بازگشت دوباره گواتر؛ رهاورد نمک‌های تقلبی

در این بین نمک ‌های تصفیه شده به دلیل خلوص بالا، میزان ید را بهتر و به مدت بیشتر حفظ می ‌کنند.

انسان ید را از مواد غذایی، حیوانی و گیاهی دریافت می‌ کند و آن را به راحتی از راه دستگاه گوارش جذب و توسط غده تیروئید می‌ گیرد و مازاد آن را از راه ادرار دفع می ‌کند. پزشکان معتقدند نیاز مطلوب روزانه به ید بین 100 تا 300 میکروگرم است که اگر مصرف ید روزانه به کمتر از 100 میکروگرم برسد، ممکن است گواتر بروز کند و در صورتی که به کمتر از 50 میکروگرم برسد به بروز اختلات دیگر ناشی از کمبود ید منجر خواهد شد.

در اکثر موارد، تنها تظاهر کمبود ید بیماری گواتر است، بزرگ شدن غده تیروئید به هر علت گواتر نامیده می ‌شود که علت اصلی این بیماری، کمبود ید در مواد غذایی است و بزرگ شدن تیروئید، واکنش جبرانی بدن برای استفاده بیشتر از ید وارد شده به بدن است.

پیشگیری از گواتر با افزودن ید به نمک طعام

افزودن ید به نمک طعام سبب پیشگیری و شاید ریشه کن کردن این نوع گواتر در بسیاری از کشورها از جمله کشور خودمان شده است؛ در چند دهه اخیر، به دلیل این کمبود در کشور ما پس از بررسی‌‌ های مختلف، تصمیم بر این گرفته شد که ید به یک ماده غذایی پرمصرف و راحت یعنی نمک اضافه شود. این برنامه، کمک‌ بسیاری کرده است که ید موجود در بدن وضعیت بهتری پیدا کند و البته بررسی ‌هایی که روی میزان ید موجود در ادرار دانش ‌آموزان کشور هر چند وقت یک بار انجام می ‌‌شود، این موضوع را ثابت کرده است.

دکتر زهرا عبداللهی، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این خصوص گفت: ید ماده‌ای حیاتی است که در ساخت هورمون‌ های تیروئید نقش اساسی ایفا می‌ کند؛ کمبود ید از سال ها قبل به عنوان مشکل عمده تغذیه ای در کشور وجود داشت و طبق بررسی های کشوری در سال 1368، شیوع 70 درصدی گواتر (نشانه بارز کمبود ید در بدن) در کشور تایید شده بود.

وی ادامه داد: در سال 1370 که کمیته کشوری پیشگیری و کنترل کمبود ید تشکیل شد، به عنوان راهکاری عملی و ارزان قیمت، افزودن ید به نمک های خوراکی را خواستار شد که بر اساس تصویب این کمیته و مقررات وضع شده، تمام کارخانه های نمک موظف به افزودن ید به نمک های خوراکی شدند.

وی درخصوص برنامه های در دست انجام پایش و کنترل کمبود ید اظهار داشت: در این راستا برنامه پایش سالانه ید ادرار دانش آموزان در سطح کشور وجود دارد؛ این پایش نشان دهنده میزان ید در بدن دانش آموزان و شاخص کفایت دریافت این ماده در جامعه است.

