علم باید به میان خانواده ها و مردم برده شود

دکتر علی رجالی، دانش آموخته دکتری آمار از دانشگاه استنفورد (آمریکا) و عضو هیئت علمی دانشکده علوم ریاضی دانشگاه صنعتی اصفهان است. مشارکت در بنیانگذاری مسابقات ریاضی ایران، تأسیس خانه ریاضیات اصفهان، راه اندازی انجمن های علمی معلمان، بخشی از تلاش های 40 ساله این استاد ریاضی محسوب می شوند.

اعطای جایزه ترویج علم به دکتر رجالی، بهانه ای برای گفتگو با ایشان درخصوص چالش های ترویج علم در ایران بود:

شکستن دیوار بین معلمان و اساتید دانشگاه

عضو هیئت علمی دانشکده علوم ریاضی دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: از زمانی که به اصفهان آمدم، توانستم همکاری مشترکی با معلمان ریاضی و اساتید دانشگاه های این شهر داشته باشم که حاصل این فعالیت ها، شکسته شدن دیوار میان معلمان و اساتید دانشگاه بود و فکر می کنم هر موفقیت دیگری که در این مسیر بدست آمده است، حاصل فروریختن این دیوار بود.

رجالی افزود: با بررسی وضعیت آموزش ریاضی و علوم در ایران به این نتیجه رسیدیم که نیازمند تغییر شرایط هستیم. سال 1362 مسابقات ریاضی دانش آموزی را در اصفهان آغاز کردیم و به دنبال آن، مسابقات ریاضی دانش آموزی در سطح کشور و سپس المپیادهای ریاضی و سایر رشته ها بوجود آمدند. از میوه های پرثمر مسابقات ریاضی، (مرحومه) دکتر مریم میرزاخانی بودند که چند سال قبل برنده جایزه فیلدز – بزرگترین جایزه ریاضیات در سطح جهان  شدند. این افتخار بزرگی هم برای ایرانیان و هم برای خانم های ریاضیدان بود.

در طول 40 سالی که در دانشگاه و آموزش و پرورش خدمت کرده ام، با همکاری دوستان موفق شدیم انجمن های علمی معلمان را در سراسر کشور راه اندازی کنیم و اتحادیه انجمن های علمی- آموزشی معلمان ریاضی سراسر کشور، در اثر همین فعالیت مشترک بوجود آمد.

الگوبرداری جهانی از خانه ریاضیات اصفهان

برنده جایزه ترویج علم اظهار داشت: برای سال 2000 میلادی – سال جهانی ریاضیات – ستادی را در وزارت علوم تشکیل دادیم که ایجاد خانه های ریاضیات، حاصل یکی از کارهای این ستاد بود. نخستین خانه ریاضیات در اصفهان  درسال 1377 تشکیل شد و به دنبال آن، 35 خانه ریاضیات در سراسر کشور ایجاد شدند. همچنین، باتوجه به شناختی که جامعه بین المللی آموزش ریاضی از خانه های ریاضیات بدست آورد، 2 خانه ریاضیات در فرانسه و بلژیک با الگوگیری از خانه ریاضیات  اصفهان تشکیل شد و در آخرین کنگره بین المللی آموزش ریاضی شبکه بین المللی خانه های ریاضیات شکل گرفت.

افت شدید علم در سطح مدارس و دانشگاه ها

رجالی تأکید کرد: متأسفانه در شرایط فعلی، باتوجه به پذیرش بیش از حد دانشجو در دانشگاه ها، مسأله بیکاری فارغ التحصیلان به دلیل بی برنامه بودن آموزش عالی کشور، وضعیت بد معلمان، تبلیغی که کلاس های کنکور در سطح کشور انجام می دهند و بیشترین وقت خوب تلویزیون در اختیار آنها است، با افت شدید علم در کشور در سطح مدارس و دانشگاه ها روبرو هستیم. امیدوار بودیم که تلاش های ما با هدف ترویج علم به ثمر برسند، اما هربار شاهد صدور بخشنامه ای بر ضد این تلاش ها از سوی وزارتخانه های مختلف بودیم.

