جولان چشم بادامی‌ها در بازار خودروی ایران

هرچند افت شدید و محسوس بازار رقابتی ایران در آن سوی مرزها دچار رکود و شکست شده است اما در داخل کشور این خودروهای بی کیفیت با افزایش فزاینده قیمت بر دوش مردم روندی رو به رشد داشته اند. رشد فزاینده بازار خودرو در ابتدای هر سال، به ویژه امسال پس از اعمال تحریم‌ها به وضوح گویای این مطلب است.

دکتر ابوالفضل خلخالی، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت درباره وضعیت صنعت خودروسازی گفت: هم اکنون صنعت خودروسازی پس از صنایع نفتی، نظامی و امنیتی، مهمترین صنعت ایران به حساب می‌آید اما از وضعیت خوبی برخودار نیست و با ظرفیت کامل کار نمی کند. این صنعت هم اکنون به صورت اقتصادی نیست و بهره‌وری از آن بسیار پایین است. همچنین به لحاظ  درآمدهای اقتصادی، حوزه صنعت در بسیاری از بخش ها زیان ده است و قابل رقابت با صنایع دیگر دنیا نیست؛ اگر ما بخواهیم به حوزه های بین الملل ورود پیدا کنیم باید کارها و فعالیت های جدی در این زمینه انجام بدهیم تا این صنعت در قسمت های مختلف متحول شود.

رییس آزمایشگاه تحقیقاتی شبیه سازی و طراحی بهینه خودرو به جایگاه خودروسازی ایران در جهان پرداخت و افزود: هم اکنون با توجه به اینکه بیشتر محصول های صنعت خودروسازی ایران مونتاژ است، این صنعت از جایگاه خوبی در جهان برخوردار نیست. زمانی می توان صنعت خودرو را به عنوان صنعت تعریف کرد که بتواند محصول‌هایی با برند ملی تولید کند. هم اکنون درصد تولید خودروهایی با برند ملی در صنعت ما بسیار پایین است. تا زمانی که ما دست به مونتاژ خودروهای قدیمی تولید کنندگان خارجی می زنیم نمی توانیم انتظار داشته باشیم که رتبه خوبی در جهان داشته باشیم.

به گفته وی، هم اکنون کشور چین با تولید حدود بیست و چهار میلیون خودرو، اولین تولید کننده صنعت خودروسازی محسوب می شود. پس از آن ایالت متحده آمریکا با تولید حدود 14 میلیون خودرو، دومین رتبه را به خود اختصاص داده است. نداشتن نوآوری و استفاده نکردن از دانش فنی باعث پایین بودن رتبه تولید صنعت خودروسازی ما در جهان شده است.

 وی به کیفیت خودروهای ایرانی اشاره کرد و گفت: کیفیت رابطه خیلی نزدیکی به اقتصاد یک فرایند دارد. اگر یک فرایند، تولید اقتصادی باشد، می توان انتظار داشت که کیفیت آن هم بهبود پیدا کند اما متاسفانه در این سال ها با توجه به اینکه فرایند تولید خودروی ما اقتصادی نیست، کیفیت خودروها نیز کاهش پیدا کرده است. به عنوان مثال یک تامین کننده برای شرکتی مانند رنو، در سال سه تا چهار میلیون قطعه تولید می کند. ما این قطعه را در ایران بومی سازی کرده ایم و کار آن را به یکی یا دو شرکت داخلی سپرده ایم. این شرکت ها در سال 150تا 200 قطعه تولید می کنند. از آنجایی که مزیت اقتصادی این قطعه ها از بین می رود به طبع کیفیت آن نیز تضعیف می شود.

سهم چینی‌ها از بازار خودروی ایران چقدر است؟

چند سالی است که کیفیت پایین و تنوع کم خودروهای داخلی (سال‌هاست خودروهایی چون پراید و پژو 405 در کشور تولید می‌شود) باعث شده تا دیگر خودروهای ملی دیگر جذابیتی برای مردم نداشته باشند و مصرف کنندگان سراغ خودروهای چینی با قیمت‌های مشابه بروند.

 آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد سهم خودروهای سواری چینی مونتاژ در داخل به تولید کل خودروهای سواری در بهار امسال از 17.8 درصد فراتر رفته است .

گزارش ارایه شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می دهد سهم این دسته از خودروها در سال 1396 نیز رشدی برابر با 3.6 درصد را تجربه کرده بود . سهم خودروهای سواری چینی مونتاژ داخل در سال گذشته برابر با 15.9 درصد برآورد شده است. 
بر این اساس میزان واردات قطعات منفصله به ایران از ابتدای سال 1386 تا پایان خرداد ماه سال 1397، برابر با 16 میلیارد دلار بوده است که سهم چین از این رقم برابر با 30 درصد ، یعنی 5 میلیارد دلار بوده است.
بر اساس آمار انجمن خودروسازان و جمع آوری اطلاعات از طرف کارشناسان مرکز، با نگاهی خوشبینانه به جز "دانگ فانگ" که بین 30 تا 40 درصد سهم داخلی سازی آن برآورد می شود، سایر خودروهای مونتاژی چینی در کشور از حداکثر 30 درصد ساخت داخل فراتر نرفته اند .

