پل‌های فرتوت ناتوان در برابر طغیان رودخانه‌ها

سیل به طور کلی حاصل بارش های سنگین، طوفان متعاقب رعد و برق و سایر باران های سیل آسا و نیز طوفان های دریایی رخ می دهد و علاوه بر این، شکستن سدها و دیوارهای ساحلی رودخانه ها نیز موجب وقوع سیل می شود.

شرایط آب و هوایی، نزدیکی مناطق شهری و روستایی به رودخانه ها و سدها، عوامل فیزیکی مختلف، دخالت های انسان در طبیعت و عوامل غیرطبیعی از جمله دلایل وقوع سیل در کشور هستند.

در ایران و جهان سیل ها را به دو دسته «سیل ناگهانی» (حاصل بارش سنگین در مدت کوتاه) و «سیل معمولی» (حاصل بارش طولانی مدت در حوزه رودخانه معین) تقسیم می کنند. سیل ناگهانی به علت بارش شدید مقادیر زیادی باران یا شکستن سد یا خاکریز ذوب شدن ناگهانی یخچال های طبیعی روی می دهد، سرعت این سیل بسیار زیاده بوده، به طوری که می تواند تخته سنگ های بزرگ را جابجا، درختان را ریشه کن و موجب تخریب ساختمان ها شده و پل ها را مسدود کند.

در این نوع سیلاب ارتفاع آب به حدود 4 تا 6 متر می رسد. به طور معمول این نوع سیلاب قدرت کشندگی دارد که اگر ارتفاع آب به حدود 60 سانتی متر برسد، به راحتی خودروهای سواری با جریان سیل جابجا می شوند، باران های شدید منجر به سیل ناگهانی ممکن است موجب رانش زمین شده و مخاطرات ثانویه ای را نیز به وجود بیاورند.

در حالی که «سیل ناگهانی» در عرض چند ساعت روی می دهد، «سیل معمولی» نوعی بحران دوره ای طولانی مدت است که چندین روز ادامه دارد که انواع مهم این نوع از سیلاب، سیل رودخانه ای، سیل ساحلی و سیل شهری هستند.

طوفان ها، موج گرما، آتش سوزی جنگل ها، و سیلاب بزرگترین عوامل ایجاد خسارت های اقتصادی و تلفات انسانی محسوب می شوند؛ اما آموزش عموم مردم و مدیران دستگاه‌های ذیربط و مدیریت در بحران، بهترین راه برای جلوگیری از خسارت و تلفات بیشتر و ساماندهی حوادث غیرمترقبه است. در این بین مدیریت در بحران در سیلاب 90 درصد از تلفات جانی را کاهش می دهد و به ساماندهی مصدومان و بازماندگان حوادث سرعت می بخشد.

پل‌های مازندران ناتوان در برابر سیلاب

سیل هفته گذشته در مازندران که گویا از لحاظ شدت بارندگی در چندین دهه اخیر بی سابقه بود، اگرچه به تاسیسات زیربنایی و زیرساختی خسارت زیادی وارد کرد، ولی حجم خسارت ها به پل ها به گونه ای بود که به سیل مرگبار برای پل ها مشهور شد.

طبق گزارش اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای مازندران در این حادثه به دلیل شدت بارش ها به حدود 40 دهنه پل بزرگ و کوچک حاشیه رودخانه ها خسارت زد به طوری که براساس آمار ستاد مدیریت بحران 12 دهنه پل تخریب شد.

براساس این گزارش 6 دهنه پل بر روی رودخانه های استان مازندران براثر سیل مخرب هفته گذشته از جا کنده شد و هیچ آثاری از آنها بر جای نمانده است.

اگرچه درفضای مجازی خرابی برخی پل های تازه ساز که ساخت شان به حدود یک دهه می رسد را ناشی از نامناسب بودن سازه ها بیان کردند ولی برخی کارشناسان سازه با رد این اظهارنظرها، شدت بارندگی و وجود موانع بر سر راه حرکت سیل را علت اصلی بالا بودن میزان خرابی پل ها می دانند.

بر اساس اظهارنظر این کارشناسان وجود موانع باعث شده تا آب با نفوذ بر دیوار بتنی حایل در حاشیه رودخانه، این دیوارها را با خود ببرد وبا برخورد این دیوارهای بتنی به پل، آثار تخریبی بالایی از خود بر جای می گذرد.

در مازندران حدود 120 رودخانه جریان دارد و طبق آمار مدیریت بحران مازندران هم اکنون 400 واحد مسکونی غیرمجاز ساز در حریم رودخانه های استان استقرار دارد.

پل‌ها فدای ساخت و ساز غیر قانونی حاشیه رودخانه‌ها

جابر جهانی زاده، کارشناس سازه در مازندران علت اصلی بالا رفتن آمار خرابی پل ها را علاوه بر پیری سازه، ناشی از برخورد شدید آب همراه با سازه های همراه ( دیواره ها و سنگ ها) حاشیه رودخانه ها می داند.

وی گفت: با تغییر اقلیم در مازندران بارش ها بیشتر به صورت سیلابی است که با خودشان سازه‌های ناپایدار را به همراه می‌آورند و با برخورد به پل ها در هنگام خروج آسیب جدید به آنها وارد می کنند و عمر این سازه ها را کوتاه می کند.

وی معتقد است که در دو دهه گذشته این روند سیلابی در مازندران بیشتر بود و تغییر اقلیم آسیب جدی به رودخانه ها و پل ها وارد کرده که باید تجدید نظر اساسی در این حوزه از جمله افزایش دهنه پل ها و حذف موانع انجام شود.

