بلاتکلیفی بیت‌کوین در ایران
بیت‌کوین(Bitcoin) یک شبکه توافقی است که یک سیستم پرداخت جدید و یک نوع پول کاملاً دیجیتال را به‌وجود آورده است. این اولین شبکه پرداخت نقطه به نقطه تمرکززدایی شده است که تنها توسط کاربرانش و بدون هیچ‌گونه اختیار مرکزی و یا واسطه‌ای، نیرومند شده است. از نقطه‌نظر یک کاربر، بیت‌کوین بسیار شبیه پول نقد اینترنتی است.
مشخصات اولین بیت‌کوین و اثبات مفهوم آن در سال 2009 توسط ساتوشی ناکاموتو در یک فهرست ایمیل رمزنگاری‌شده منتشر شد. پروتکل بیت‌کوین به‌صورت باز منتشر شده است و هر توسعه‌دهنده‌ای در هر کجای جهان می‌تواند کد آن را بازبینی کرده و یا نسخه تغییریافته نرم‌افزار بیت‌کوین مخصوص خودش را بسازد.
در حقیقت می‌توان گفت که هیچ‌کس مالک شبکه بیت‌کوین نیست، درست همان‌طور که هیچ‌کس صاحب تکنولوژی‌ای که در ورای ایمیل است، نیست. این کاربران بیت‌کوین در سراسر جهان هستند که آن را کنترل می‌کنند. توسعه‌دهندگان بیت‌کوین اگرچه نرم‌افزار آن را بهبود می‌بخشند ولی نمی‌توانند تغییری را بر پروتکل بیت‌کوین تحمیل کنند،، چراکه هر کاربری آزاد است که نرم‌افزار خود و نسخه‌ای که خود می‌پسندد را استفاده کند. تمامی کاربران، برای این‌که با یکدیگر سازگار بمانند باید از نرم‌افزاری استفاده کنند که از همان قواعد پیروی می‌کند. درواقع بیت‌کوین تنها به شرط اجماع کامل بین تمامی کاربران، می‌تواند به‌درستی کار کند. بنابراین تمامی کاربران و توسعه‌دهندگان انگیزه قوی برای حفظ این اجماع را خواهند داشت.
بیت‌کوین درواقع نوعی پول الکترونیکی همتابه‌همتای محض است که اجازه می‌دهد پرداخت‌های آنلاین مستقیماً از یک شخص به شخص دیگر بدون هیچ واسطه و یا نهاد مالی انجام گیرد. امضاهای دیجیتالی نیز می‌توانند بعضی مشکلات مربوط به واسطه‌های مالی را حل و فصل کنند اما زمانی که بخواهیم از پرداخت دوباره جلوگیری کنیم در اینجا نیاز به واسطه مالی داریم. بیت‌کوین با طراحی یک شبکه پرداخت همتابه‌همتا نیاز به واسطه مالی را رفع می‌کند. این شبکه، معاملات را تا زمان تأیید دو طرف در وضعیت انتظار نگه می‌دارد و زمانی که دو طرف تأیید شدند آن وقت معامله انجام می‌شود. بیت‌کوین می‌تواند به صورت الکترونیکی برای خریداری هر چیزی مورد استفاده قرار گیرد. اما مهمترین ویژگی بیت‌کوین که آن را از سایر ارزها مستثنی می‌کند این است که تمرکززدایی شده است، به این معنی که هیچ نهاد یا مؤسسه مالی کنترل شبکه بیت‌کوین را در اختیار ندارد. این ویژگی برای بسیاری از مردم کار را راحت می‌کند چرا که این امر بدان معناست که بانک‌های بزرگ کنترل پول آن ها را در اختیار ندارند.
این در حالی است که در حال حاضر ژاپن و آمریکا به ترتیب 50 و 25 درصد بازار بیت‌کوین را در اختیار دارند. در پایان آگوست سال 2013، ارزش تمامی بیت‌کوین‌های در گردش بالغ بر 1.5 میلیارد دلار آمریکا بود و ارزش بیت‌کوین‌هایی که روزانه مبادله می‌شد، به میلیون‌ها دلار می‌رسید.
از ویژگی‌ها و مزایای مهم بیت‌کوین می‌توان به تمرکززدایی، حذف بوروکراسی، ناشناس‌بودن کاربر، شفافیت در ثبت جزئیات معاملات، کارمزد بسیار کم و سرعت انتقال پول بسیار بالا اشاره کرد.
در ایران معاون فناوری‌های نوین بانکی در موضع صریح خود درخصوص بیت‌کوین اعلام کرده است که نه آن را قانونی می‌داند و نه غیرقانونی و در حال بررسی موضوع است و در نیمه دوم سال ۹۷ تکلیف پول‌های رمزینه مشخص خواهد شد، اما باید توجه داشت که این ارزها از ریسک بالایی برخوردار بوده و اکنون درگیر جریان‌های سوداگری شده است.
شبکه بانکی کشور هنوز در خصوص بیت‌کوین و ارزهای رمزنگاری‌شده قانونگذاری نکرده است ولی به مردم توصیه کرده با توجه به ریسک‌هایی که در این حوزه وجود دارد به خرید این ارزها مبادرت نکنند چراکه این ارزها هنوز به عنوان ارز رسمی شناخته‌شده نیستند.
درخصوص بیت‌کوین و ارزهای رمزنگاری‌شده دو موضوع بسیار مهم وجود دارد: اول این‌که به نوسانات شدید ارزهای رمزنگاری‌شده مانند بیت‌کوین باید توجه داشت، دومین موضوع هم هجوم سوداگران به این حوزه است که مردم باید به این موضوع نیز توجه داشته باشند و فریب تبلیغات گسترده آن را نخورند.
«حکیمی»، معاون فناوری بانک مرکزی درباره بیت‌کوین می‌گوید: «تا زمانی که بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار در رابطه با آن هنوز سیاست خود را جمع‌بندی و اعلام نکرده است، فقط می‌تواند نسبت به آن هشدار دهد. با این حال برخی منتقد هستند که بانک مرکزی جلوی این ارزها را نمی‌گیرد، درحالی‌که آن‌ها اپلیکیشن‌هایی هستند که ما نمی‌توانیم جلوی آن را بگیریم اما مهم هشدار است که در رابطه با آن به عموم اعلام می‌کنیم که هم ریسک بالایی دارد و هم احتمال کلاهبرداری در آن وجود دارد.»
در میانۀ بحث داغ بر سر بیت‌کوین میان طرفداران و مخالفان آن، چیزی که مسلم است، سردرگمی کشور‌ها در برابر این پدیده خارق‌العاده پولی است. شاید به همین دلیل است که رفتار‌های متفاوتی در برابر این پدیده از دولت‌های مختلف سر می‌زند: دولت چین به تازگی، به دلیل ترس از فرار سرمایه و تقلب مالیاتی، استفاده از بیت‌کوین را ممنوع کرده در حالی که ژاپن بیت‌کوین را به عنوان پول قانونی به ثبت رسانده، شاید به این امید که بتواند به مرکز جهانی تکنولوژی مالی بدل شود.
به نظر می‌رسد که در ایران نیز مسئولان پولی به پدیده «بیت کوین» و پیآمد‌های آن بسیار کنجکاو شده و می‌خواهند موضع خود را در برابر آن تعریف کنند.
گزارش: غزال غضنفری
No tags for this post.
