به کارگیری مهندسان کشاورزی از مصرف نادرست آب جلوگیری می کند
به گزارش سیناپرس به نقل از ایرنا، بحران خشکسالی و کم آبی که یکی از مشکلات جدی کشور محسوب می شود، در سال های اخیر همواره موجب دغدغه بوده و ضرورت کاهش مصرف آب را در دو بخش خانگی و کشاورزی برجسته کرده است.
بر اساس اعلام وزارت نیرو و مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، مصارف بخش خانگی 8 درصد از منابع آبی کشور را به خود اختصاص داده است و گفته می شود 90 درصد منابع آبی کشور در کشاورزی و 2 درصد نیز در بخش صنعت استفاده می شود.
صرفه جویی در بخش خانگی به دلیل مشکل خشکسالی و کم آبی از یک سو و هزینه های گزاف تصفیه آب از سوی دیگر نیازمند ارائه راهکارهای مناسب برای صرفه جویی بیشتر است.
با این حال، بخش کشاورزی نیز به جهت مصرف حدود 90 درصد از منابع آبی کشور قابلیت بسیار زیادی برای رسیدگی دارد. در همین راستا، حتی برخی پژوهشگران و متخصصان کشور با خلق فناوری های نواورانه درصدد برامده اند مشکل را از سرچشمه آن یعنی زمین های کشاورزی به عنوان جایی که بیشترین منابع آبی هدر می رود، رفع کنند.
مهندس وحید صدقی مدیر عامل یک شرکت دانش بنیان که سال 1392 با هدف مدیریت و بهینه سازی مصرف منابع آبی در صنایع مختلف به ویژه کشاورزی پروژه ای را تحت عنوان سامانه های جامع آبیاری و آبرسانی به ثمر رساند، معتقد است: عمده مصرف آب سطحی و زیرسطحی کشورمان در بخش کشاورزی مصرف می شود.
اعضای شرکت صدقی پس از تحقیق در خصوص سیستم های اتوماسیون و هوشمند آبیاری و آبرسانی بخش کشاورزی، در نهایت به تکنولوژی برتر ساخت سنسورهای ترکیبی TDR , FDR دست یافتند، سنسورهایی که میزان رطوبت خاک را تشخیص داده و در فرایند اتوماسیون آبیاری هوشمند نقش کلیدی دارند.
صدقی در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا می گوید: ما سامانه هوشمند جامع آبیاری و آبرسانی برپایه سنسورهای بسیار دقیق و الگوریتم های پیچیده آبیاری را طراحی و پیاده سازی کردیم.
وی با بیان این که کشاورزان عموما برای هر گونه گیاهی در سیستم های مختلف آبیاری سنتی یا قطره ای بر اساس یک زمان مشخص یا حقآبه مشغول به آبیاری زمین های کشاورزی می شوند، ادامه داد: لذا از ابزار لازم برای آبیاری دقیق محصولات کشاورزی خود به میزان مورد نیاز عاجز هستند و به عبارتی میزان آب و رطوبتی را که باید به گیاه برسانند، نمی توانند به صورت دقیق محاسبه کنند چراکه این مسئله یک الگوریتم پیچیده دارد.
وی می گوید: در حال حاضر سیستم دقیقی برای کار آبیاری و میزان استفاده از آب برای زمین های کشاورزی وجود ندارد و کشاورزان طبق سنت و روش های قبلی و در زمان دلخواه کار آبیاری را انجام داده اما در سیستم آبیاری اتوماتیک گفته شده است که بر اساس نوع محصول قابل کشت، چه میزان آب و در چه زمانی در زمین های کشاورزی مصرف شود.
وی با اشاره به نتایج به دست آمده از اقدامات آزمایشی گروه متبوعش در استفاده از سامانه طراحی شده در زمین های کشاورزی خاطرنشان می کند:'ما با استفاده از این سامانه طراحی شده در زمین های کشاورزی موفق شدیم حداقل بالای 50 درصد مصرف آب مورد مصرف کشاورزی را کاهش دهیم.'
به گفته صدقی، این سیستم ها ضمن برخورداری از دانش بسیار بالا در تولید در دسته محصولات دانش بنیان قرار گرفته است و گواهینامه های متعدد علمی را کسب کرد.
سامانه های هوشمند آبیاری و معضل سالخوردگی و بیسوادی کشاورزان
اما استفاده از سامانه های هوشمند جهت آبیاری مزارع برای مقابله با مساله کم آبی نیازمند ارتقای سطح دانش، آگاهی و معلومات کشاورزان است.
ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺩﻓﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﯾﺰﯼ ﮐﻼﻥ ﺁﺏ ﻭ ﺁﺑﻔﺎﯼ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﯿﺮﻭ در این خصوص اظهار داشت: در حال حاضر با توجه به روی اوردن پرشماری از نیروهای جوان روستاها به کارهای کاذب در حاشیه کلانشهرها، بیشتر افراد مشغول در زمین های کشاورزی ایران نیروی پا به سن گذاشته، مسن و از کارافتاده هسنند.
دکتر هدایت الله فهمی که با خبرنگار گروه علمی ایرنا سخن می گفت، با تاکید بر این که حمایت از کشاورزی باید در قالب یک پکیج و بسته باشد، افزود: توسعه سیستم های مدرن آبیاری به تنهایی مشکل گشا نخواهد بود و در کنار آن، به برخی اقدامات آموزشی، ترویجی و همچنین فرهنگی نیاز است.