نبود مدیریت خردمندانه؛ عامل اصلی خسارت‌ها

شمس اله شریعت نژاد، نماینده مردم شهرستان های تنکابن، رامسر و عباس آباد در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از نبود مدیریت خردمندانه برای رودخانه های غرب مازندران گفت: باید نگاه جدیدی در این زمینه ایجاد شود تا در آینده با کمترین آسیب ها مواجه شویم.

وی افزود: زیر ساخت های این منطقه تحمل دبی طغیانی رودخانه ها را ندارند و متاسفانه بسیاری از آنها بر اثر سیل اخیر تخریب شده اند یا در شرف تخریب هستند.

وی با انتقاد از تخریب بندهای انحرافی کشاورزی ساخته شده توسط وزارت نیرو ، اظهار داشت: تخریب این سازه ها که به تازگی احداث شده نشان می دهد که هیچگونه مطالعات کارشناسی از رودخانه های این منطقه صورت نگرفته و مردم حق دارند که اعتراض کنند.

شریعت نژاد خاطرنشان کرد: هم اکنون کیفیت پل‌ها و راه های ارتباطی احداث شده توسط وزارت راه و شهرسازی در این منطقه زیر سوال رفته و تخریب این سازه های جدید مایه خجالت و شرمساری است.

نماینده مردم شهرستان های تنکابن، رامسر و عباس آباد همچنین با زیر سوال بردن مدیریت منابع جنگل ها تصریح کرد: طرح تنفس جنگل که به پیشنهاد دولت و توسط مجلس مصوب گردید اقدامی غیر کارشناسی بود که در سیل اخیر تاثیر منفی خود را نشان داد؛ درختان پیر، فرسوده و آفت زده جنگل های منطقه در مسیر سیلاب قرار داشتند که قدرت تخریب را افزایش داد و اگر آنها جمع آوری شده بودند این خسارت ها به حداقل می رسید.

به گفته شریعت نژاد، ساحل دریا و رودخانه های شمال کشور مملو از تنه درخت شده و این مساله نشان می دهد که باید طرح تنفس جنگل مورد بازنگری قرار گیرد.

نیاز 2700میلیارد ریالی برای بازسازی راه های سیل زده

در روزهای اخیر وقوع سیل خسارات زیادی به زیرساخت های استان های شمالی به ویژه راه ها و ابنیه فنی آن در استان های مازندران و گیلان و به میزان کمتر در استان های گلستان و خراسان‌شمالی وارد کرده است.

عبدالهاشم حسن نیا، رییس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای در نامه ای به رییس سازمان برنامه و بودجه کشور خواستار تخصیص 2700 میلیارد ریال اعتبار برای بازسازی خسارات ابنیه و راه های مواصلاتی استان های گیلان، مازندران، خراسان ‌شمالی و گلستان شد.

وی در این نامه آورده است: در صورت تامین این اعتبار، رفع مشکلات و موانع و بازسازی این راه‌ها و ابنیه فنی آن در این چهار استان امکان‌پذیر خواهد بود.

محمد باقر نوبخت، معاون رییس جمهوری و رییس سازمان برنامه و بودجه کشور نیز پس از بازدید از مناطق سیل‌زده و تاکید بر برآورد اعتبار جبران خسارات وارده از سوی این سازمان برای تسریع در بازسازی این مناطق روز گذشته در حاشیه نشست هیات دولت گفت: بر اساس مصوبه امروز هیات وزیران 9 میلیارد تومان برای تامین نیازهای فوری سیل زدگان، 50 میلیارد تومان برای امور هزینه ای و 100 میلیارد تومان برای امور زیربنایی و تملک دارایی مناطق سیل زده در استان های گیلان و مازندران اختصاص یافته است.

وی افزود: پس از اینکه گزارش بازدید به هیات وزیران ارایه شد، این اعتبارها برای مرمت زیرساخت ها به ویژه پل ها که موجب قطع ارتباط برخی روستاها با شهرها شده است، مصوب شد.

وی بیان کرد: سیل اخیر دو ویژگی داشت؛ یکی اینکه حجم نزولات جوی برابر برخی گزارش ها در بی سابقه بود و بین 250 تا 350 میلیمتر بارش را شاهد بودیم. این بارش ها در 2 روز متوالی (13 و 14 مهرماه) بود؛ بنابراین امکان ساماندهی روستاها در این مدت کوتاه وجود نداشت به همین جهت خسارت هایی را به ساکنان حاشیه رودخانه ها، ابنیه و زیرساخت ها همچون پل و راه ها وارد کرد.

مدیران بحران از خواب بیدار شوند
در پایان ذکر این نکته لازم است که طی روزهای آینده بارندگی‌ها در این مناطق همچنان ادامه خواهد داشت و احتمال سرریز شدن سد ها به قوت خود باقی است. خطرات سیل همچنان پابرجاست و انگار مسوولان مدیریت بحران تازه از خواب بیدار شده‌اند. توجه به این موضوع که باید پیش از وقوع اتفاق از آن پیشگیری کرد و تلفات جانی یا مالی را به حداقل رساند از ابتدایی‌ترین حقوق مردم است؛ کاری که مدیران بحران در ایران هرگز به آن فکر نمی‌کنند و تا لحظه‌ای که مصیبتی به بار نیاید در‌صدد جلوگیری از آن قدمی بر‌نمی‌دارند.

گزارش: فرزانه صدقی

 

 

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا