سهم رسانه در مدیریت بحران

اما خودِ سازمان رسانه نیز در هنگام بحران ممکن است به علت ناهماهنگی میان بخش‌های مختلفش با بحران درونی مواجه شود و مخاطب خود را نیز تحت تأثیر چنین بحرانی دچار سردرگمی در دریافت اطلاعات کند.

از همین جهت است که در هنگام بروز بحران، سازمان رسانه باید به گونه‌ای عمل کند که نتیجه آن هدایت خبری درست به جامعه باشد. برای تحقق این هدف راه‌حل‌هایی توصیه می‌شود مانند:

* پرداختن به عناصر اصلی واقعه و پرهیز از ارائه اطلاعات کم اهمیت

* پرهیز از اعلام اخبار به نقل از منابع مبهمی مثل شخص آگاه، فردی که نخواست نامش فاش شود و …

* استفاده از افعال معلوم به جای افعال مجهول در اخبار

* تنظیم اخبار در حجم کم با بیان اصلی‌ترین و مهم‌ترین عناصر خبری

* تشکیل کمیته مدیران خبر برای نظارت بر عملکرد تولید و پخش خبر به منظور پیشگیری از کارهای موازی یا متعارض

* سازماندهی ستاد بحران خبری برای ارزیابی صحت اخبار و …

* تعیین رابطان خبری به منظور تبادل تسریع اطلاعات میان ستاد بحران خبری و سازمان‌های درگیر با بحران

* توجه به بازتاب اخبار، بازخورد مخاطبان، شناسایی موضع‌گیری‌ها و طراحی مجاری ارتباطی برای دریافت دیدگاه‌های مردم و عناصر درگیر با بحران

مدیریت خبر بحران وظیفه حساس و خطیری است. هر خبر ممکن است از شدت بحران بکاهد یا بر وسعت آن بیافزاید. در پوشش خبری شرایط بحرانی از حدس و گمان و پیش‌بینی باید پرهیز کرد. نباید صرفاً به دلیل رعایت سرعت در خبررسانی، واقعیت را به شکل مخدوش ارائه داد، چراکه در شرایط بحرانی حتی جابه‌جایی یک عدد هم می‌تواند تأثیری سوء بر مخاطب داشته باشد. همچنین باید دانست که خبررسانی به‌هیچ‌وجه نباید مزاحم امدادرسانی به حادثه‌دیدگان باشد.

این‌ها نکاتی درباره هدایت خبری در شرایط بحران است که رعایت آن‌ بر عهده هر رسانه مسئولی خواهد بود اما چگونه در لحظات بحرانی از احساسات خود فاصله بگیریم و به کار خبرنگاری بپردازیم و نکات ایمنی را رعایت کنیم؟

رویترز بر اساس تجربیات 150 سالۀ خبرنگاران خود در شرایط بحران توصیه‌هایی ارائه می‌کند:

*مقامات دولتی در بسیاری از کشورها گمان می‌کنند که با ترساندن خبرنگارها کار درستی انجام داده‌اند، چراکه تصور آن‌ها این است که از این طریق مانع دخالت خبرنگاران در کار مسئولان می‌شوند. در صورتی که این یک اشتباه بزرگ است.

*اگرچه وظیفه خبرنگاران پوشش دادن وقایع خبری است اما آن‌ها حق دارند که خود را از درگیری و خطر دور نگه دارند. به گفته یکی از اساتید رویترز، «هیچ خبری ارزش کشته شدن ندارد.»

یک خبر یا عکس زمانی ارزش دارد که بتوانید آن را منتشر کنید. روزنامه‌نگار مرده نمی‌تواند عکس یا خبر خود را منتشر کند.

* برای رفتن به منطقه‌ای که حادثه‌خیز است یا در شرایط بحرانی قرار دارد،حتماً یک نقشه خوب از آن منطقه به همراه داشته باشید.

* دقت کنید جایی که قصد رفتن به آن را دارید، تردد ممنوع نباشد.

* اگر لازم است مجوز بگیرید حتماً از قبل این‌کار را انجام بدهید.

* درجه خطر را از قبل تخمین بزنید و بدانید که چه خطراتی در کمین شما خواهد بود.

* اگر با اتومبیل به محل حادثه می‌روید، آن را در جهتی پارک کنید که احتیاج به دور زدن نداشته باشید و راحت و سریع بتوانید محل را ترک کنید.

* خط ارتباطی خود را با تحریریه از قبل مشخص کنید و آن را حفظ کنید.

* حداقل یک نفر در تحریریه باید بداند شما کجا رفته‌اید و چه ساعتی بازمی‌گردید.

* شماره تلفن افرادی را که به دردتان می‌خورد همراه داشته باشید.

* کمک‌های اولیه را حتماً یاد بگیرید.

* شماره تلفن خبرنگاران دیگر را داشته باشید و درباره خطرات با آن‌ها نیز صحبت کنید.

* برای نجات خودتان از قبل برنامه داشته باشید.

* درباره لباس، استفاده از کارت خبرنگاری، کیف پول و هویت خودتان از قبل تصمیم بگیرید.

* چیزی را به دست قضا و قدر نسپارید. به شانس اعتماد نکنید. فکر نکنید فقط دیگران مجروح یا کشته می‌شوند و چنین اتفاقی برای شما نمی‌افتد.

* گروهی کار کنید. یکی از نکاتی که سربازان جان خود را بهتر از دیگران حفظ می‌کنند، این است که گروهی کار می‌کنند. درحالی‌که روزنامه‌نگاران تنها کار می‌کنند. با همکاران خود در ارتباط باشید حتی اگر رقیب خبری شما باشند. یادتان باشد که اوضاع وقتی خطرناک می‌شود که کنترل از دست‌تان خارج شود.

* وقتی قرار است به منطقه بلازده یا خطرناکی بروید کفش نو نپوشید. کفشی به پا داشته باشید که چند وقتی است آن را پوشیده‌اید و مطمئن هستید که پای شما را اذیت نمی‌کند. کفشی به پا داشته باشید که سبک، ساده، ضد آب، ترجیحاً ضد حرارت و راحت باشد.

* یک کلاه خوب همیشه به کارتان می‌آید.

* پولی که به همراه دارید را در چند جیب مختلف بگذارید.

* اطلاعات پزشکی خودتان را به همراه داشته باشید. مثل گروه خونی، این که دیابت دارید یا نه، آلرژی دارید یا نه و … همه این موارد در صورتی که زخمی بشوید یا حادثه ببینید به کار می‌آید.

* مقداری شکلات به همراه داشته باشید. شکلات خوب می‌تواند گاهی حال شما را خوب کند.

* اجازه ندهید کسی جای شما تصمیم بگیرد و شما را به کانون آتش یا بحران بفرستد. ممکن است سردبیر از تحریریه زنگ بزند و بخواهد شما کاری را انجام دهید. شما خودتان که در محیط هستید ببینید می‌توانید انجام بدهید یا نه. خطر را تخمین بزنید و سپس تصمیم بگیرید.

* بینایی، شنوایی و بویایی خود را به‌کار بگیرید. بو بکشید و خوب ببینید. ممکن است در جایی که ایستاده‌اید مخزن کوچک نفت یا بنزین باشد. ممکن است آهنی در شرف سقوط باشد، در این‌صورت به‌سرعت محلی را که در آن قرار دارید، ترک کنید. ممکن است صدای ناله‌ای به گوش شما برسد، در این‌صورت سریع نیروی امداد را خبر کنید.

تجربه نشان داده است که مردم در هنگام بحران برای دریافت اطلاعات موثق در کمترین زمان ممکن به رسانه‌های معتبر مراجعه می‌کنند و اطمینان آن‌ها به رسانه‌های عمومی بیشتر از اخبار و اطلاعاتی است که از منابعی مثل شبکه‌های اجتماعی به دست می‌آورند. بر همین اساس می‌توان برای مدیریت خبر بحران در پیش، هنگام و پس از بروز بحران در رسانه‌ها برنامه‌ریزی کرد.

ضمن آن‌که از مهم‌ترین وظایف رسانه‌ها، کاستن از بار شایعات در بحران است که با رصد دقيق و پي‌درپي شبکه‌های اجتماعی و دیگر منابع نامعتبر و شایعه‌ساز به دست می‌آید. اهمیت این موضوع آن‌قدر زیاد است که انتشار خبر ناموثق و کذب در رسانه‌ها را می‌توان یکی از تهدیدات جدی برای مردم، امدادگران، مدیران بحران و دیگر افراد درگیر بحران قلمداد کرد؛ به‌طوری که برنامه‌ریزی در زمینه بحران در هنگام و در بیشتر موارد پس از آن را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد.

 

گزارش: غزال غضنفری

 

 

No tags for this post.