وی افزود: به عنوان مثال می توان به مسابقات و المپیاد ریاضی اشاره کرد که متعاقب آن، تجربه ناموفق چین در راه اندازی مدارس تیزهوشان در ایران پیاده شد. فکر کردیم با ایجاد مدارس تیزهوشان، افراد مستعد را شناسی می کنیم، درصورتی که در حال حاضر تیزهوش سازی می کنند. مدارس ابتدایی ما گرفتار آموزش کنکور برای ورود به تیزهوشان هستند؛ از همان سال های اول دبستان، علم را به صورت کلیشه ای و به فرم کنکوری به دانش آموزان ارائه می دهند و تنها وقت آنها را تلف می کنند. متأسفانه با این پدیده روبرو هستیم و مدارس خاص به جای کمک به ترویج علم، مانعی در برابر ترویج علم هستند.

بی اهمیتی به آموزش کشور و وضعیت معلمان

رجالی با اشاره به ارائه طرحی در زمینه کنکور به مجلس گفت: با کمک تمام افرادی که تا سال 1381 در زمینه کنکور فعالیت داشتند، طرحی را در خانه ریاضیات اصفهان آماده کرده و به مجلس ارائه کردیم که متأسفانه در روزهای آخر به طرح حذف کنکور تبدیل شد که عملا اجرای آن غیرممکن بود.

وی خاطر نشان کرد: در حال حاضر با مشکلات متعددی در زمینه آموزش روبرو هستیم. مدارس یکی از مهمترین پایگاه ها برای ترویج علم هستند، اما وضعیت مدارس ومعلمان کشور را با کشورهای دیگر مثل کره جنوبی، چین، ژاپن و سنگاپور مقایسه کنید. آیا وضعیت معلمان ما مناسب است؟ تا فکری به حال وضعیت آنها نکنیم، نمی توانیم کاری در زمینه ترویج علم بین دانش آموزان انجام دهیم. اگر بتوانیم در مدارس کاری انجام دهیم، نتیجه آن افرادی مثل میرزاخانی می شوند، ولی اگر در مدارس مشکل داشته باشیم، هرچقدر هم در زمینه ترویج علم کار کنیم، به جایی نخواهیم رسید. متأسفانه درحال حاضر به صورت تفریحی به بحث ترویج علم نگاه شده و در جامعه، اهمیتی به خود علم داده نمی شود.

علم باید به میان خانواده ها و مردم برده شود

برنده جایزه ترویج علم تأکید کرد: علم باید را به میان خانواده ها و مردم ببریم. این تلاش تاحدودی توسط خانه ها، انجمن ها و مراکز مختلف انجام می شوند؛ اما تا بستر و زیربناهای لازم توسط وزارتخانه ها و سیاست گذاران کشور فراهم نشود، هرچه در زمینه ترویج علم تلاش کنیم، به جایی نخواهیم رسید.

عضو دانشگاه صنعتی اصفهان ضمن قدردانی از تلاش مسئولان انجمن ترویج علم گفت: مروجان علم به دنبال کسب جایزه نیستند، چراکه فکر می کنند رسالت آنها در ترویج علم است؛ اما تمامی تلاش هایی که انجمن انجام می دهد – نه فقط در راستای اهدای جایزه ترویج علم است، بلکه فعالیت های ارزشمندی هستند که بیش از جایزه، اثرگذارند.

شناسایی نقاط کور علمی کشور، وظیفه روزنامه نگار علم

رجالی با اشاره به اهمیت نقش رسانه ها در زمینه ترویج علم تأکید کرد: رسانه ها باید مسائل و مشکلات جامعه را رونمایی کنند. فرض کنید شما گزارش هایی در مورد اهدای جایزه ترویج علم تهیه می کنید، اما از انعکاس وضعیت معلمان، کتاب های درسی، برنامه درسی یا مشکلات مدارس غافل هستید. معتقدم یک خبرنگار و خبرگزاری که در زمینه علم کار می کند، باید این نقاط کور علمی کشور را هم شناسایی کند.

 

 

گفتگو: معصومه سوهانی

No tags for this post.