رد پای عثمانی‌ها در آتش سوزی تالاب هور العظیم

این حریق پس از چند روز پایان یافت اما بار دیگر حریق در بخش‌هایی از هور آغاز شد و حدود 20 تا 25 هزار هکتار از تالاب را در برگرفت. هم اکنون، دود ناشی از حریق هور، شهر هویزه را به تعطیلی کشانده و حتی تا اهواز که 90 کیلومتر با آن فاصله دارد، رسیده است. با توجه به وسعت مناطق خشک، برخی از خطر تشکیل کانون جدید گرد وغبار دراثر نابودی تالاب خبر می‌‌دهند.

تالاب مرزی هورالعظیم در جنوب غربی کشور، در خوزستان قرار دارد که یک سوم از آن در ایران و دوسوم در عراق واقع است که منابع تغذیه آن رودخانه کرخه و دجله هستند.

آتش‌سوزی هورالعظیم عمدی است

عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست درباره آتش‌سوزی‌های تالاب هورالعظیم گفت: آتش‌سوزی تالاب هورالعظیم در بخش کشور عراق رخ داده است. در مرحله نخست آتش‌سوزی بخش عراقی تالاب، با کمک سازمان حفاظت محیط زیست و استانداری خوزستان پس از 10 روز موفق شدیم مجوزهای لازم را از کشور عراق برای مهار آتش با هلیکوپتر آب‌پاش اخذ کنیم که پس از دو سه روز تلاش، آتش مهار شد. متاسفانه پس ازدو مرحله اطفای حریق در بخش عراقی تالاب هورالعظیم، مجددا آتش‌سوزی در سطح گسترده‌ای در بخش عراقی تالاب رخ داده است.

 وی افزود: بی تردید صد درصد این آتش‌سوزی‌ها عمدی بوده است و مردم هویزه، سوسنگرد و اهواز باید امروز قربانی‌های آتش‌سوزی‌های عراق باشند. ۱۳ روز طول کشید تا دولت عراق اجازه ورود هواپیماهای ایران را برای مهار آتش را داد. این در شرایطی است که این منطقه به دلیل اینکه مین روبی نشده بود امکان بردن ماشین آلات به آنجا وجود نداشت.

وی عنوان کرد: طبق گزارش‌های اعلام شده، احتمالا هلیکوپترها دیگر نتوانند این آتش‌سوزی را مهار کنند و باید به صورت زمینی اقدام شود که در این خصوص باید کشور عراق رضایت داشته باشد.

وی با اشاره به وضعیت هورالعظیم در بخش ایرانی تصریح کرد: خوشبختانه بخش ایرانی تالاب هورالعظیم آب دارد و مشکل آتش‌سوزی نخواهیم داشت.

وی بیان کرد: در حال حاضر نهایت تلاش در استان خوزستان به کار گرفته شده تا آتش‌سوزی هور در کشور عراق مهار شود. با این وجود باید کشور عراق در خصوص مهار آتش‌سوزی‌های رخ داده همکاری بیشتری داشته باشد.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص احتمال درخواست کمک از دیگر کشورها برای مهار آتش‌سوزی هورالعظیم گفت: به دلیل اینکه آتش‌سوزی در بخش عراقی هور رخ داده است، باید کشور عراق جهت مهار آتش از کشورهای دیگر درخواست کمک کند.

ادامه عملیات اطفای حریق

احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت: عملیات اطفای حریق در بخش عراقی تالاب هورالعظیم مجددا از فردا آغاز می‌شود.

وی با اشاره به آخرین وضعیت آتش‌سوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم اظهار کرد: آتش در نقاط مختلف و عمق بخش عراقی تالاب هورالعظیم مشتعل است اما در حال حاضر حریق به بخش ایرانی سرایت نکرده است.

وی تصریح کرد: امروز یک فروند بالگرد آب‌پاش برای انجام عملیات اطفای حریق در بخش عراقی تالاب هورالعظیم به اهواز می‌رسد. این بالگرد در هورالعظیم گشت‌زنی می‌کند تا نقاط دچار آتش‌سوزی را شناسایی و از فردا عملیات اطفای حریق را انجام دهد.

