اهمیت سرمایه‌گذاری پژوهش در دانشگاه‌ها

دانشگاه های کشور در رتبه های بین المللی از نظر تحقیقات علمی در یک سطح بالا رنج می برند. سه نظام رتبه بندی بین المللی یعنی QS، تایمز و شانگهای در رتبه بندی های سالانه تنها و گاهی به صورت موردی حضور دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه صنعتی اصفهان گزارش می کنند. البته دانشگاه های صنعتی امیرکبیر، علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس و دو سه دانشگاه دیگر در یک یا دو رشته موضوعی جزء دانشگاه های ممتاز محاسبه می شوند.

انجام تحقیقات برتر در دانشگاه های کشور برای جذب دانشجویان بین المللی اهمیت دارد. این موضوع به سیاست های جدی وزارت علوم و وزارت بهداشت و نیز برنامه های عملی دانشگاه های متبوع بستگی دارد.

رتبه بندی ها به طور کلی بر اساس پژوهش های علمی و شهرت و اعتبار دانشگاه عمل می کنند و از این رو هر چه عمق تحقیقات علمی بیشتر باشد، حضور دانشگاه ها در نظام های رتبه بندی بین المللی پر رنگ تر خواهد بود.

دانشگاه های ایرانی باید نوع فعالیت های سطح بالا را به سمت رتبه بندی های بین المللی سوق دهند

بسیاری از کشورها ترتیبی اتخاذ کرده اند که بین دانشگاه ها و سازمان های تحقیقاتی پیوند محکمی برقرار باشد. این کشورها از این پیوند در رتبه بندی های بین المللی سود می برند.

شاید در گذشته توجه چندانی به این مسئله معطوف نشده است، ولی اکنون سالهاست که در ایران دولت به برقراری چنین ارتباط تنگاتنگی تاکید دارد و خواهان برقراری رابطه بین دانشگاه و صنعت است. با وجود ۲۳ هزار عضو هیات علمی در دانشگاه های دولتی، ۱۱۲ هزار دانشجوی کارشناسی ارشد و ۳۵ هزار دانشجوی دکتری و نیز واحدهای تحقیق و توسعه در صنایع و دستگاه های اجرایی باید بتوانیم این نوع فعالیت های سطح بالا را به سمت رتبه بندی های بین المللی سوق دهیم.

تحقیقات علمی باکیفیت به سرمایه گذاری بیشتر در دانشگاه ها نیاز دارد. سرمایه گذاری اندک در دانشگاه ها تاثیر قابل ملاحظه ای در تحقیق و توسعه نخواهد داشت. سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی باید افزایش یابد. دانشگاه ها نیز برای ورود به نظام های رتبه بندی باید تلاش کنند.

دانشگاه های بزرگ کشور که دانشگاه های پژوهش محور هستند ترکیبی از دانشجویان ممتاز و اعضای هیات علمی برجسته را در اختیار دارند. صنایع و شرکت ها باید با این دانشگاه ها برای نیل به توسعه اقتصادی همکاری کنند، درست مانند آمریکا که در این کشور به عنوان مثال دانشگاه هایی مانند استنفورد و برکلی به عنوان کاتالیزور برای سیلیکون ولی و یا انستیتو فناوری ماساچوست (MIT) که صدها شرکت دانش بنیان را سرپرستی می کند.

سیاست های علمی کشور باید به گونه ای باشد که دانشگاه ها بتوانند از کشورهای پیشرفته جهان الگو برداری کنند. کشورهای اروپای غربی و دانشگاه های آمریکا به عنوان مدل دانشگاه های آینده استفاده می کنند. جمهوری خلق چین با سرمایه گذاری هنگفت در برنامه های درسی، برنامه های تحقیقاتی و روابط با صنعت دانشگاه های اروپا و آمریکا الگو برداری می کند. حتی در خاورمیانه، تعدادی از کشورهای نفت خیز برای آینده بعد از نفت برنامه ریزی می کنند.

سیلیکون ولی مجازی روس ها با پروژه اسکولکوو (Skolkovo)

روس ها با پروژه اسکولکوو (Skolkovo) می کوشند سیلیکون ولی مجازی خود را ایجاد و با همکاری MIT علوم و فناوری های نوین را در این کشور پیاده سازی کنند. این پروژه، پروژه ای جالب است . روس ها می خواهند از تمام خصیصه های مثبت کشورهای پیشرفته بهره برداری و از آن به عنوان نیروی پیشران اقتصادی استفاده کنند. این پروژه اقدامی چند ساله برای توسعه علمی است. روس ها به یقین در آموزش و پژوهش بی دست و پا نیستند اما مدل تاریخی آنها بسیار متفاوت از مدل کشورهای توسعه یافته کنونی است.

هدف از بیان نمونه ها آن است که دولت در مورد دانشگاه ها باید مدل سازی کند. شرکت های ایرانی و بین المللی در برنامه های پژوهشی دانشگاه ها همکاری کرده، حقوق مالکیت معنوی به طور جدی قانونمند شده و آرایه ای از شرکت های ایرانی و خارجی با سرمایه هایی برای کسب و کارهای کوچک با پتانسیل رشد بلند مدت برای نسل های آتی ایده ها پیاده سازی شود.

سئوال این است که اتخاذ این روش ها به موفقیت دانشگاهها و صنعت منجر خواهد شد ؟ هیچ کس نمی داند. ۵۰ سال طول کشید تا سیلیکون ولی ساخته شود. بسیاری از کشورها هم سعی کرده اند و موفق نشده اند اما با وجود این به عنوان مثال دولت روسیه متعهد است تا میلیاردها دلار هزینه کند تا مسیری را که برای تحقیق و توسعه گشوده است تغییر دهد. روسیه متخصصانی را از MIT و از شرکت های چند ملیتی زیمنس ، نوکیا و سیسکو جهت همکاری دعوت کرده تا پژوهش های علمی در دانشگاه های این کشور ارزیابی کنند.

کشورهای دنیا در حوزه پژوهش برای آینده سرمایه گذاری می کنند

با نگاهی به کشورهای مختلف مشاهده می کنیم که این کشورها در حوزه پژوهش برای آینده سرمایه گذاری می کنند. اکنون زمان آن رسیده که سهم پژوهش برابر با سیاست های ابلاغی علم و فناوری در جمهوری اسلامی ایران از تولید داخلی افزایش یابد. به جای کاستن از بودجه آموزش و پژوهش یا به جای حفظ بودجه های پژوهشی در سطح کنونی باید برعکس عمل کرد. آینده ایران به تسلط بر فناوری ها و ورود به عرصه های رقابت در علم و فناوری بستگی دارد.

به جای انتخاب چرخه های دو – سه ساله باید پنج یا ۱۰ سال جلوتر اندیشید. نگاه رو به جلو شباهت زیادی به نگاه رو به جلوی کشورهای ژاپن، اروپای غربی و آمریکا در دهه ۱۹۸۰ دارد که تنها بازیگران صنعتی بودند. دانشگاه های ایران اکنون باید ضرورت های قرن ۲۱ را که به قرن نوآوری شهرت دارد درک کنند. روس ها، چینی ها و کره ای ها و بسیاری دیگر از کشورهای جهان برنامه های خود را به عمل تبدیل کرده و الگوهای موفق کشورهای توسعه یافته را در کشورهای خود پیاده سازی می کنند. به گزارش مهر،برای برتر بودن ایران باید در پژوهش های دانشگاهی، الگو برداری و سرمایه گذاری کنند.