ضعف مدیریت دیروز؛ عامل اصلی آلودگی هوای امروز

در سال 2013 مرگ‌ ومیر ناشی از آلودگی هوا به تنهایی منجر به حدود 225 میلیارد دلار هزینه اقتصادی شده است. مجید دکامین، دکترای اکولوژی گیاهان زراعی دانشگاه محقق اردبیلی در این خصوص گفت: اقتصاددانان و سیاست‌ گذاران هزینه‌های مرتبط با آلودگی هوا را به‌ عنوان یکی از موانع دستیابی به توسعه اقتصادی قلمداد می‌کنند. بر اساس تحقیقاتی که انجام‌ شده است اثر آلودگی هوا وابستگی زیادی به قوانین مربوط به کیفیت هوا دارد. به‌عنوان‌مثال، هزینه‌های اقتصادی سالانه مربوط به آلودگی هوا در تهران ۲.۶ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

وی افزود: این برآورد تنها تاثیر آلودگی بر سلامت انسان را در نظر می‌گیرد و به همین دلیل آن را کمترین هزینه از کل هزینه‌های اقتصادی آلودگی هوا می‌دانند. کاهش بهره‌وری کشاورزی، کاهش دید، آسیب ناشی از آلودگی درازمدت هوا به مکان‌های فرهنگی و زیرساخت‌ها، کاهش کیفیت زندگی و روزهای تعلیمی ازدست‌رفته به دلیل بسته بودن مدارس از نمونه‌های قدرتمند اثر آلودگی هوا بر اقتصاد هستند.

به گفته وی، بر اساس گزارش کیفیت هوای تهران در سال 1396، کاهش در میزان غلظت آلودگی PM2.5 هوای تهران در مقایسه با سئول (کره جنوبی) می‌تواند منجر به کاهش هزینه 400 میلیون دلاری در سال برای تهران ‌شود. تهران در مقایسه با مکزیک، لندن و نیویورک، با کاهش بیشتری از مقدار غلظت PM2.5 می‌تواند به ترتیب 300، 400، 500 میلیون دلار در سال هزینه‌ها را کاهش دهد.

وی اظهار داشت: اکثر قوانین و مقررات محیط زیستی و همچنین تصمیم‌ سازی‌ها در حوزه محیط‌ زیست، به خصوص در حوزه آلودگی هوا، فاقد ارزیابی اقتصادی سیاست‌گذاری هستند. همین امر باعث شده است که اولا تصویب قوانین و سیاست‌ها به‌درستی انجام نشود و در ثانی ارزیابی کارایی چنین سیاست‌هایی در بلندمدت و کوتاه‌مدت مشخص نشود.

دکامین گفت: هم اکنون، لایحه برنامه سوم توسعه شهر تهران با هدف زیست‌پذیری، شفافیت، کاهش نابرابری، توسعه عدالت و بهبود حکم روایی خوب شهری تدوین شده و در حال نهایی‌ شدن است. این لایحه در 11 فصل و 91 ماده شامل حکمروایی شهری، سرمایه سازمانی، هوشمندسازی، اقتصاد و مالیه شهری، فنی و عمرانی، فضای کالبدی، حمل‌ونقل و ترافیک، محیط‌زیست و انرژی، فرهنگی و اجتماعی، ایمنی و مدیریت بحران و مدیریت راهبردی برنامه تنظیم شده است. اما در این لایحه مشخص نشده است که در حال حاضر وضعیت شهر تهران چگونه است و در بازه چهارساله اجرای این لایحه بر اساس وظایف تعیین‌شده چه اتفاقی خواهد افتاد و چه میزان بر شفافیت مالی، کاهش نابرابری، توسعه عدالت، بهبود حکمروایی خوب شهری افزوده خواهد شد و چه میزان از بار مالی شهروندان تهرانی و شهرداری تهران کاسته خواهد شد.