وی اظهار کرد: همچنین مقرر شده است که فردا یک فروند بالگرد آب‌پاش دیگر به اهواز اعزام شود.

خوزستانی‌ها بیش از یک ماه است که دود می‌خورند

قاسم ساعدی، نماینده مردم دشت آزادگان و هویزه با انتقاد شدید نسبت به عملکرد رییس سازمان محیط ‌زیست کشور در قبال آتش‌سوزی تالاب هورالعظیم تنها راه مهار دود غلیظ را در خوزستان کمک گرفتن از مجامع بین‌المللی دانست.

وی درباره تعطیلی ادارات شهر هویزه به دلیل دود غلیظ ناشی از آتش‌سوزی تالاب هوالعظیم، گفت: متاسفانه بیش از یک ماه است که مردم شهرهای هویزه، دشت آزادگان، حمیدیه و در مواقعی کلانشهر اهواز، نفس‌شان از دود غلیظ آتش‌سوزی تالاب هورالعظیم گرفته است.

وی ادامه داد: این آتش‌سوزی، پوشش گیاهی و موجودهای زنده بیش از 50 هزار هکتار از این تالاب را در بخش عراق نابود کرده و در حال پیش‌روی به سمت بخش‌های دیگر است اما متاسفانه محیط‌ زیست کشور هیچ توجهی به این فاجعه محیط ‌زیستی ندارد که علاوه بر دود غلیظ فعلی در آینده نیز معضلاتش گریبان مردم منطقه را خواهد گرفت و رییس آن به مردم توصیه می‌کند که ماسک بزنند!

نماینده مردم دشت آزادگان و هویزه تاکید کرد: بحث ما با آقای روحانی این است که گرچه شما از مردم عبور کرده‌اید و مطالبات‌شان برای شما مهم نیست اما نمی‌توانید نسبت به جان و زندگی مردم هم بی‌تفاوت باشد. رییس سازمان محیط‌ زیست در حال حاضر با جان جمعیتی نزدیک به دو میلیون نفر بازی می‌کند.

بخش سوخته هورالعظیم تبدیل به کانون ریزگردها می‌شود

عبدالله حاتمیان، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مهم‌ترین دلیل آتش‌سوزی هورالعظیم را آبگیری سدهای ترکیه و در نتیجه خشک شدن اراضی تالابی در پایین‌دست می‌داند و معتقد است وقتی‌که نی‌زارها خشک باشند، نیازی به دخالت انسان نیست بلکه با گرمای هوا آتش می‌گیرند و فاجعه محیط زیستی رخ می‌دهد. این مناطق در آینده‌ای نزدیک تبدیل به کانون ریزگردها خواهند شد.

وی در مورد عوارض آینده آتش‌سوزی بیش از 50 هزار هکتار از تالاب هورالعظیم گفت: این اتفاق به تمام معنا یک فاجعه محیط‌زیستی است که بر مشکلات محیط‌زیستی این منطقه اضافه شده و مطمئن باشید در آینده‌ای نزدیک این مناطق تبدیل به کانون جدید گرد وغبار خواهد شد و کل جنوب ایران را فرا خواهد گرفت.

وی افزود: سد ایلیسو یکی از دو سد بزرگ پروژه سد‌سازی ترکیه است که به تازگی عملیات ساخت آن به پایان رسیده و خیلی زودتر از آنچه ما فکر می‌کردیم آبگیری شده که این اقدام خشکی تالاب هور العظیم را دوچندان کرده است.

وی ادامه داد: البته آتش‌سوزی یکی از ده‌ها معضلی است که بر اثر این اقدام ترکیه ایجاد شده و در آینده نیز ایجاد خواهد شد. وقتی نیزارها خشک باشد نیازی به دخالت انسان نیست و با گرمای هوا آتش می‌گیرد و فاجعه محیط‌زیستی درست می‌کند.

