پرونده الکترونیک سلامت، قطعه‌ای از پازل کاهش هزینه‌های درمانی
پرونده الکترونیک سلامت درحقیقت یک پرونده آنلاین است، اما نه به این معنی که لزوماً در فضای اینترنت موجود است، بلکه می‌تواند در شبکه نظام سلامت یک کشور، شهر یا روستا قرار گیرد.
به‌طور خلاصه این پرونده تمام اطلاعات مربوط به تاریخچه و سابقه پزشکی افراد را از بدو تولد تا لحظه حاضر در خود دارد. به این معنی که هر زمان فردی برای امری پزشکی به سیستم درمانی مراجعه می‌کند، اطلاعات مربوط به آن فرد از طریق پرونده الکترونیک سلامت در دسترس قرار می‌گیرد.
اما برای بهره بردن از چنینی امکانی دریک کشور، به چه ملزوماتی احتیاج است؟
برای مجهز بودن یک کشور به سیستم پرونده الکترونیک سلامت، به یک سیستم جامع مراقبت و گردآوری اطلاعات پزشکی در سطح آن کشور نیاز است. به این معنی که اولاً همه افراد جامعه باید تحت پوشش نظام بیمه‌ای قرار گیرند و ثانیاً تمام سیستم‌ها و نظام‌های بیمه‌ای و یا حتی غیربیمه‌ای زیر چتر یک مجموعه کلی نظام سلامت قرار داشته باشند. به این ترتیب هر شخص باید یک شناسه (ID) مرتبط با امور پزشکی خود داشته باشد تا در هر زمان و هر نقطه‌ای از کشور بتواند با پرونده پزشکی خود برای درمان به پزشک مراجعه کند.
زمانی که این ارتباطات بین نظام‌های مختلف بیمه‌ای در قالب یک نظام جامع کلی وجود داشته باشد و شناسه سلامت مربوط به هر فرد برقرار شود، در آن صورت است که می‌توان تمام اطلاعاتی را که از بدو تولد در مورد یک فرد وجود دارد، ثبت کرد و با استفاده از شناسه سلامت، از پرونده الکترونیک سلامت بهره برد.
تاریخچه تزریق انواع واکسن‌ها، هر دارویی که در گذشته و حال توسط فرد مصرف شده و می‌شود، هر عمل جراحی و درمان خاصی که روی فرد انجام گرفته و در کل همه تاریخچه پزشکی هر فرد در پرونده الکترونیک سلامت او به ثبت می‌رسد. این امکان به شکل چشمگیری از اشتباهات و خطاهای پزشکی جلوگیری می‌کند؛ تداخلات دارویی، تجویز درمان اشتباه، تزریق واکسن اشتباه یا هر اقدام مشابه دیگر.
پرونده الکترونیک سلامت در کنار نظام ارجاع به پزشک خانواده چگونه کار می‌کند؟
درصورتی‌که پرونده الکترونیک سلامت با سیستم ارجاع بیمار به پزشک خانواده ترکیب شود، آن‌جا است که به دقت بسیار بالایی برای اجرای این طرح احتیاج است. دلیلش هم این است که هرچند این کار می‌تواند در مواردی از مراجعات بیهوده و بالا بردن هزینه‌های پزشکی جلوگیری کند، اما از طرفی دیگر تجربه کشورهای مختلف نشان می‌دهد که این سلسله مراتب در یک سیستم بوروکراتیک باعث بروز تاخیر در ارجاع بیمار به پزشک شده و عواقب ناخوشایندی برای بیماران در پی داشته است. به‌ویژه زمانی که پای بیماری‌هایی در میان است که تشخیص سریع و به‌موقع آن‌ها اهمیت زیادی در درمان دارد.
بنابراین در شرایطی که امکان استفاده از پرونده الکترونیک سلامت با سیستم ارجاع بیمار به پزشک خانواده تلفیق می‌شود، باید این ملاحظه را در نظر گرفت که حق بیماران برای تعویض پزشک خانواده و مراجعه به پزشک متخصص نیز محترم شمرده شود و بیمار با شناسه سلامت خود صرفاً با یک سیستم ماشینی و سلب مواجه نشود به‌گونه‌ای که هیچ حق انتخاب فردی درخصوص پزشک معالج خود نداشته باشد.
