برای ایجاد دانشگاه کارآفرین چه باید کرد؟

مطرح‌شدن مفاهیم نوین و پیچیده‌ای ازجمله «اقتصاد دانش‌بنیان»، «جامعه اطلاعاتی»، «سازمان‌های دانش‌محور» و موارد دیگری از این قبل، نشانگر بروز چهارچوب فکری و فرهنگی یا اصطلاحاً پارادایم جدیدی در جامعه دانشی و اطلاعاتی کشور ما است. طی دو دهه اخیر، آثار مکتوب و گزارش‌های تحقیقاتی متعددی در خصوص ماهیت تغییرات مورد انتظار جامعه بشری در بخش آموزش عالی از منظر سازمان داخلی دانشگاه‌ها و نقش تغییریافته آن در تعامل با جامعه پیرامونی منتشر شده است.

متخصصین معتقدند برای حرکت پویا در هر کشوری، نوعی پویایی و تحول در نظارت دانشگاهی، مورد نیاز است. به همین منظور ضروری است که نسل سوم دانشگاه‌ها که مجرای اصلی پویایی جامعه هستند، شناسایی‌شده و مؤلفه‌های آن استخراج گردد.

متخصصین معتقدند برای حرکت پویا در هر کشوری، نوعی پویایی و تحول در نظارت دانشگاهی، مورد نیاز است. به همین منظور ضروری است که نسل سوم دانشگاه‌ها که مجرای اصلی پویایی جامعه هستند، شناسایی‌شده و مؤلفه‌های آن استخراج گردد. در این خصوص بایستی به ظهور دانشگاه‌های کارآفرین، توجه ویژه‌ای داشت. بنا بر تعاریف متخصصین، تلاش فعالانه دانشگاه‌ها برای ایجاد نوآوری در خصوص کسب‌وکار، موجب ایجاد دانشگاه کارآفرین می‌شود و به‌عبارت‌دیگر، دانشگاه کارآفرین دانشگاهی است نوآور، ریسک‌پذیر و پرورش‌دهنده رفتارهای کارآفرینانه.

در رابطه با این مفاهیم، گروهی از پژوهشگران دانشگاهی ایران از دانشگاه امام صادق (ع)، دانشگاه تهران و دانشگاه جامع امام حسین (ع) تحقیقی را انجام داده‌اند که در آن ابعاد و مؤلفه‌های مؤثر بر ساختار دانشگاه کارآفرین به‌منظور موفقیت در وظایف نسل سوم دانشگاه‌ها، مورد بررسی قرار گرفته و اولویت‌بندی شده است.

به گفته محققین فوق، با نگاه به مدل‌هایی که تاکنون از دانشگاه کارآفرین ارائه‌شده است، می‌توان دریافت که گروهی از آن‌ها به دانشگاه کارآفرین از منظر فعالیت‌های کارآفرینانه نگریسته و گروهی دیگر بر عوامل مؤثر بر شکل‌گیری دانشگاه کارآفرین تمرکز داشته‌اند.

اما در این پژوهش، از دو روش موسوم به دلفی و AHP استفاده شده است. به گفته پژوهشگران مجری این طرح: «روش دلفی در مواردی به کار گرفته می‌شود که قابلیت قیاس‌پذیری نظرات وجود داشته باشد، خواه در جهت همگرایی نظرات خبرگان بوده و خواه به دنبال قضاوت‌های مختلف پیرامون یک مسئله باشد.  اما روش AHP در زمانی که فضای تصمیم‌گیری با چند گزینه رقیب و معیار تصمیم‌گیری روبه‌رو است، می‌تواند استفاده گردد».

گروه پژوهشی، برای انجام مطالعه خود، اقدام به شناسایی خبرگان این حوزه کرد و نهایتاً 19 نفر به‌عنوان خبره شناسایی شدند. سپس بین این افراد متخصص، پرسشنامه‌های مربوطه توزیع گشته و اطلاعات لازم از آن‌ها جمع‌آوری شد.

دکتر مهدی محمدی، پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین (ع) و همکاران ایشان در خصوص نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش خود می‌گویند: «از بررسی‌های انجام‌شده روی پاسخ‌های افراد خبره می‌توان نتیجه گرفت برای ایجاد دانشگاه کارآفرین در کشور، باید ساختار دانشگاه‌ها را منعطف کرد. برای ایجاد انعطاف‌پذیری در ساختار دانشگاه‌ها نیز، به‌جای تأکید بر مؤلفه‌های ساختاری رایج (مانند تمرکز، رسمیت و پیچیدگی)، باید بر مؤلفه‌های استقلال و ترکیب آن‌ها تأکید کرد».

به اعتقاد محمدی و همکاران: «برای رسیدن به دانشگاه کارآفرین، بیشتر توجه ما باید صرف ویژگی‌های انسانی و روابط اجتماعی کارکنان و اعضای هیئت‌علمی شود».

بر اساس نتایج این پژوهش، دانشگاه‌ها باید به سمت تمرکززدایی و کاهش رسمیت (اعم از شرح شغل‌نویسی، رعایت سلسله‌مراتب، مکتوب نمودن رویه‌ها و غیره) حرکت کنند تا بتوان از آن‌ها انتظار کارآفرین شدن را داشت.

محققین مجری این پژوهش در جمع‌بندی از مطالعه خود آورده‌اند: « دانشگاه کارآفرین دارای ساختار کارآفرین، افراد کارآفرین و ارتباطی پویا با محیط است. لذا برای نیل به دانشگاه کارآفرین، باید ساختار دانشگاه‌ها به سمت انعطاف حرکت کند. کارکنان و اعضای هیئت‌علمی نیز بایستی با روحیه کارآفرین و تحول‌گرا، به دنبال ایجاد ارتباطات جدید و روابط فعال با محیط داخل و خارج از دانشگاه باشند».

یافته‌های این پژوهش که دارای پیشنهادهای مفیدی برای موفقیت در ایجاد دانشگاه کارآفرین است، در فصلنامه‌ای موسوم به «رشد فناوری» وابسته به مرکز رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات رویش، از مؤسسات جانبی جهاد دانشگاهی منتشر شده است.

 

گزارش: دکتر محمدرضا دلفیه

منبع: باقری، م. و همکاران. 1396. کشف و اولویت‌بندی ابعاد و مؤلفه‌های مؤثر بر ساختار دانشگاه کارآفرین: پیشنهادی برای موفقیت در وظایف نسل سوم دانشگاه‌ها. رشد فناوری، 13(52): 14-8.

No tags for this post.