وی تاکید کرد: سیستم های مدرن کشاورزی از جمله در زمینه آبیاری نیاز به تعمیر و نگهداری دارند و کشاورز کم سواد و یا مسن نمی تواند از این سیستم استفاده صحیح کند و بنابراین این مدل سازی به تنهایی کافی نیست. به واقع نیروی جوان و تحصیلکرده در مدرن سازی بخش کشاورزی اثرگذاری بسیاری دارد.
به گفته فهمی، اندازه گیری میزان آب مصرفی در کشت برخی از محصولات کشاورزی بیانگر هدررفت صرف آب و مقرون به صرفه نبودن است به عبارتی حتی گاهی اگر محصولی را وارد کنیم به صرفه تر از کشت آن با آب فراوان است.
این مقام مسئول ادامه داد: آب تامین شده بخش کشاورزی در حال حاضر برای دولت هر متر مکعب بیش از 100 تومان هزینه دارد و هنگامی که به شبکه های آبیاری و زهکشی می رسد این هزینه به هر متر مکعب 150تومان افزایش می یابد.
ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺩﻓﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﯾﺰﯼ ﮐﻼﻥ ﺁﺏ ﻭ ﺁﺑﻔﺎﯼ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﯿﺮﻭ تاکید کرد: بایستی بسترهای اجتماعی و اقتصادی روستاها را طوری فراهم کرد که اقتصاد کشاورزی در کنار نیروی جوان و آموزش دیده و متخصص جریان پیدا کند.
وی با اشاره به برخی حمایت های دولت از کشاورزان در قالب طرح های مختلف از جمله ارائه تسهیلات، گفت: متاسفانه به دلیل به روز نبودن جامعه کشاورزی و نبود برنامه های صحیح آموزشی ترویجی برای کشاورزان، این حمایت ها و هزینه ها تاکنون خروجی مطلوبی نداشته است.
این مقام مسئول در این خصوص نیز که چرا وزارت نیرو یا جهاد کشاورزی از سامانه های مدرن برای استفاده در روستاها حمایت لازم نمی کند، گفت: استفاده و نگهداری سیستم های مدرن و هوشمند آبیاری پیچیدگی هایی دارد و اشکال ما این است که مباحث آموزشی و فرهنگی استفاده از تکنولوژی های مدرن را جدی نمی گیریم و برای آن اهمیت قائل نمی شویم.
دکتر فهمی معتقد است: با اینکه در حال حاضر بسیاری از متخصصان کشاورزی ما روستازاده هستند، اما حاضر نیستند به روستاها بروند و کار کشاورزی مدرن کنند.
چاره کار، اجرای طرح سرباز مهندس در مناطق روستایی
دکتر فهمی با اشاره به خیل بیکاران و فارغ التحصیلان رشته کشاورزی و منابع طبیعی در کشور گفت: دانشجویان رشته مهندسی کشاورزی آموزش های مناسبی دیده اند و وزارت جهاد کشاورزی باید در قالب طرحی همچون 'سرباز مهندس' از دانش آنان برای ارتقای سطح کشاورزی در کشور بهره بگیرد.
در همین راستا، مهندس احمد کبیری رئیس نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور گفته است 70 درصد مهندسان کشاورزی بیکار هستند و از 230 هزار فارغ‌التحصیل نظام مهندسی، تنها 30 درصد آنها در بخش دولتی و خصوصی مشغول به کار هستند.
فهمی همچنین آفت مدرک گرایی در بخش های مختلف از جمله جنگل، منابع طبیعی و کشاورزی و آب را به عنوان یک اشکال اساسی در کشور مورد توجه قرار داد و گفت:'به عنوان مثال، ما در بخش آب تنها به تکنیسین نیاز داریم در حالی که تکنیسین های ما همه رفته اند دکترا گرفته اند و دیگر حاضر نمی شوند در صحرا چاه و یا دِبی آب رودخانه ها را اندازه گیری کنند.
وی افزود: مهندسین ما به صورت عملی یکبار هم به صحرا نمی روند که با چشم خود ببینند سیل یک سد و یا 10 هزار متر مکعب سرریز یعنی چی و اینها برای آنها تنها عدد و رقم است.'
به گفته دکتر فهمی، در منابع طبیعی، کسی که مرتع و جنگل و نحوه هیدرولوژی جنگل را به صورت کاربردی ندیده باشد نمی تواند ادعا کند که مهندس منابع طبیعی است، در کشاورزی نیز همین طور است، کار در واقع عرصه و میدانی است.
ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺩﻓﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﯾﺰﯼ ﮐﻼﻥ ﺁﺏ ﻭ ﺁﺑﻔﺎﯼ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﯿﺮﻭ در عین حال استفاده از همین نیروهای جوان و تحصیلکرده را که به زعم وی در کار عملی تجربه لازم را ندارند، برای به روز رسانی بخش کشاورزی بسیار اثرگذار و مفید می داند.
وی معتقد است استفاده از سیستم سامانه های هوشمند آبیاری که گفته می شود حداقل 50 درصد مصرف کشاورزی را کاهش می دهد ملزم به فراهم کردن بستر فعالیت نیروی انسانی جوان تحصیلکرده و با تجربه است، درغیر اینصورت با نیروهای سالخورده و کم سواد کاری در زمینه کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی پیش نخواهد رفت.
