با کمبود تجهیزات برای پایش قله دماوند مواجه هستیم
به گزارش سیناپرس به نقل از ایرنا، سازمان مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی امروز (دوشنبه) میزبان شماری از زلزله شناسان، زمین شناسان و متخصصان آتشفشان و همچنین مسئولان منطقه ای از دماوند بود که با توجه به سیل اخیر منطقه گزنک امکان فعال شدن آتشفشان دماوند را بررسی کردند.
رویداد این سیل در هفته اول شهریور ماه شایعات فراوانی را مبنی بر فعال شدن دماوند رواج داده است، با وجود این کارشناسان معتقدند تاثیر تغییر اقلیم و افزایش دما را بر رویداد سیل نباید نادیده گرفت.
دکتر علی مرادی رئیس مرکز لرزه نگاری کشور اولین سخنران این نشست علمی به اهمیت زلزله شناسی آتشفشان اشاره کرد و اظهار داشت: پایش دماوند به دلیل وجود مراکز جمعیتی بزرگ و تاسیسات مختلف نزدیک آن از جهات مختلف لرزه ای، جی پی اس و ژئوشیمی مهم است و تجربه دیگر کشورها نیز نشان داده است که امکان بررسی و پایش تغییرات ممکن است.
وی ادامه داد: منطقه دماوند روی گسل مشاء و قله در استان مازندران واقع است، هر چند سازمان زمین شناسی چند گسل دیگر نیز در این منطقه ثبت کرده است. در این منطقه زمین لرزه های تاریخی و دستگاهی داریم و زمین لرزه کمتر از بزرگی 3 ریشتر ثبت نشده است.
استادیار گروه فیزیک زمین مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران در مورد ایستگاه های سنجش زمین لرزه در دماوند گفت: یک ایستگاه فعال نزدیک دماوند داشتیم که اخیرا به دلیل استفاده نادرست کوهنوردان تخریب شد و نزدیک ترین ایستگاه ما بیش از 30 کیلومتر با قله فاصله دارد.
وی به رویدادهای مشابه سیل اخیر گزنک و رواج شایعات در مورد فعال شدن آتشفشان دماوند اشاره کرد و گفت: هر بار بحثی در این زمینه داغ می شود، بر ضرورت افزایش ایستگاه ها نیز تاکید می کنند ولی هیچ اقدامی نمی شود. موسسه ژئوفیزیک حتی اعلام کرده است که آمادگی راه اندازی یک ایستگاه پایش آنلاین را دارد و از مراکز مختلف مانند وزارت علوم و وزارت راه و سازمان زمین شناسی درخواست کمک کردیم که بی نتیجه ماند؛ در نهایت طرحی را با پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی داریم که اگر نتیجه دهد می توانیم 110 دستگاه دائمی در اطراف قله نصب کنیم.
دکتر مرادی با اشاره به پایش زلزله های سال های 85 تا 86 در منطقه دماوند گفت: این بررسی نشان می دهد بیشترین لرزه خیزی وابسته به گسل مشاء است، ولی نزدیک دماوند هم فعالیت هایی وجود دارد که فقط با داشتن تجهیزات گسترده و پراکنده پایشی می توان آن را تشخیص داد.
وی با اشاره به تحقیق دو دانشجوی موسسه ژئوفیزیک نیز گفت: این تحقیق به ما نشان داد در اعماق 3 تا 4 کیلومتری در جنوب غرب دماوند توده ای وجود دارد و وجود این توده با روش های مختلف ثابت شده است، با اینکه می دانیم این توده داغ وجود دارد و فعل و انفعالات از جمله تصاعد بخار گوگرد و آبگرم هم آن را ثابت می کند نمی توانیم بگوییم این مخزن در حال بالا آمدن هست یا خیر و یا در حال سردشدن و خیر زیرا تجهیزات کافی در این زمینه نداریم و تحقیقات مکفی انجام نشده است.