تاریخچه پرونده الکترونیک سلامت در ایران و مشکلات پیش روی آن
تاریخچه طرح پرونده الکترونیک سلامت به سال‌های 84 تا 88 بازمی‌گردد که بنابه دلایلی به اجرا درنیامده است. اجرای چنین طرحی نیازمند تامین زیرساخت‌های خاص است. قبل از هرچیز ضروری است که بستری فراهم شود تا پرونده پزشکی جامع همه افراد از زمان تولد تا زمان حاضر تهیه شده و روی سیستم آنلاین قرار گیرد و همه سیستم‌های درمانی بتوانند به آن دسترسی داشته باشند که این اقدام، کاری جدی و اساسی در حوزه تکنولوژی را می‌طلبد. در این‌صورت، موضوع امنیت سیستمی که اطلاعات پزشکی افراد را در خود حفظ می‌کند نیز بسیار مهم و حساس جلوه می‌کند و تصمیم بر سر این‌که این پروژه روی شبکه ملی اطلاعات اجرا شود یا از یک شبکه داخلی وزارت بهداشت و درمان برای اجرای آن بهره گرفته شود نیز مسئله‌ای چالش‌برانگیز است.
اما جدا از مسائل مربوط به زیرساخت‌ها، در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس دو مانع عمده بر سر راه تحقق این طرح ذکر شده است؛ یکی مسئله سازمانی است (سازمان‌هایی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم با اجرای چنین طرحی درگیر خواهند شد) و دیگری رویکرد منفی مردم.
مانع دوم به این دلیل شکل می‌گیرد که شاید بسیاری از افراد به چنین سیستم‌هایی اعتماد کافی نداشته باشند و یا تجربیات مشابه آن‌ها درخصوص اجرای غلط بعضی از طرح‌ها به آن‌ها ذهنیتی منفی القا کرده باشد.
درمورد مسئله سازمانی نیز سوال اساسی اینجاست که سازمان‌های مرتبط مانند بیمارستان‌ها، مطب‌ها، پزشکان و … چگونه با این طرح همکاری خواهند کرد؟ موضوعی که اگر به دقت به آن پرداخته نشود، اجرای چنین طرح بزرگی را با دشواری و شکست روبرو خواهد کرد.
پرونده الکترونیک سلامت چگونه از هزینه‌های درمان یک کشور می‌کاهد؟
اما اگر بتوان چنین طرحی را با موفقیت به اجرا درآورد، قطعاً نکات مثبت و قابل‌توجهی را در بر خواهد داشت که از آن‌جمله می‌توان به جمع‌آوری یک دیتابیس بزرگ اشاره کرد که درنتیجه گردهم‌آمدن اطلاعات پزشکی همه افراد جامعه روی یک سیستم آنلاین شکل می‌گیرد. این دیتابیس بسیار ارزشمند برای انجام تحقیقات پزشکی که شامل طرح‌های غربالگری و تست‌ها و آزمایش‌های سالانه در کشور است، کاربرد مهمی خواهد داشت. باید توجه کرد که این طرح‌ها و آزمایش‌ها نیز به نوبه خود می‌توانند به میزان قابل‌توجهی از هزینه‌های رایج سیستم درمانی کم کنند.
هرچند که به نظر می‌رسد اجرای این‌گونه طرح‌های غربالگری در ابتدا بسیار هزینه‌بر است، اما تجربه اجرای آن در کشورهای دیگر نشان می‌دهد که علی‌رغم هزینه‌های ابتدایی، درنهایت به دلیل پیشگیری از بیماری‌ها و هزینه‌های غیرضروری درمانی، بسیار به سود سیستم درمانی به لحاظ اقتصادی خواهد بود.
نکته دیگر درخصوص کاهش هزینه‌های سیستم درمانی، موضوع فرهنگ‌سازی است که می‌تواند از بسیاری از بیماری‌های غیرمسری که عموماً به دلیل سبک زندگی افراد ایجاد می‌شوند، پیشگیری کند.
درنهایت می‌توان گفت که پرونده الکترونیک سلامت، قطعه‌ای از یک پازل بزرگ با موضوع کاهش هزینه‌های سیستم درمانی است که اجرای خود آن باید همراه با ملاحظات اقتصادی و درمانی و نیز ملاحظات جامعه‌شناسانه نسبت به رویکردهای عمومی مردم صورت گیرد و در صورت اجرای صحیح، تاثیر بسیار مثبتی می‌گذارد بر کاهش هزینه‌های درمانی، بهبود شیوه‌های درمان، کاهش خطاهای پزشکی و ارتقاء تحقیقات در زمینه‌های مختلف پزشکی و سلامت.
گزارش: بهاره صفوی
No tags for this post.
