احیای دریاچه ارومیه با چالش جدی کمبود اعتبار مواجه است

مسئول دفتر منطقه ای ستاد احیای دریاچه ارومیه با ارایه گزارشی از آخرین وضعیت اعتباری این ستاد، گفت: مجموع اعتبارات این ستاد از سال 1393 تاکنون معادل هفت هزار و 249 میلیارد و 320 میلیون ریال بوده است که از این مبلغ تنها 30 هزار و 385 میلیارد و 501 میلیون ریال معادل 41.91 درصد تخقق یافته است.
خلیل ساعی با بیان اینکه ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه راهکارهای 27 گانه را برای نجات این نگین آبی پیش بینی کرده است، اظهار داشت: طبق این برنامه راهبردی قرار است دریاچه ارومیه ظرف حداکثر 10 سال و تا سال 1402 شمسی احیای نهایی شود که به دلیل کمبود در تحقق اعتبارات مصوب این برنامه با حداقل دو سال تاخیر مواجه شده است.
وی، توقف همه طرح های مطالعاتی و اجرایی سدسازی و طرح های توسعه ای، طرح تعادل بخشی آب های زیرزمینی، لایروبی و مسیرگشایی رودخانه ها، بهره برداری از آب های سطحی و شبکه های آبیاری و طرح انتقال پساب و تغییر الگوی کشت در اراضی کشاورزی حوضه آبریز را از جمله طرح های مهم ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه بیان کرد.
ساعی با بیان اینکه اجرای هر یک از طرح های فوق نیازمند اعتبارات مصوب و تحقق به هنگام آن است، هر گونه تاخیر و تعویق در تخصیص اعتبارات را منجر به عقب افتادن چند ساله احیای دریاچه قلمداد کرد.
وی وسعت کنونی دریاچه ارومیه را حدود یکهزار و 735 کیلومترمربع اعلام کرد و ادامه داد: این رقم اوایل مهر ماه پارسال معادل یکهزار و 723 کیلومتر مربع بود و حجم آب موجود در دریاچه نیز هم اکنون یک میلیارد و هفت میلیون مترمکعب است که این رقم نیز پارسال در همین موقع معادل یک میلیارد و پنج میلیون مترمکعب بود.
ساعی، تراز اکولوژیک آب دریاچه ارومیه را 13 میلیارد و 730 میلیون متر مکعب اعلام کرد که این رقم در سال های گذشته تا بیش از 30 میلیارد مترمکعب نیز مشاهده و ثبت شده است.
وی تعداد شهرهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه را 25 شهر در سه استان آذربایجان شرقی، غربی و کردستان اعلام کرد و افزود: وسعت این دریاچه معادل 51 هزار و 876 کیلومتر مربع است که 46 درصد آن در آذربایجان غربی، 43 درصد در آذربایجان شرقی و 11 درصد نیز در استان کردستان قرار دارد.
ساعی با بیان اینکه ارتفاع آب دریاچه ارومیه طی 20 سال اخیر هشت متر کاهش یافته است، سرریز شدن آب این دریاچه در سال های 1374 و 1375 را مورد اشاره قرار داد.
وی گفت: متاسفانه در آن سال ها عده ای برای کاهش آب طرح هایی را ارایه می کردند و در مقابل کارشناسانی که خطر نابودی دریاچه را می دادند، موضع می گرفتند.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی نیز در این نشست، کمبود اعتبارات را مهم ترین مشکل طرح های این شرکت برای احیای دریاچه اورمیه برشمرد و گفت: نقشه راه شرکت آب منطقه ای استان کاهش مصرف 40 درصدی آب کشاورزی در حوضه آبریز است که این هدف جز با تخصیص و جذب به هنگام بودجه های مصوب میسر نخواهد شد.
مجتبی جلیل زاده از کاهش 20 تا 80 درصدی حجم آب رودخانه های حوضه آبریز دریاچه اورمیه در محدوده آذربایجان شرقی خبر داد و اظهار داشت: آجی چای به عنوان برزگ ترین و مهم ترین رودخانه استان که 10 درصد آب دریاچه را تامین می کند، با کاهش آب 70 درصدی مواجه است.
به گفته وی، میانگین کاهش آب رودخانه های حوضه آبریز دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی 50 درصد است که برای تامین آب دریاچه بسیار پایین می باشد.
جلیل زاده، حجم آب سدهای آذربایجان شرقی در حوضه آبریز دریاچه اورمیه را 180 میلیون مترمکعب اعلام کرد که به گفتعه وی این رقم در برابر آب مورد نیاز دریاچه بسیار پایین است.
