پروژه مشترکی برای شناسایی شواهد گسل‌های پویا در کاسپین اجرا می شود
بخش جنوبی دریای خزر که تماما در محدوده دریای سرزمینی ایران قرار دارد، فاقد اطلاعات مناسب عمقی زمین‌شناسی است و مطالعاتی که تاکنون در این دریا صورت گرفته، در راستای اهداف اکتشاف نفت و تا عمق‌های مشخص انجام شده و کمتر در دسترس زمین‌شناسان و محققان بخش‌های زیستی و شیلات قرار گرفته است.
اطلاعات بسیار عمیق زمین‌شناسی، مطالعات ویژگی‌های رسوب‌شناسی و ژئوشیمی رسوبی رسوبات بستر و همچنین ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی آب این دریا می‌تواند شناخت محققان را نسبت به ساختمان عمقی زمین در این دریا، مرز پوسته و گوشته، ضخامت پوشش رسوبی روی آنها، ویژگی‌های مخاطرات زمین‌شناختی آن، شرایط زیست‌محیطی و اقتصادی رسوبات سطحی بستر و محیط آب افزایش دهد.
این در حالی است که این بخش از دریای خزر به دلیل وجود ایده ارتباط ژنتیکی دریای خزر با دریای سیاه، ضخامت بسیار زیاد رسوبات متعلق به 5 میلیون سال گذشته، ایده فرونشینی و سرعت بالای رسوب‌گذاری در بخش جنوبی، داشتن تکتونیک فعال لرزه‌زا و نامشخص بودن عمق ناپیوستگی موهو (مرز پوسته و گوشته) همواره مورد توجه زمین‌شناسان قرار داشته است.
در این راستا همکاری مطالعاتی مشترک با امکانات و نیروهای متخصص کشور روسیه در بخش ایرانی دریای کاسپین طی دو سال آینده به عنوان مهمترین برنامه کاری سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران است که مقدمات انعقاد قرارداد مطالعه جامع زمین‌شناسی کاسپین جنوبی با سفرهای کارشناسان دو طرف فراهم شده است.
بر اساس این قرارداد همکاری، سازمان زمین‌شناسی به عنوان کارفرما و مالک داده‌ها و طرف روس به عنوان مشاور یا پیمانکار خواهد بود. این قرارداد فرایند اداری و اجرایی برای جذب و تامین منابع مالی را در دستور کار قرار دارد.
دکتر خلیل بهارفیروزی، مدیرکل دفتر زمین‌شناسی دریایی، تولید داده‌های جدید و بسیار ارزشمند برای بخش جنوبی دریای کاسپین را مهمترین ویژگی‌های این طرح مطالعاتی دانست و افزود: علاوه بر این دانش و تجهیزات مدرن پژوهشی و کاوش‌های دریایی به سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور انتقال خواهد یافت که این مطالعات در برگیرنده بررسی‌های زمین‌شناسی، زیست محیطی و اقلیم دیرینه منطقه است.
وی با بیان اینکه در بخش زمین‌شناسی این همکاری "مطالعه ساختار زمین تا عمق حدود 50 کیلومتری در مرز گوشته و پوسته زمین"، "ویژگی‌های پوشش رسوبی ضخیم در این حوضه" و "بررسی رسوبات سست سطحی بستر دریا" مد نظر است، ادامه داد: شناسایی شواهد گسل‌های پویا و لرزا در رسوبات سطحی بستر، مطالعه شرایط این رسوبات از دیدگاه ویژگی‌های اقتصادی و احتمال آلودگی به فلزات سنگین و مواد هیدروکربوری، عمق‌یابی دقیق، شناسایی پتانسیل رخداد زمین‌لغزش‌های زیر دریایی در بخش‌های پرشیب در این حوضه از دیگر زمینه‌های همکاری در این حوضه آبریز است.
بهارفیروزی، انجام حفاری‌های مغزه‌گیری در عمق‌های مختلف آب دریا و همچنین بخش جلگه جنوبی کاسپین به منظور دستیابی به ترازهای مختلف از رسوبات متعلق به زمان کواترنری را از موارد تحقیق در این پروژه مشترک دانست.
مدیرکل دفتر زمین‌شناسی دریایی اضافه کرد: با مطالعه دقیق مغزه‌های به‌دست آمده، شرایط اقلیم دیرینه حاکم در این بخش از کره زمین، تغییرات تراز آب دریای کاسپین در حدود 2 میلیون سال گذشته مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت تا بر اساس آن الگوی تغییرات اقلیم شناسایی و شرایط آینده پیش‌بینی شود.
دستگاه‌های ذی‌نفع از نتایج طرح مطالعات زمین‌شناسی دریایی در دریای خزر وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت راه و شهرسازی، سازمان هواشناسی کشور، سازمان حفاظت از محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت علوم، پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، وزارت نیرو، وزارت نفت، سازمان انرژی اتمی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سازمان نقشه‌برداری کشور، ستاد کل نیروهای مسلح و همچنین بخش‌های خصوصی خواهند بود.
No tags for this post.