خطر بازگشت گواتر با استفاده از نمک‌های تقلبی

هم اکنون ایران عاری از گواتر است و کشورهای منطقه، ایران را به‌ عنوان الگو قرار داده و حتی برای گذراندن دوره‌ های آموزشی نیز به ایران سفر کرده و از برنامه‌ های پیشگیری کشورمان الگوبرداری می ‌کنند اما متاسفانه امروزه تبلیغات گسترده و عرضه نمک‌های تصفیه ‌نشده و تقلبی بدون ید با عنوان «نمک دریا» تهدیدی برای بازگشت دوباره بیماری گواتر در کشور به حساب می آیند. این نمک‌‌ های تصفیه ‌نشده سرشار از انواع آلودگی هستند و ناخالصی‌‌های موجود در آنها شامل سرب، جیوه، آرسنیک، کادمیوم، فلور و سایر املاح سنگینی می توانند بر اندام‌ های داخلی بدن تاثیر مخربی بگذارند و حتی منجر به ابتلای سرطان در افراد مصرف کننده شود. هم اکنون این نوع نمک ‌های غیراستاندارد توسط افراد سودجو به‌ صورت زیرپله ‌ای، زیرزمینی و قاچاقی تهیه و با تبلیغات گمراه کننده و هزینه ای گران تر عرضه می شوند.

به گزارش باشگاه خبرنگاران، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در این خصوص نیز گفت: عرضه نمک‌ های تقلبی بدون ید با عنوان "نمک دریا" موجب بازگشت بیماری گواتر در کشور خواهد شد. نمک دریا اصلا مورد تایید وزارت بهداشت نیست و آنالیز این نوع نمک‌ ها در آزمایشگاه مشخص کرده که علاوه بر نداشتن ید، درجه ناخالصی زیادی دارند و آلوده به فلزات سنگین مانند سرب، آرسنیک و کادیوم هستند.

وی افزود: تبلیغات گسترده استفاده از نمک‌ های تقلبی، برنامه کشوری مبارزه با اختلالات تیرویید را تهدید می‌ کند، چراکه علاوه بر مکان های غیرمجاز، این نمک ها در عطاری ها نیز به فروش می رسد و مردم نیز با این تصور که نمک های دریا خاصیت درمانی دارد، آنها را مصرف می کنند، درحالیکه نمک های دریا مصرف خوراکی ندارد.

عبداللهی با بیان اینکه نظارت بر عطاری ها برعهده وزارت بهداشت نیست، تصریح کرد: این موضوع از طریق دبیرخانه شورای عالی سلامت و کارگروه صیانت از سلامت در حال پیگیری است.

عوارضی که کمبود ید می تواند به همراه داشته باشد

وی افزود: منظور از استفاده از نمک یددار، مصرف زیاد نمک نیست، زیرا اکنون ۳ برابر حد استاندارد در کشور نمک مصرف می‌ شود و کشور با بیماری‌ های قلبی و عروقی و پرفشاری خون روبه‌ رو است، بنابراین مردم باید نمک به مقدار کم اما از نوع استاندارد و یددار استفاده کنند.

وی اظهار کرد: آب و خاک ایران از لحاظ داشتن ید فقیر بوده و بنابراین مردم نیز در معرض ابتلا به کمبود ید قرار دارند، باید ید را به مردم برسانیم و اگر این کار را انجام ندهیم با عوارض متعددی از جمله گواتر مواجه خواهیم شد و گواتر ممکن است راه تنفسی را ببندد یا در بلع اختلال ایجاد کند، البته گاهی هم ممکن است علامت خاصی نداشته باشد.

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفت: هیپوتیرویید (کم‌کاری تیرویید) از دیگر مشکلات کمبود ید در بدن است، این بیماری با علائمی مانند تنبلی، بی‌ حالی، خشکی پوست، یبوست، اضافه‌ وزن و عدم تحمل سرما همراه است.

وی با اشاره به اینکه کمبود ید در دوران بارداری موجب ابتلای کودک به عقب‌ماندگی ذهنی و جسمی نوزاد می‌ شود، گفت: کمبود ید در مادران باردار موجب کاهش بهره هوشی کودک شده و در صورت کنترل نشدن آن در نوزادان، توسعه کشور به خطر می افتد، کمبود ید همچنین باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و به‌ دلیل کاهش مقاومت بدن، احتمال ابتلا به بیماری و مرگ و میر کودکان بیشتر می‌ شود.

گزارش: فرزانه صدقی

No tags for this post.