رئیس مرکز شبکه لرزه نگاری کشور خاطرنشان کرد: شبکه پایشی از هر پارامتری مختص دماوند باید داشته باشیم و این امر به دلیل اهمیت منطقه دماوند و نزدیکی به پایتخت ضروری است.
پوسته زمین در ایران هر سال 22 میلی متر جمع می شود
رئیس اداره ژئودزی و ژیودینامیک سازمان نقشه برداری نیز در این نشست گزارشی از وضعیت ریخت شناسی و تکتونیک دماوند ارائه داد و گفت: ایران از لحاظ تکتونیکی بین دو صفحه عربی و اوراسیا قرار دارد و صفحه عربی فشار زیادی به ایران وارد می کند.
دکتر حمیدرضا نانکلی ادامه داد: کشور ما شاهد پدیده های مختلف تکتونیکی و غیرتکتونیکی است که بخشی از آن به دلیل همین فشار روی می دهد.
وی در ادامه به وضعیت پایش پوسته زمین در منطقه دماوند اشاره کرد و اظهار داشت: ما ۱۳۰ ایستگاه جی پی اس از سال ۸۳ در منطقه فعال کرده ایم که وضعیت پوسته را رصد می کنند.
عضو کارگروه ملی مخاطرات زلزله، لغزش لایه های زمین، ابنیه، ساختمان و شهرسازی با اشاره به داده های دستگاه های جی پی‌اس در دماوند گفت: این مشاهدات پایش شده و یافته ها نشان دهنده تغییرات شکلی روی پوسته منطقه دماوند هستند، در مناطقی که شبکه جی پی اس تراکم بهتری دارد مانند شمال غرب دماوند یا منطقه البرز با دقت بهتری می توان داده ها را تحلیل کرد.
به گفته وی، محاسبات جدید نشان می دهد پوسته زمین در ایران به دلیل فشار صفحه عربی هر سال ۲۲ میلی متر جمع می شود و در منطقه البرز بخشی از نرخ لغزش گسل ها و کوتاه شدگی پوسته به همین دلیل است.
دکتر نانکلی از اندازه گیری های دقیق در دماوند خبر داد و گفت: بر اساس این اندازه گیری ها ارتفاع قله ۵ هزار و ۶۱۰ کیلومتر و دهانه قله ۱۵۰ در ۱۵۰ به عمق ۲۷ متر است.
وی ادامه داد: همچنین نصب یک شبکه موقت را طراحی کردیم که فقط برای قله دماوند باشد و داده های آن را در سال های ۹۱، ۹۲، ۹۴ و ۹۶ تحلیل کرده ایم.
این کارشناس زمین شناسی گفت: یافته های مطالعات نشان داد تغییرات حرکتی در دماوند داریم ولی میزان دقیق آن را نمی دانیم.
وی همچنین با اشاره به برآیند کلی بر اساس مطالعات اولیه نیز گفت: یک ایستگاه در منطقه پلور داریم که داده های آن از سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ نشان می دهد دماوند به سمت شمال شرق در حال حرکت است و در ارتفاع هم ۳ میلی متر بالاآمدگی داشته است.
دکتر نانکلی با اشاره به انجام یک تحقیق دانشجویی بر اساس تکنیک تداخل سنجی راداری نیز گفت: بر اساس این مطالعه منطقه دماوند حدود ۵ میلی متر در قسمت شرقی و حدود ۳ تا ۴ میلی متر نشست داشته است.
وی نتیجه گیری کرد: از جهت تغییرات پوسته ای می توان گفت تغییرات معنی دار و غیرطبیعی در خود قله مشاهده نکرده ایم، ولی باید مستمر پایش شود و ایستگاه های لرزه نگار، شتاب نگار و جی پی اس در دماوند نصب شود تا از تحلیل داده های دقیق و چندحوزه ای بتوانیم وضعیت تغییرات پوسته ای در دماوند را بررسی کنیم.