شهرداری در سربالایی کنترل آلودگی هوا

معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با صدور بخشنامه‌ای از ابتدای مهر ماه تمام بدنه مدیریت شهری را ملزم به استفاده از اتوبوس‌های دارای معاینه فنی که میزان غلظت آلاینده‌های منتشر شده توسط آنها- به‌ویژه آلاینده ذرات معلق (PM)- را در سطح مجاز کرده است. با این حال مدیران شهری اقرار می‌کنند که اکنون برای اجرای این بخشنامه مشکلاتی وجود دارد.

محسن پورسیدآقایی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در این رابطه با اعلام اینکه هزینه تعمیر و نگهداری اتوبوس‌های درون‌شهری پایتخت نسبت به سال گذشته تقریبا چهار برابر شده است، تصویری از شرایط سختی که شهرداری اکنون برای الزام اتوبوس‌ها به تنظیم سطح آلایندگی متناسب با سقف مجاز، با آن روبه‌روست ارائه کرد. با این حال معاون شهردار تاکید کرد که هیچ عذر و بهانه‌ای در این زمینه قابل قبول نیست. به گفته وی، از اول آبان که فاز دوم طرح موسوم به «کاهش» در تهران کلید می‌خورد، کنترل معاینه فنی اتوبوس‌ها اعم از ناوگان متعلق به شرکت واحد اتوبوسرانی و نیز شرکت‌های خصوصی و البته سرویس ادارات و دستگاه‌ها با جدیت دنبال خواهد شد.

در عین حال این سربالایی می‌توانست وجود نداشته باشد و در شرایط سخت اقتصادی فعلی، شرکت‌های بخش خصوصی و شرکت واحد مجبور به تحمل شرایط سخت برای اخذ مجوز تردد در تهران (گواهی معاینه فنی) نباشند. اگر مدیریت مدیران شهری دوره گذشته درست بود، شهرداری نه تنها با کسری مواجه نبود بلکه حتی مازاد درآمد داشت و بابت آن متمم بودجه به شورای شهر ارایه می‌کرد، بخشی از درآمدهای سرشار و منابع مالی مازاد محقق شده را برای نوسازی ناوگان دیزلی صرف کرده بودند، امروز مشکل اخذ معاینه فنی اتوبوس‌های پایتخت جدی نبود. با این وجود عمده درآمدهای مازاد شهر در آن مقطع زمانی صرف ایجاد بزرگراه شد و کارهای جزیی اما موثر در حوزه بهبود کیفیت هوا به کلی مغفول ماند.

اصلی‌ترین راه کنترل آلایندگی خودروها

معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با انتشار یادداشتی در فضای مجازی، با اشاره به اینکه بسیاری از ابزارهای حل مساله آلودگی هوا در اختیار نهادهای حاکمیت محلی نیست، به این موضوع پرداخته که در تهران هر روز بیش از ۱۰۰۰ خودروی جدید پلاک می‌شود؛ اما شهرداری به جز رقم ناچیزی تحت عنوان عوارض مالکیت، هیچ نوع عوارض دیگری از تردد این خودروها دریافت نمی‌کند؛ البته به استثنای محدوده طرح ترافیک.

به این ترتیب به نظر می‌رسد اصلی‌ترین راه کنترل آلایندگی خودروها مغفول مانده و از اختیار شهرداری نیز خارج است. معاونت ترافیک ضمن پرداختن به این موضوع یادآوری کرده که نه‌فقط در حوزه سیاست‌گذاری آلودگی هوا، بلکه حتی در اقدامات سرراستی همچون کنترل سامانه معاینه فنی، مدیریت خودروهای سنگین و دسترسی به اطلاعات شناسایی خودروها هم محتاج نهادهای دیگر همچون دولت و پلیس است. در این یادداشت به اقدامات و برنامه‌های گوناگون شهرداری تهران برای آلودگی هوا نیز اشاره اما تاکید شده که همه اینها صرفا زمانی نتیجه‌بخش خواهد بود که با مشارکت موثر مردم همراه باشد.

گزارش: فرزانه صدقی

No tags for this post.