پارک ژوراسیک از رویا تا واقعیت

حتماً بیشتر شما به‌ واسطه مجموعه فیلم‌های مشهور پارک ژوراسیک، با دنیای دایناسورها در این دوران آشنا شده‌اید. فیلمی که بر اساس آن گروهی از دانشمندان موفق شدند دایناسورها را به زندگی بازگردانده و ماجراهایی شگفت‌انگیز رقم خورد. سؤال بسیار مهمی که ذهن برخی دانشمندان را به خود مشغول کرده، این است که آیا جهان برای بازگرداندن دایناسورها به زندگی، آمادگی دارد یا نه؟

در حقیقت ایده بازگشت دایناسورها و پارک ژوراسیک می‌تواند روزی به حقیقت پیوسته و در حال حاضر نیز تلاش‌ها برای این هدف، آغازشده است. در این مسیر، اصلی‌ترین هدف دانشمندان، دستیابی به نمونه سالم دی ان ای موجودات منقرض‌شده است.

این نظریه توسط جآن‌هاموند (John Hammond) در فیلم پارک ژوراسیک مطرح شد که طی آن گروهی از دانشمندان و متخصصان ژنتیک موفق شدند خزندگان ماقبل تاریخ و دایناسورها را در یک جزیره مرطوب و دورافتاده به زندگی بازگردانند. در حقیقت موضوع استخراج دی ان ای و بازگرداندن موجودات منقرض‌شده به عرصه حیات، ازنظر علمی غیرممکن نیست. در حال حاضر گروهی از پژوهشگران در گوشه و کنار جهان در حال مطالعه روی این موضوع بوده و دانشمندان ادعا می‌کنند امکان بازگرداندن ماموت‌ها به حیات، دور از ذهن نیست. از سوی دیگر در سال‌های اخیر شاهد بودیم که اربارا استرایسند (Barbra Streisand ) خواننده و هنرپیشه مشهور آمریکایی توانست با نمونه‌برداری ژنتیک از سگ محبوب و درگذشته خود، یک سگ کاملاً مشابه از این جانور بسازد.

در حقیقت ایده بازگشت دایناسورها و پارک ژوراسیک می‌تواند روزی به حقیقت پیوسته و در حال حاضر نیز تلاش‌ها برای این هدف، آغازشده است. در این مسیر، اصلی‌ترین هدف دانشمندان، دستیابی به نمونه سالم دی ان ای موجودات منقرض‌شده است.

یکی از حوزه‌های فعالیت دیرینه‌شناسان، بررسی و مطالعه بقایای جانوران منقرض‌شده ساکن دوران پیش‌ازتاریخ است که میلیون‌ها سال پیش منقرض‌شده‌اند. بررسی و مطالعه بقایای فسیل‌شده استخوان‌هائی که میلیون‌ها سال در زیر لایه های خاک قرار داشته و در اثر مجاورت با عوامل مختلف طبیعی مانند فشار لایه های بالائی، رطوبت، دما و میزان اسیدیته خاک دچار آسیب‌های فراوانی شده‌اند؛ کار بسیار دشواری است. البته تاکنون موفقیت‌های کوچکی در این حوزه به‌دست‌آمده و برای نمونه بر اساس گزارش منتشرشده در مجله the journal Nature Communication، پژوهشگران بریتانیائی چندی پیش موفق به کشف نمونه هائی در یک فسیل باستانی متعلق به دایناسوری با قدمت هفتاد و پنج میلیون سال شده‌اند. به گفته دانشمندان، احتمال دارد این سلول‌ها به بافت‌های خونی و کلاژن‌های این دایناسور تعلق داشته باشند. پژوهشگران در مطالعات خود دریافتند، ساختار کشف‌شده در استخوان‌های این دایناسور احتمالاً به سلول‌های گلبول قرمز و فیبرهای شبیه به کلاژن تعلق دارند که در این جانور متعلق به دوره کرتاسه است کشف‌شده است. این یافته جدید می‌تواند برای پژوهشگران بسیار بااهمیت باشد زیرا برای نخستین بار است که نمونه‌ای سالم از بافت‌های نرم سلولی دایناسورها به دست می‌آید.

این تلاش‌ها تنها در مورد دایناسورها نبوده و حتی می‌تواند نژادهای منقرض‌شده انسانی را شامل شود. بر اساس گزارش‌های موجود، ژنتیک – باستان شناسان در تحقیقات و آزمایش‌های خود بر فسیل‌های انسان سیصدهزارساله هایدلبرگنیسیس دریافتند که این انسان شباهت بسیاری به نئاندرتال های اولیه داشته و با انسان تبارهای دنیسووا آمیزش داشته است.

ماتیاس مایر (Matthias Meyer) از ژنتیک – باستان شناسان موسسه انسان‌شناسی تکاملی ماکس پلانک (Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology) آلمان به همراه همکارانش موفق به استخراج هسته دی ان ای از فسیل‌های Sima de los Huesos یا گودال استخوان‌ها (Pit of Bones) که از سایتی به نام کوه‌های Atapuerca در اسپانیا کشف‌شده بود، شدند.

