نیاز دریاچه چیتگر به برنامه مدیریت محیط زیستی

سابقه طرح ساخت دریاچه چیتگر به نخستین طرح جامع تهران، پیش از انقلاب اسلامی بازمی گردد که در طرح های بعدی هم تکرار شد و سرانجام در دوره مدیریت «محمدباقر قالیباف»، احداث نخستین دریاچه مصنوعی شهر تهران کلید خورد و اردیبهشت ماه سال 1392 با اهدافی چون قابلیت های تفریحی و گردشگری، جذب گردشگر، تغذیه سفره های آب زیرزمینی و تلطیف هوای منطقه ی 22 تهران افتتاح شد.

هم اکنون این دریاچه با وجود انسان‌ساز بودنش، به علت وجود گونه‌های مختلف ماهیان، پرندگان، موجودات ریز و گیاهان آبزی یک مجموعه حیاتی و به عبارتی اکوسیستم آبی تشکیل داده است. مطالعات جهانی هم نشان می‌دهد، وقتی یک مجموعه آبی چه به صورت طبیعی و چه به صورت انسان‌ساز ساخته شود، به زمان نیاز دارد تا موجودات زنده آن در کنار یکدیگر به تعادل برسند. اما با وجود این، از آبگیری تا افتتاح دریاچه چیتگر تا امروز، نقدهای بسیاری در خصوص وضعیت زیست محیطی آن مطرح شده است. آبگیری در شرایط بحران بی آبی و کم آبی و تبخیر سالیانه آب، احداث نشدن تصفیه خانه، راکد بودن آب، هجوم حشرات مزاحم و موذی در فصل گرما و بوی نامطبوع از جمله مشکل های این دریاچه از منظر متخصصان امور آب و کارشناسان محیط زیست است. این در حالی است که مسوولان بارها اظهار کرده اند که دریاچه مشکلی ندارد و ساخت این دریاچه مصنوعی با کار کارشناسی دقیق احداث شده است. واکاویی این مساله باعث شد گزارشی پیرامون این مساله ترتیب دهیم که در ادامه آن را می خوانید.

آبگیری از رودخانه کن ظلم به کشاورزان است

 حسین آخانی، عضو هیات علمی دانشکده علوم دانشگاه تهران به عنوان یکی از منتقدان سرسخت احداث دریاچه شهدای خلیج فارس در این زمینه گفته است: این کار از ابتدا اشتباه بود و بنده به طور کل از ابتدا با احداث آن به چند دلیل مخالف بودم. اول به دلیل اینکه در شرایطی که تهران با کمبود آب رو به روست، نباید آب را در محیط تبخیری بگذاریم تا تبخیر شود و این در واقع ظلم به منابع آبی و مردم تهران است. دومین دلیل این است که اگر آبی وجود دارد باید صرف درختان و گیاهان شود؛ زیرا در زمان حاضر بیشتر درخت ها از کمبود آب خشک شده اند. شهرداری باید به دنبال ایجاد فضای سبز و هوای خوب در نزدیکی خانه های مردم باشد نه اینکه در 20 کیلومتری خانه ها به دنبال ساخت محیط سبز باشد.

آخانی افزوده است: سومین دلیل مخالفت من با احداث این دریاچه دریافت آب از رودخانه «کن» است؛ زیرا این رودخانه دارای اکوسیستمی است که در نهایت آب آن به سمت جنوب تهران، فشافویه و تالاب بند علی خان سرازیر می شود. آبگیری دریاچه  چیتگر از این رودخانه سبب آسیب به اکوسیستم های طبیعی در جنوب تهران و ظلم به کشاورزان این منطقه خواهد شد و چهارمین دلیل این است که احداث دریاچه مصنوعی در منطقه گرم و خشکی مانند ایران سبب ایجاد پدیده «اوتریفیکاسیون» می‌شود. این پدیده به تجمع مواد غذایی در داخل دریاچه، رشد جلبک‌ها، کمبود اکسیژن و در نهایت ایجاد تعفن اطلاق می شود.

تامین آب دریاچه چیتگر با منبع جدید

علیرضا حیدری، مدیر گروه برنامه ریزی و تخصیص آب وزارت نیرو نیز درباره اینکه آیا با وجود کم آبی در تهران احداث دریاچه چیتگر ضروری بوده است یا خیر، گفته است: آبی که دریاچه استفاده می کند به نسبت مصرف روزانه شهر تهران چشمگیر نیست. البته هر طرحی اثر مثبت و منفی خود را در محیط زیست خواهد گذاشت و به همین دلیل لازم است ارزیابی اثر محیط زیستی قبل و بعد از احداث پروژه ها صورت گیرد و به تبع آن پایش و مدیریت محیط زیستی اجرا شود.

وی افزوده است: پروژه دریاچه چیتگر مصرف کننده آب است؛ بدین معنا که به دلیل تبخیر بالا آب از دست می‌رود. طبق قانون، وزارت نیرو می تواند برای تامین آب دریاچه، بخش مدیریت فاضلاب ها را به شهرداری ها و بخش خصوصی واگذار کند. طی مذاکراتی که با شهرداری منطقه ۲۲ انجام شده است به زودی مدیریت فاضلاب این منطقه به شهرداری واگذار می شود. این فاضلاب می‌تواند منبع تامین آب دریاچه چیتگر باشد.