سهم داخلی سازی مونتاژی‌های چینی 
اگر چه دقیقا مشخص نشده است که این سهم داخلی سازی شامل چه قطعاتی می شود اما قابل برآورد است که حدود 14 درصد آن شامل رنگ و مونتاژ می شود و مابقی را نیز قطعاتی مانند تایر، باتری و صندلی تشکیل می دهند که جزو ساده ترین قطعات خودرو به حساب می آیند . 
شرکت ایران خودرو، یک محصول چینی دیگر به جز دانگ فانگ به نام "هایما" را نیز در سایت خراسان خود مونتاژ می کند، شاسی بلندی که بین 20 تا 30 درصد ان ساخت داخل دارد، که اگر این 14 درصد سهم رنگ و مونتاژ کسر شود بین 5 تا 16 درصد قطعات آن از داخل و مابقی قطعات منفصله از مسیر واردات تامین می شود.

علاوه بر ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو نیز محصولات چینی را در سبد تولیدات خود جای داده اند و این در شرایطی است که داخلی سازی آنها در محدوده 20 تا 30 درصدی قرار دارد. در این بین برلیانس که در مدل های مختلف در پارس خودرو مونتاژ می شود، در سه ماه نخست سال1397 با رشد 38 درصدی تولید به 12 هزار و 232 دستگاه رسید. این مدل نیز از 20 تا 30 درصد ساخت داخل برخوردار است. دیگر محصول چینی گروه خودروسازی سایپا در بنیان توسعه صنعت خودرو- بن رو300 S آریو (چری) است که حدود 20 درصد ساخت داخل است.

از طرفی چانگان با رشد 124 درصدی در سه ماه نخست سال 1397 به تولید 3917 دستگاه در شرکت سایپا کاشان رسیده است. گروه بهمن محصولاتی به نام B50 و B30 (خودروهای متعلفق به FAW چین) و هاوال H2 را مونتاژ می کند و میزان داخلی سازی قطعات آنها بیش از 20 درصد نبوده است. دیگر خودروساز ایرانی بخش خصوصی یعنی کرمان موتور که بخشی از سبد محصولاتش را خودروهای چینی تشکیل می دهد نیز توانسته تنها در محدوده 20 تا 30 درصدی داخلی سازی کند. این خودروساز لیفان و جک را در مدل های مختلف مونتاژ می کند.

مدیران خودرو نیز دیگر خودروساز بخش خصوصی است که تنها به مونتاژ خودروهای چینی مشغول است. این شرکت هم اکنون محصولاتی متعلق به چری چین مانند ام وی ام و تیگو و آریزو را مونتاژ می کند و سهم داخلی سازی آنها را نتوانسته از مرز 30 درصد بیشتر کند.

چه باید کرد؟

با مقایسه قیمت درب کارخانه و حاشیه بازار می توان به وضوح دریافت که به دلیل نبود بازار رقابتی در ارتباط با خودروهای شاسی و نیم شاسی همچون هایما و هاوال حدود 40 درصد اختلاف قیمت وجود دارد.

مرکز پژوهش‌ها در گزارش خود میزان ارزبری خودروهای چینی مونتاژ داخل را در سه ماه اول سال برابر با 400 میلیون دلار برآورد و تاکید کرده است سهم عمده واردات قطعات منفصله از چین مربوط به خودروهای چینی مونتاژ داخل است و هر گونه تغییر رویه در تخصیص و قیمت گذاری ارز، بر بازار خودرو که سهم خودروهای چینی مونتاژ داخل در آن 17 درصد است قطعا تاثیر خواهد گذاشت و منجر به بروز و تشدید شوک ها به بازار خودرو می شود.

در این گزارش تاکید شده است با قرار گرفتن حدود 17 درصد بازار داخل در اختیار خودروهای با منشا چینی از یک سو و با میانگین ساخت داخل آنها حدود بیست درصد و به عبارت دیگر واردات کل قطعات از چین و مونتاژ آن در داخل از سوی دیگر، این حقیقت آشکار می شود که بازار خودرو از ناحیه خودروهای چینی آسیب پذیر بوده و وزارت صنعت، معدن و تجارت باید در سیاست های حاکمیتی خود برای صنعت خودروسازی به خصوص اصلاح و اجرایی کردن چشم انداز صنعت خودرو در افق 1404 ، موضوع تعمیق عمق ساخت داخل در خودروهای چینی را به طور متوسط سالی 10 درصد پیگیری و اجرایی کند.

 

No tags for this post.