ماتیاس مایر و گروه تحقیقاتی‌اش توانستند جفت‌های بنیادی کافی را از هسته دی ان ای باستانی این فسیل‌ها به دست آورند و نتیجه بگیرند که فسیل‌های Sima de los Huesos اشتراکات بسیار نزدیکی با نئاندرتال های اولیه داشته است.

ماموت‌ها یکی دیگر از موجودات منقرض‌شده و البته جذاب برای دانشمندان هستند که تلاش‌های بیشتری به نسبت دایناسورها و انسان‌های منقرض‌شده برای بازگرداندن آن‌ها به حیات صورت گرفته و به‌نوعی این داستان وارد فاز عملیاتی شده است. ماموت‌ها که گونه‌ای از فیل‌های پشم دار ماقبل تاریخی محسوب می‌شوند در حدود چهار هزار سال پیش منقرض‌شده و پژوهشگران دلیل آن را موارد مختلفی چون تغییرات آب و هوائی و شکار بی‌رویه توسط انسان‌ها می‌دانند. تاکنون در مناطق متعددی از نیمکره شمالی نمونه‌های فسیل‌شده و یخزده ماموت‌های مختلفی کشف‌شده که برخی از آن‌ها در شرایط مناسبی باقی‌مانده‌اند و پژوهشگران در تلاش هستند تا با استفاده از این فسیل‌ها بتوانند با ایجاد لقاح مصنوعی، موجود دورگه‌ای متشکل از فیل‌های امروزی و ماموت‌ها را بازسازی کرده و به عرصه حیات بازگردانند.

بر اساس گزارشی که به چندی پیش در گاردین منتشر شد، پژوهشگران دانشگاه هاروارد در تلاش هستند تا با استفاده از ابزارهای ویرایش حلقه‌های ژنتیکی و طی دو سال آینده، گونه‌ای از ماموت‌های منقرض‌شده را به عرصه حیات بازگردانند. در همین رابطه جرج چرچ از پژوهشگران دانشگاه هاروارد می‌گوید: این موجود درواقع بیشتر شبیه فیل خواهد بود و برخی از ویژگی‌های ماموت را نیز خواهد داشت. این ویژگی‌های مرتبط با ماموت‌ها عبارت‌اند از: گوش‌های کوچک، چربی‌های زیرپوستی، بدن پشمالو و قابلیت تطبیق‌پذیری با آب‌وهوای سرد.

گفتنی است پیش‌ازاین پژوهشگران موفق به استخراج دی ان ای سالم ماموت‌ها از فسیل‌های کشف‌شده در منطقه سیبری شده بودند و قرار است این دی ان ای به سلول‌های فیل‌های آسیایی الحاق شده و نتیجه موردنظر به دست آید. البته این عملیات در آزمایشگاه و شرایط شبیه‌سازی رحم فیل‌ها انجام خواهد شد و دانشمندان تمایلی ندارند تا این آزمایش را روی یک فیل ماده آسیائی که درخطر انقراض قرار دارد انجام دهند.

پیش‌ازاین تیمی از پژوهشگران دیرینه‌شناس دانشگاه میشیگان با بررسی و مطالعه نحوه زندگی؛ رشد، تغذیه، تولیدمثل و فواصل بین دوران آبستنی ماموت‌ها اطلاعات ارزشمندی به دست آوردند. در این تحقیقات ترکیب ایزوتوپ‌های ۱۵ ماموت که به بازه زمانی ۴۰ هزارتا ده هزار سال پیش تعلق داشتند، بررسی و آنالیز شد. این ماموت‌ها عمدتاً در زمان مرگ بین ۳ تا ۱۲ سال سن داشتند.

گفتنی است این تلاش پژوهشگران آمریکائی را نمی‌توان نخستین تلاش در این زمینه دانست و تیمی از پژوهشگران روسیه با همکاری کره جنوبی نیز باهدف ساخت نمونه مشابه و باز زنده سازی، در حال تلاش جهت استخراج هسته سلولی و دی ان ای باقی‌مانده در بقایای یک فسیل ماموت هستند. نخستین تلاش‌ها در این زمینه با شکست روبه‌رو شده است.

یکی از بهترین و سالم‌ترین نمونه ماموت‌های کشف‌شده که به پژوهشگران امکان استخراج دی ان ای را داد؛ ماموتی از نوع Malolyakhov بود که در سال ۲۰۱۳ در منطقه یاکوتیا Yakutia کشف شد. گفتنی است بر اساس نظریات علمی، استخراج و تکثیر هسته سلول‌های جانوران به‌منظور تولید آن‌ها امکان‌پذیر است ولی به‌صورت عملی هنوز بشر قادر به انجام این مهم نشده است.

همان‌طور که گفته شد بر اساس نظریات علمی، استخراج و تکثیر هسته سلول‌های جانوران به‌منظور تولید آن‌ها امکان‌پذیر است ولی به‌صورت عملی هنوز بشر قادر به انجام این مهم نشده است.

ترجمه و گردآوری گزارش: احسان محمدحسینی

منبع: nerdist، xinhuanet، efe، tass، archaeology و theguardian

No tags for this post.