آیا زلزله بزرگ در راه است؟

پیش‌بینی دقیق زلزله امکانپذیر نیست

یکی از روش‌های کسب اطلاعات بیشتر درخصوص زلزله و افزایش دقت در پیش‌بینی روند آن، افزایش تعداد دستگاه‌های لرزه‌نگار و شتاب‌نگاری است که با به دست آوردن داده‌های آن‌ها در تعداد بیشتر می‌توان به تحلیل‌های قابل‌اعتمادتری در این زمینه دست یافت.

دکتر مهدی زارع، استاد تمام پژوهشگاه زلزله‌شناسی در مورد گسلی که با لرزش آن شاهد زمین‌لرزه شب گذشته در استان‌های تهران و البرز بودیم به چند نکته اشاره کرده است:

یکی این‌که این گسل خودش مقیاس کوچکی دارد و توانایی ایجاد زلزله در حد 6 ریشتر و بالاتر از آن را ندارد. درحقیقت زمین‌لرزه‌ای که شب گذشته درنتیجه لرزش این گسل به وجود آمده به احتمال قوی سقف توانایی لرزشی این گسل خواهد بود.

اما نکته مهم در این مورد این است که باتوجه به زمین‌لرزه‌های کوچکی که در این منطقه و در دو سر این گسل در حال رخ دادن است مشخص می‌شود که تنش در دو سر این گسل (یک سر گسل اشتهارد و یک سر گسل شمال تهران) متمرکز شده است. این دو نقطه در حال حاضر نقاط پرتنش و داغی هستند که معمولاً در نقشه‌های تحلیل ریسک و خطر به رنگ قرمز مشخص می‌شوند. این موضوع احتمال وقوع یک دومینوی زمین‌لرزه‌ای را بالا می‌برد، به این معنی که ممکن است این لرزش باعث لرزش هر یک از دو گسل اشتهارد یا شمال تهران شود.

گسل اشتهارد مناطق بسیار کم‌جمعیتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و چندان خطرناک ارزیابی نمی‌شود، اما دوره بازگشت زمین‌لرزه‌های گسل شمال تهران 3500 سال است. داده‌های دیرینه لرزه‌شناسی نشان می‌دهند که آخرین بار در حدود 3200 سال پیش این گسل لرزیده و زمین‌لرزه‌ای باستانی ایجاد کرده است و هم‌اکنون نیز مستعد لرزیدن است. لرزشی که شب گذشته در گسل کرج ایجاد شده و ممکن است که به این گسل ضربه بزند نیز این استعداد را بالاتر برده است.

 

بازه زمانی پیش بینی زلزله شمال تهران گسترده است

برای بالا بردن دقت پیش‌بینی در لرزش گسل شمال تهران و تحلیل ریسک این لرزش لازم است که داده‌های بیشتری در اختیار داشته باشیم اما همان‌طور که گفته شد تعداد دستگاه‌های لرزه‌نگار و شتاب‌نگار ما بسیار کم است. درواقع برای آن‌که بتوان با دقت بیشتر بازه زمانی‌ای که احتمال دارد در آن زلزله اصلی گسل شمال تهران به وقوع بپیوندد را تخمین زد، به این داده‌ها و اطلاعات دقیق نیاز است. اما در حال حاضر و باتوجه به امکانات موجود، این بازۀ زمانی خیلی گسترده است و نمی‌توان به‌دقت راجع به آن اظهارنظر کرد.

به گفته دکتر زارع، ادعای این‌که رخداد 29-9-96 پیشلرزه نبوده نیز مشابه ادعای پیش‌بینی زلزله است و به همان اندازه باطل و غیرعلمی است. همه زلزله‌های طبیعی با ویژگی‌های مشخصی رخ می‌دهند و هیچ زلزله‌ای مشخصات ویژه و علامت و مارکی به عنوان پیشلرزه یا پسلرزه ندارد و  روی آن علامتی نیست که آن رخداد پیشلرزه بوده یا نه. در واقع همه اتفاقات به نوعی  لرزه اصلی هستند حتی اگر بعد از آن‌ها زلزله مهمی در همان محل رخ دهد و به همین دلیل آن‌ها را  بعداً پیشلرزه بنامیم و یا بعد از زمین‌لرزه بزرگی و در همان منطقه لرزه اصلی رخ دهند و به این ترتیب آن‌ها را بعداً پسلرزه بنامیم. این گسل – گسل ماهدشت- جنوب کرج – تا کنون زلزله شناخته‌شدۀ قبلی نداشته و  هر ادعایی مبنی بر اطلاع از زلزله قبلی آن نشان از عدم اطلاع از گسل مسبب دارد. پیش‌بینی و اعلام اطلاع از عدم وقوع رخداد بعدی نیز بی‌معنی و غیرعلمی است و هرگز نباید به چنین گزاره‌های غیرعلمی اعتماد کرد.

این استاد زلزله‌شناسی مهندسی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله همچنین تأکید کرده است که حتی زلزله‌های كوچك بعدی ما را از عدم احتمال رخداد زلزله بزرگ‌تر در همين گسل ماهدشت-جنوب كرج، يا تحريك گسيختگی در گسل‌های مجاور نمی‌تواند مطمئن كند.

دکتر زارع معتقد است که زلزله شب گذشته امکان فعال کردن گسل اشتهارد یا گسل شمال تهران را به وجود آورده است و این احتمال ایجاد شده که زلزله شب گذشته باعث بروز یک زلزله در گسل اشتهارد یا یک زلزله در گسل شمال تهران شود. تحلیل‌های گذشته لرزه‌شناسی نیز نشان می‌دهند که این دو گسل فعال هستند و زمانی که در کنار این پیش‌بینی‌های جدید قرار می‌گیرند احتمال وقوع زمین‌لرزه بزرگ تهران را تأیید می‌کنند. 

No tags for this post.