دریاچه چیتگر آلودگی ندارد

اخیرا علی نوذرپور، شهردار منطقه 22 در خصوص دریاچه چیتگر و توجه به مسایل محیط زیستی این دریاچه گفته است: دریاچه چیتگر آلودگی خاصی ندارد و به دلیل وجود سیستم مخصوص پایش آب در این دریاچه که به طور مداوم پایش را انجام می‌دهد هیچ گونه آلودگی در دریاچه مشاهده نمی‌شود. برای موضوع بوی بدی که در سطح دریاچه نیز وجود داشت پس از بررسی متوجه شدیم که علت این بو دریاچه چیتگر نیست بلکه به دلیل عدم وجود شبکه فاضلاب در منطقه این مشکل ایجاد شده، لذا در این راستا با شرکت آب و فاضلاب مذاکراتی را انجام دادیم و خوشبختانه ساخت شبکه فاضلاب در منطقه از سال گذشته با سرعت قابل توجهی آغاز شده است.

معاون سابق سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور درباره کاربری‌های دریاچه چیتگر و موضوع مدیریت این مجموعه نیز افزوده است: دریاچه چیتگر کاملا در اختیار شهرداری منطقه نیست لذا اقدام‌های زیادی نمی‌توانیم انجام دهیم. مدیریت این مجموعه با سازمان بازنشستگی کارکنان شهرداری تهران است و ما با آنها در حوزه‌های مختلف همکاری می‌کنیم.

وی ادامه داده است: هم اکنون 20 هزار اصله درخت در پارک چیتگر کاشته شده و یک میلیارد تومان نیز برای آبگیری دریاچه چیتگر به آب و فاضلاب پرداخت شده و آبگیری این مجموعه نیز انجام شده است؛ تامین آب دریاچه چیتگر از رودخانه کن انجام می‌شود.

جانمایی دریاچه چیتگر در نقشه‌های قدیمی تهران

حبیب الله فتاحی، مشاور فنی رییس مرکز محیط زیست و رییس اداره پایش و مدیریت منابع شهرداری تهران نیز طی چند روز اخیر با بیان مشکل‌های زیست محیطی دریاچه چیتگر گفته است: هر اکوسیستم آبی بعد از احداث برای جا افتادن و به ثبات رسیدن به زمان نیاز دارد. بعد از احداث دریاچه چیتگر با مشکل‌های زیادی برخورد کردیم مانند زیاد شدن پشه‌ها، نبود شکارچی برای ماهی‌ها، انتخاب نوع ماهی برای دریاچه و… که هر سال نیز برای رفع مشکل‌ها کمیته‌هایی تشکیل شد.

وی افزوده است: در نقشه‌های قدیمی تهران نیز دریاچه چیتگر جانمایی شده بود اما خبری از بلندمرتبه سازی های اطراف آن وجود نداشت و شهرداری با اقدامی غلط به ساختمان های بلند اطراف دریاچه مجوز داد.

وی درباره امتیازهای احداث دریاچه چیتگر اضافه کرده است: بر اساس تحقیقات قبل از احداث دریاچه ۱۷۴ گونه پرنده در تهران وجود داشت. این رقم بعد از احداث دریاچه به ۲۱۲ گونه رسید که ۲۵ گونه تنها در دریاچه چیتگر سکونت دارند.

مشاور فنی رییس مرکز محیط زیست بیان کرده است: منطقه ۲۱ و ۲۲ تهران قرار بود به یک منطقه گردشگری برای تهرانی‌ها تبدیل شود اما این اتفاق رخ نداد.

وی خاطر نشان کرده است: از لحاظ مصرف و تبخیر آب دریاچه چیتگر مشکلی نخواهد داشت. قبل از احداث دریاچه چیتگر قرار بود سه تصفیه‌خانه در اطراف این دریاچه راه‌اندازی شود اما اکنون یک تصفیه‌خانه راه اندازی شده است و از سه نقطه دریاچه آب به سمت این تصفیه خانه پمپاژ می شود. تصفیه خانه روزانه ۴۰ هزار مترمکعب آب دریاچه را تصفیه می کند البته قبل از احداث تصفیه خانه نیز وضعیت آب دریاچه مطلوب بود.

دریاچه چیتگر نباید پیر و آلوده شود

محمدحسین بازگیر، رئیس اداره محیط زیست استان تهران در این زمینه گفته است: باید بعد از احداث دریاچه چیتگر مطالعات و طرح ها کامل شود. قرار بود اطراف دریاچه سه تصفیه خانه احداث شود که تاکنون یکی از سه تصفیه خانه راه اندازی شده است. مدیریت آب های سطحی اطراف مجموعه و ساماندهی فاضلاب منطقه نیز از اقداماتی است که باید برای حفظ دریاچه انجام داد.

وی افزوده است: نباید اجازه دهیم دریاچه‌چیتگر پیر شود و آلودگی به آن راه پیدا کند. دریاچه چیتگر نیازمند برنامه مدیریت محیط زیستی است، ضمن اینکه باید مطالعه های زیادی روی آن صورت بگیرد.

به گفته وی، اگر انتظار خدمات گردشگری، خدمات زیستگاهی به پرنده‌ها، تعدیل هوا و اینگونه موارد را از دریاچه داریم باید به وضعیت آن رسیدگی کنیم.

گزارش: فرزانه صدقی

 

 

 

 

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا