رشدعلمی ایران پرشتاب ارزیابی شد
دکتر محمدجواد دهقانی گفت: پس از گذشت حدود 39 سال از انقلاب اسلامی در ایران، موسسه‌های معتبر علمی جهان، رشد کشورمان را در عرصهی علم و فناوری در 39 سال اخیر پرشتاب ارزیابی کردند.
وی افزود: انقلاب اسلامی با برخورداری از هویت دینی، اقدام به تاسیس نظام اجتماعی کرد که علم و علم آموزی از یک سو و استقلال طلبی و خودباوری از سوی دیگر جزء لاینفک نظام ارزشی آن به شمار میآید.
به گفته دهقانی، فریضه شمردن علم و از سوی دیگر نیاز به علم برای استقلال، زمینههای ارزشی، اجتماعی و فرهنگی را برای دستیابی به علم مهیا و فرهنگ علمی را در جامعه ایران نهادینه کرد.
دهقانی اظهار داشت: یکی از اساسی‌ترین مؤلفه های سنجش میزان استقلال و قدرت هر کشور، توانایی های علمی آن کشور است. ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به خصوص در دو دهه گذشته، روند پرشتابی را در جهت دستیابی به علوم و دانش نوین آغاز کرده است.
سرپرست پایگاه استنادی جهان اسلام ادامه داد: در همین خصوص سرمایه گذاری های جدی روی فناوری راهبردی مانند سلول های بنیادی، انرژیهای نو، زیست فناوری، فناوری میکرو الکترونیک، هوا فضا، فناوری نانو، طب ایرانی، گیاهان دارویی و غیره انجام شده که در نهایت به بالندگی ایران در این علوم منتج شده است و امروز نام ایران در بسیاری از علوم راهبردی در کنار کشورهای برتر جهان قرار گرفته است.
دهقانی گفت: براساس گزارش اخیر موسسه نیچر ایندکس که در شماره 24 ژانویه 2018 میلادی انتشار یافته، جمهوری اسلامی ایران در دهه گذشته با 22 درصد نرخ رشد سالانه در مقایسه با سایر کشورهای جهان، بزرگترین جهش علمی را در حوزههای علوم و فنی مهندسی انجام داده و مقام نخست را در حوزه های علوم و فنی و مهندسی در سطح جهان کسب نموده است.
وی تصریح کرد: به منظور نشان دادن دقیق رشد پرشتاب علمی ایران پس از انقلاب اسلامی، روند تولید علم در قبل و پس از انقلاب به طور مختصر بررسی می شود.
دهقانی افزود: روند تولید علم ایران مستخرج از پایگاه استنادی (Web of Science (WOS نشان می دهد که تعداد مدارک ثبت شده از حدود 500 مدرک در سال 57 به بیش از 47 هزار مدرک در سال 96 رسیده است. ایران در سال 57 با سهم و مشارکت 0.095 درصد ( نود و پنج هزارم درصد) در تولید علم دنیا در رتبه 43 دنیا قرار داشت و در سال 96 با میزان مشارکت حدود 1.9 درصد ( یک و نه دهم درصد) در جایگاه 16 دنیا قرار گرفته است.
وی گفت: بنابراین تولید علم و تعداد مدارک ثبت شده در این مدت بیش از 90 برابر و نیز مشارکت ایران در سطح بین المللی در تولید علم در این مدت 20 برابر شده است.
به گفته سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، به طور کلی میزان تولید علم ایران پس از انقلاب اسلامی تا سال 2017، برابر با 377 هزار و 408 مورد بوده است، در صورتی که تولید علم ایران قبل از انقلاب یعنی در فاصله زمانی میان سالهای 1900 میلادی تا سال پیروزی انقلاب دو هزار و 711 مورد بود.
دهقانی ادامه داد: به عبارت دیگر، برای کشور ایران از سال 1900 تا 2017 میلادی تعداد 380 هزار و 119 مورد مدرک در پایگاه WOS ثبت شده است که 2/99 درصد آنها مربوط به پس از انقلاب اسلامی ایران است.
وی افزود: در ادامه به منظور روشن شدن روند تولید و رشد علمی جمهوری اسلامی ایران در 20 سال اخیر منتهی به سال 2016 میلادی، ( 1996-2016) میزان تولیدات علمی بین سالهای 1375 تا پایان سال 1395 استخراج و نشان داده می شود.
دهقانی گفت: روند رشد تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران همواره صعودی بوده است. در سال 1997 میلادی (1376 شمسی) تعداد مدارک علمی ثبت شده با وابستگی جمهوری اسلامی 983 مورد بود که در سال 2016 ( 1395) یعنی بعد از گذشت 20 سال به 47 هزار و 781مورد افزایش یافته است.
وی افزود: محاسبه نرخ رشد در 20 سال اخیر نشان میدهد که میزان رشد سالانه برابر با 5/21 درصد بوده است. به طور خاص در سالهای 2015 و 2016 این روند رشد، شتاب بیشتری گرفته است. چنانچه در سال 2012،برابر با 30 هزار و 938 مورد مدرک در WOS برای ایران ثبت شده است که این رقم در پایان سال 2016 به 47 هزار و 781 مدرک رسید و در طی چهار سال گذشته، 16هزار و 843 مدرک به تعداد مدارک ایران نسبت به سال 2012 اضافه شده است.
سرپرست ISC ادامه داد: همچنین بر اساس گزارش موسسه بینالمللی 'نیچر ایندکس' که در 24 ژانویه 2018 انتشار یافت، جمهوری اسلامی ایران در دهه گذشته بیشترین رشد را در حوزه های مختلف علوم و فنی و مهندسی داشته و در مقایسه با سایر کشورهای جهان، بزرگترین جهش علمی را در حوزه های علوم و فنی و مهندسی انجام داده است به طوری که مقام نخست را در جهان از نظر رشد علمی کسب کرده است.
دهقانی گفت: بر اساس آمار موجود از کل مقالات حوزه علوم و فنی مهندسی در دهه گذشته، میزان رشد متوسط سالانه برابر با 6 درصد است؛ اما در میان تمامی کشورهای جهان، جمهوری اسلامی ایران با 22 درصد رشد بیشترین جهش علمی را در میان کشورهای جهان کسب کرده است. پس از ایران، کشورهای چین و هند با 14 درصد جایگاه دوم را به خود اختصاص دادهاند. کشورهای برزیل، کره جنوبی، استرالیا، اسپانیا، ایتالیا، روسیه و کانادا به ترتیب در جایگاه های بعدی این رتبه بندی قرار دارند.
وی در پایان گفت: هر چند تولید علم در طی سالیان گذشته به عنوان مهمترین معیار برای سنجش رشد و توسعه علمی مورد توجه قرار گرفته، سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری محورهای با اهمیت دیگری را مورد تاکید قرار داده است.
دهقانی، کسب مرجعیت علمی و فناوری در جهان، بهینه سازی عملکرد و ساختار نظام آموزشی و تحقیقاتی کشور، تحقق دانشگاه های اسلامی مبتنی بر مبانی و ارزش های اسلامی، افزایش درک اجتماعی از توسعه علم و فناوری، دیپلماسی علمی و مشارکت علمی با دنیا، افزایش اثربخشی اقتصادی دانشگاه ها و تبدیل علم به ثروت و قدرت با حفظ ارزش های اسلامی را هسته اصلی سیاست های کلان علم و فناوری عنوان کرد که لازم است مورد نظر قرار گیرند.
