 دانشجو و ایتالیا با 3637 دانشجو رتبه دوم و سوم درپذیرش دانشجوی ایرانی را دارا هستند. در سال 2017 – 2016  نیز تعداد 12643 دانشجوی ایرانی در امریکا به تحصیل مشغول بودند که این تعداد 431 میلیون دلار به اقتصاد امریکا کمک کردند و در نتیجه ایران مقام یازدهم را در اعزام دانشجو به امریکا داشته است.

وی به تفکیک دانشجویان ایرانی در آمریکا در مقاطع تحصیلی مختلف پرداخت و افزود: فوق دیپلم و کارشناسی 7/7 درصد ، کارشناسی ارشد و دکتری 8/75 درصد ، مهارتی 8/14 درصد و سایر 8/1 درصد و بر همین اساس 8/75 درصد از مهاجرت‌های تحصیلی دانشجویان ایرانی به ایالات متحده آمریکا از بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی بوده که ایران بیشترین، هند و ترکیه بعد از ایران، بیشترین میزان ارسال دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی را به خود اختصاص داده است.

وطن دوستی: حلقه مفقوده نخبگان مهاجر به خارج از کشور

کارن خانلری، عضو کمیسیون آموزش مجلس معتقد است که در کشور حس وطن دوستی در نخبگان و دانش آموختگان مهاجرت کرده به خارج وجود ندارد.

وی در خصوص مهاجرت نخبگان و دانش آموختگان ایرانی و دلایل مهاجرت آنها گفت: دلایلی که برای مهاجرت دانش آموختگان ایرانی به خارج از کشور بیان می شود؛ از جمله فضای مناسب برای ادامه تحصیل و موقعیت شغلی و کسب درآمد درست است ولی  بیشتر شکل ظاهری مسئله می باشد.

وی تصریح کرد: باید در این خصوص از روح این دلایل نیز با خبر شد؛ آنچه به نظر می آید بحث فرهنگی مهاجرت دانش آموختگان ایرانی به خارج از کشور اصلی ترین عامل است. در کشور های خارجی که در آنجا زندگی آکادمیک وجود دارد، براساس تلاش دانشمندان و نخبگان آن کشورها در طول سال ها و قرن ها بدست آمد تمام پیشرفت ها یک شبه بدست نیامده است. تلاش این دانشمندان و نخبگان براساس نوعی حس وطن دوستی و وطن پرستی است.

وی ادامه داد: درست است که در یک کشور باید تمام مسایل اقتصادی و مشکلات آن حل شود ولی شایسته است که نخبگان یک کشور بر اساس حس وطن دوستی به دنبال اعتلا و پیشرفت کشور خود باشند. متاسفانه در کشور ما این وطن دوستی در نخبگان و دانش آموختگان مهاجرت کرده به خارج وجود ندارد؛ چرا نباید برای اعتلای کشور خود تلاش نکنند و تک بعدی و تنها پیشرفت خود را ملاک قرار دهند.

این نماینده مجلس در دوره دهم افزود: باید به این نکته توجه کرد که سرمایه کشور در جهت تربیت تمام افراد جامعه علی الخصوص نخبگان هزینه شده و زمانی که کشور به آنها نیاز دارد، آنها باید چشم بر تمایلات اقتصادی خود ببنند و با درآمدی کمتر نسبت به خارج به فکر اعتلای کشور خویش باشند.

نبود زیرساخت های لازم: عاملی برای مهاجرت نخبگان

محمود صادقی، عضو کمیسیون آموزش مجلس چندی پیش در خصوص عوامل مهاجرت نخبگان به خارج از کشور و هم چنین انتقاد از عدم استفاده از ظرفیت علمی نخبگان در رشد و توسعه کشور به خبرنگار خانه ملت گفت: پدیده فرار مغزها یا مهاجرت نخبگان به خارج از کشور پدیده ای است که نه تنها در ایران بلکه در بیشتر کشورهای در حال توسعه صورت می پذیرد و به معضلی جهانی تبدیل شده است.

نماینده مردم تهران،ری،شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی افزود: یکی از دلایل مهاجرت نخبگان به خارج از کشور را نبود زیرساخت های لازم جهت بهره برداری از دانش فرد نخبه می توان نام برد؛  بدین معنا که فرد احساس می کند که کشورش قابلیت استفاده از علمش را ندارد، لذا بدنبال کشوری است که بتواند از استعدادها و دانش خویش بهره برداری دارد.

وی ادامه داد: برخی محدودیت ها و تنگ نظری های سیاسی و امنیتی نیز را نیز می توان عاملی از مهاجرت نخبگان به خارج از کشور دانست. بسیاری از نخبگان ، احساس ناامنی کرده و میل به مهاجرت در آنها افزایش می یابد.

عضو فراکسیون امید در مجلس تصریح کرد:  فرصت‌های شغلی و مسایل اقتصادی نیز یکی دیگر از عوامل مهاجرت نخبگان به خارج از کشور است زیرا کشور در بخش های دانشگاهی و پژوهشی زیرساخت های لازم جهت فراهم کردن شغل مناسب برای آنها و تامین مالی آنها وجود ندارد و از جهت دیگر امکانات علمی، پژوهشی و آزمایشگاهی مناسبی در اختیار آنها قرار نمی گیرد؛ زیرا نخبگان علاقه مند هستند که همواره درگیر مسایل علمی، پژوهشی و آزمایشکاهی باشند و امکانات در اختیار آنها قرار گیرد ولی متاسفانه کشور توانایی انجام آن را ندارد.

این نماینده مجلس در دوره دهم بیان کرد: باید تلاش کرد موارد مطرح شده اصلاح شود ولی باید این نکته را مورد توجه قرار داد که باید کرامت و منزلت انسانی در برخورد با نخبگان اصلاح شود؛ زیرا آنها باید احساس کنند که در کشور از هیچ نهادی مورد بازخواست قرار نگرفته و با آنها احترام گذاشته می شود و هنگامی که در کشور شعار حمایت از نخبگان سرداده می شود، تنها شعار نباشد و در عمل صورت بگیرد، اما زمانی که نخبه ای مطابق سلیقه عمل نمی کند، سریعا حذف می شود.

 

 

No tags for this post.