وی برنامه رهاسازی آب رودخانه های آذربایجان شرقی به بستر دریاچه را پنج میلیون مترمکعب برای سال جاری از سد قلعه چایی بیان کرد که عملکرد آب منطقه ای استان در این برنامه برابر با 10 میلیون مترمکعب است.
جلیل زاده، مجموع اعتبارات مصوب مربوط به طرح های آب منطقه ای آذربایجان شرقی از محل مواد 10 و 12 ستاد احیای دریاچه اورمیه در سال گذشته را یکهزار و 580 میلیارد و 750 میلیون ریال اعلام کرد که به گفته وی از این رقم 754 میلیارد و 500 میلیون ریال معادل 46 درصد تخصیص یافته است.
وی مجموع میانگین تخصیص اعتبارات فوق طی سال های 1393 تا 1396 را 39 درصد اعلام کرد و ادامه داد: در سال 1393 معادل 58 درصد، سال 1394 معادل 38 درصد و در سال 1395 نیز تنها 25 درصد از اعتبارات مصوب اختصاص یافت.
به گزارش ایرنا، کارشناس شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی و مجری طرح طرح تصفیه خانه پساب تبریز نیز با اشاره به روند اجرایی شدن این طرح ها برای احیای دریاچه اورمیه، گفت: ابتدا 6 شهر در استان برای اجرای تصفیه خانه های پساب آب های تولیدی برای هدایت به بستر دریاچه پیش بینی شده بود که می توانست 727 میلیارد مترمکعب آب را به این بستر هدایت کند و نیازمند چهار هزار و 200 میلیارد ریال اعتبار بود.
علی عباسی افزود: اما پس از کش و قوس های فراوان و بررسی های ستاد احیا، تعداد شهرها به 2 شهر تبریز و آذرشهر تقلیل یافت که برای اجرای این طرح ها و انتقال 145 میلیارد مترمکعب آب به بستر دریاچه اعتباری معادل یکهزار و 250 میلیارد ریال پیش بینی و مصوب شد.
وی با بیان اینکه تاکنون یکهزار و 200 میلیارد ریال از اعتبارات سالجاری فوق جذب شده است، گفت: مهمترین مشکل در اجرای طرح های فاضلابی برای احیای دریاچه اورمیه، عدم تخصیص های به موقع است.
عباسی اظهار داشت: هم اکنون 50 درصد زمان اجرای طرح های فاضلاب در آذربایجان شرقی به دلیل شرایط آب و هوایی خاص منطقه از دست رفته است که همین امر بهره وری در اجرای طرح ها را به نصف کاهش می دهد.
وی با بیان اینکه اعتبارات مصوب به هیچ عنوان در حد نیازمندی ها نیست، تخصیص اوراق برای پیمانکاران را که غیر قابل خرید و فروش بوده و برای سر رسید چند ساله تعریف شده است، از دیگر مشکلات بودجه ای ستاد احیای دریاچه اورمیه بیان کرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان ‌شرقی هم در این نشست با اشاره به اینکه این مجموعه به عنوان نهاد حاکمیتی در ستاد احیای دریاچه اورمیه عمل می کند، از عملکرد اداره کل راه و شهرسازی استان در زمان اجرای پل میانگذر دریاچه انتقاد کرد و گفت: اینکه در آن زمان هیچ گزارشی توسط این اداره کل ارایه نشده است، جای تامل دارد.
حمید قاسمی افزود: طبق بررسی های کارشناسی، پل میانگذر ارومیه یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در وضعیت امروز دریاچه است و به دلیل اینکه آب موجود در بستر دریاچه حالت چرخشی داشته و برای جلوگیری از رسوب مواد نمکی نباید در این چرخش دچار اختلال می شد، اجرای این پل به طور مستقیم در وضعیت کنونی موثر بوده است.
وی، بررسی و نیازسنجی رودخانه ها، حق آبه رودخانه ها و بررسی وضعیت تالاب های اقماری دریاچه اورمیه را از جمله طرح های مربوط به حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی بیان کرد.
قاسمی، انجام فعالیت های تبلیغی و فرهنگی برای آگاه سازی عمومی را از جمله طرح های مهم حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی برای احیای دریاچه ارومیه بیان کرد و خواستار همکاری و تعامل نزدیک نهادهای فرهنگی و عمومی با این مجموعه شد.
وی اضافه کرد: شهرداری های استان تابلوهای خود را در اختیار ما نگذاشته و با بهانه‌های اینکه به بخش خصوصی داده شده و یا سایر موارد همکاری‌های لازم را انجام نمی ‌دهند.