ابزارهای تعاملی چطور ابزارهایی هستند؟
در میانه گفتگوی نسبتا سختی که بین طرفین در جریان بود بارها از واژه تعاملی به عنوان ترجمه ای برای واژه interactive استفاده شد. اینکه فلان ابزار یک ابزار تعاملی است و یا فلان تعداد ابزار تعاملی الان در مرکز علم قرار دارد و …
اما در این میان آنچه به نظرم می آمد این بود که ظاهرا درک و فهم مشترکی بین دو سوی ماجرا درباره کلمه و مفهوم «ابزار تعاملی» وجود ندارد و انگار درباره چیزهای متفاوتی صحبت میشود. برای همین به نظرم آمد که خوب است این واژه را کمی دقیقتر نگاه کنیم و درک مشترکی از آن داشته باشیم.
از این نویسنده بیشتر بخوانید:
- کاش باغ‌وحشها و آکواریوم‌های تازه تاسیس شوند
- خانه موزه های تاریخی،آیینه های تاریخی جامعه
- چرا موزه گردی خوب است؟
- موزه های فضای باز،مکانی برای تجربه گذشته
- موزه ها و مراکز علم در دل مراکز خرید
- تراپیوستگی بستری برای روایت‌های تازه از موزه‌ها
- چند موزه برایمان کافی است؟
- موزه ها همکاران با ارزش مدارس
- شخصی سازی موزه ها
- چگونه یک موزه یا اثر موزه ای را تماشا کنیم؟
وقتی از یک ابزار تعاملی صحبت میکنیم ، به یک رابطه دوسویه بین ابزار و انسان اشاره میکنیم. این رابطه همچون هررابطه دیگری به شرایط و احوال دوسوی رابطه مرتبط خواهد بود. در بحث ابزارهای موزه ای و مرکزعلمی ، چون یک سوی قضیه یک ابزار است شاید چندان نتوان به شرایطش دل بست، اما به هر حال سوی دیگر ماجرا یک انسان قرار دارد که شرایط فیزیکی ، روحی روانی و دانایی و فرهنگی اش در تغییر قرار دارد ، بنابراین ابزار تعاملی باید بتواند برای همه لحظات و شرایط پاسخی تازه ایجاد کند.یک ابزار تعاملی پایانها و خروجی های بسیار متنوع دارد نه اینکه برای همه لحظات و ارتباطات یک پاسخ یکتا داشته باشد. بگذارید با مثال بگویم. در یکی از مراکز علم ، ابزاری برای نمایش خطاهای باصره وجود دارد. در این ابزار دکمه ای وجود دارد که بازدید کننده با فشردنش میتواند ابزار را روشن کرده ، ابزار چرخشی میکند و یک تصویر را ۱۸۰ درجه دوران میدهد و در نتیجه نشان داده میشود که فلان شکلی را که تا الان میدیدیم در اثر یک چرخش ۱۸۰ درجه ای به تصویری دیگر تبدیل میشود. این یک ابزار تعاملی محسوب نمیشود. چون فارغ از اینکه چه کسی روبه روی ابزار ایستاده است و با آن کار میکند و شرایطی که دارد، همواره یک پاسخ یا یک واکنش یکتا دربرابر فشردنِ دکمه وجود دارد.
اما یکی از ابزارهایی که شاید فکرش را هم نکنید ولی بر اساس چنین تعبیر و تعریفی یک ابزار تعاملی محض محسوب میشود، زمین شن بازی است. زمینهای شن بازی(که اکنون نمونه های مدرن و دیجیتالی از آن برای مقاصد آموزش /علم تولید شده است) بی نهایت خروجی دارد ، هر کسی با هر سن و سال و شرایط فیزیکی و روانی وقتی با شنها بازی میکند ، یک نتیجه خاص خودش را به دست می آورد . این همان چیزی است که شرط لازم برای یک ابزار تعاملی محسوب میشود.
ابزارهای تعاملی سطح بالا و برتر ، دارای طراحی های ساده ای هستند و کمترین مقدارِ پیچیدگی درلایه بیرون (لایه ای که در برابر کاربر قرار دارد و با کاربر در ارتباط است) را داراست و کاربر بدون دردسر با آن روبرو میشود و به تعامل با آن میپردازد و در نهایت هزاران هزار سناریوی پایان برایش ایجاد میکند. از آن مهمتر اینکه یک ابزار تعاملی زمان ندارد ،در کذشته ،حال و آینده مردم با آن روبرو شده و به تعامل با آن مشغول میشوند و همین تعامل در همه زمانها یک نتیجه جذاب دیگر به عنوان نتایج جانبی طراحی را به بار میآورد : ابزارهای تعاملی ، ابزاری برای گفتگوهای خارج متنی میشوند. آنها باعث میشوند که مردمان زمانها و مکانهای مختلف تی بدون حضور خود ابزار هم با میتوانند با یکدیگر گفتگو کنند.
و نکته آخر ، در بسیاری از موارد یک ابزار معمولی و کلاسیک(غیر تعاملی) با برنامه ریزی و طراحی مجدد(redesign)قابلیت تعاملی شدن را میابد. در برخی موارد با استفاده از تکنولوژی های چندرسانه ای و تعاملی و در بسیاری از موارد با طراحی محتوا و سناریوهای تازه.
محمد رضا نوروزی-طراح موزه و مرکز علم