حاتمیان در مورد عوارض آینده آتش‌سوزی بیش از 50 هزار هکتار از تالاب هورالعظیم بیان کرد: این اتفاق به تمام معنا یک فاجعه زیست محیطی است که بر مشکلات محیط‌زیستی این منطقه اضافه شده و مطمئن باشید در آینده‌ای نزدیک این مناطق به کانون جدید گردوغبار تبدیل خواهد شد.

حفاظت از هورالعظیم، وظیفه کیست؟

در آخرین گزارش کمیسیون جهانی سد آمده است: « اگرچه ساخت سد از اهمیت قابل‌ملاحظه‌ای برای توسعه انسانی برخوردار است، اما در بیشتر موارد هزینه‌های غیرضروری و غیرقابل قبولی دارد، مخصوصاً از جهت اجتماعی و زیست‌محیطی بر دولت پایین‌دست و محیط‌زیست آن و منجر به جابه‌جاشدن مردم می‌شود.»

در این زمینه گروهی از پژوهشگران دانشگاه تهران پژوهشی به انجام رسیده که هدف از آن بررسی رژیم مسئولیت دولت‌های حاشیه تالاب هورالعظیم/هورالهویزه و رودخانه‌های تأمین‌کننده آب آن بوده است.

دکتر الهام امین‌زاده، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و دو همکار دیگرش، به‌عنوان مجریان این پژوهش می‌گویند: «حفاظت از منابع مشترک، همکاری مشترک طلب می‌کند و هرگونه اقدام یک‌جانبه بدون درنظرگرفتن مصالح و منافع سایر کشورها می‌تواند آثار زیان‌باری نه‌تنها در نسل کنونی، بلکه بر نسل‌های آتی همراه داشته باشد. این موضوع زمانی از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد شد که محیط‌زیست را به‌منزله میراث مشترک بشریت لحاظ کنیم. امروزه دولت‌ها نگران تعارض منافعشان هستند که با کاربرد صنعتی رودخانه‌ها شکل می‌گیرد، لذا ضرورت ایجاب می‌کند تا بین منافع آن‌ها تعادل برقرار شود».

این محققین می‌افزایند: «تنها راه رسیدن به چنین توافقی، انعقاد یک موافقت‌نامه با لحاظ‌کردن منافع جمعی دولت‌هاست. این نکته باید مدنظر قرار گیرد که براساس کنوانسیون تنوع زیست‌محیـــطی که دولت‌های حاشیـــــه تالاب هورالعظیم/هورالهویزه و رودخانه‌های دجله و فرات، عضو آن هستند، در صورت بروز اختلاف می‌توانند به هریک از روش‌های حل‌وفصل اختلاف تعریف‌شده در ماده 27 کنوانسیون تنوع زیست‌محیطی، توسل جویند».

بر این اساس، از مهم‌ترین اقداماتی که دولت‌ها می‌توانند در حفاظت از تالاب‌ها انجام دهند، تعریف حفاظت از محیط‌زیست در قوانین داخلی خود و انعقاد موافقت‌نامه‌های دوجانبه و چندجانبه بدین‌منظور است. به‌عبارت‌دیگر، حفاظت از محیط‌زیست و ازجمله تالاب‌ها موضوع ملی و فراملی و نیازمند همکاری دولت‌ها در این زمینه است.

دکتر امین زاده و همکارانش اعتقاد دارند:«بر اساس یافته‌های این پژوهش، کشورهای حاشیه رود کرخه و دجله و تالاب هورالعظیم/هورالهویزه براساس حقوق بین‌الملل محیط‌زیست، مسئول محافظت از حیات و اکوسیستم آن، واردنشدن آسیب فرامرزی و همکاری در این زمینه‌اند. به‌عبارت‌دیگر، منابع مشترک، همکاری مشترک دولت‌ها را طلب می‌کند».

گزارش: فرزانه صدقی

 

 

 

 

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا