خطر بالای «زردی نوزادان» در مادران دیابتی

زردي در طی هفته اول عمر کودکان، امری شایع بوده و در 60 درصد نوزادان رسیده و 80 درصد نوزادان نارس اتفاق می‌افتد. درصورتی‌که سطح «بیلی‌روبین» سرم خون نوزاد از پنج میلی‌گرم درصد بیشتر شود، زردي نوزادي قابل‌رؤیت می‌گردد. این مشکل در اغلب موارد فیزیولوژیک بوده و نیاز به اقدام خاصی ندارد، بااین‌حال در برخی موارد می‌تواند نشانه یک بیماري مهم بوده و عوارض خطرناکی مانند آسیب به مغز را ایجاد نماید که خود ممکن است منجر به معلولیت در تمام عمر شود!

یکی از مواردی که ممکن است نوزادان را از طرق مختلف دچار دردسر کند، ابتلای مادران به دیابت است. نوزادان چنین مادرانی اغلب دچار مشکلات متعددي ازجمله نارسی و عوارض آن، هیپوگلیسمی یا افت قند خون، ماکروزومی یا رشد بیش‌ازحد جنین و بالاخره زردي می‌شوند. جنین در مادر مبتلابه دیابت بارداري، در محیطی کاملاً متفاوت از یک جنین با مادر سالم قرار دارد. در این وضعیت، گلوکز، آلانین و اسیدهاي چرب آزاد به مقدار زیاد از مادر به سمت جنین انتقال می‌یابند. بنابراین غلطت انسولین در کیسه آب افزایش پیدا می‌کند که نوعی پاسخ جبرانی جنین به افزایش این موارد در کیسه آب است و می‌تواند منجر به مشکلات متعددی گردد.

یکی از مواردی که ممکن است نوزادان را از طرق مختلف دچار دردسر کند، ابتلای مادران به دیابت است. نوزادان چنین مادرانی اغلب دچار مشکلات متعددي ازجمله نارسی و عوارض آن، هیپوگلیسمی یا افت قند خون، ماکروزومی یا رشد بیش‌ازحد جنین و بالاخره زردي می‌شوند.

با توجه به این زمینه و شیوع بالاي زردي ناشی از دیابت مادر در کودکان، گروهی از محققین دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن تلاش نموده‌اند تا در قالب فعالیتی پژوهشی، فراوانی و مشخصات نوزادان مبتلابه زردي مادران دیابتی را مشخص نموده و با نوزادان مبتلابه زردي با علت نامشخص مقایسه کنند.

بدین منظور، اطلاعات 2800 نوزاد 2 تا 14 روزه مبتلابه زردي مراجعه‌کننده به بخش اورژانس نوزادان و یا درمانگاه نوزادان بیمارستان قائم (عج) مشهد طی سالهاي 1386 تا 1393 بررسی شد و 59 نوزاد مبتلابه زردي با سابقه مادري دیابت در حاملگی به‌طور ویژه مورد ارزیابی قرار گرفتند. سپس مشخصات زردي نوزادان فوق با 78 نوزاد مبتلابه زردي مراجعه‌کننده در همین زمان که علتی براي زردي این‌ها پیدا نشده بود، مقایسه شد.

بر اساس نتایج این مطالعه، متوسط سن نوزادان مبتلابه زردي در گروه با علت نامشخص حدود 44 روز و در نوزادان مبتلابه زردي با سابقه مادري دیابت حدود 6 روز بود.

همچنین بر اساس این نتایج، میانگین وزن بدو تولد نوزادان در گروه با علت نامشخص 3.11 کیلوگرم و در نوزادان مادران دیابتی 3.37 کیلوگرم بود. درواقع وزن هنگام تولد نوزادان در گروه مادران دیابتی  بالاتر از گروه زردي با علت نامشخص بود.

در دو گروه، به‌جز میزان بیلی‌روبین خون، وزن نوزاد هنگام مراجعه، پاریتی و سن مادر در گروه نوزادان مبتلابه زردي مادران دیابتی بالاتر بود. همچنین سن بهبودي در گروه نوزادان مادران دیابتی و مدت بستري در گروه نوزادان مبتلابه زردي با علت نامشخص طولانی‌تر بود.

به‌علاوه، آمار زایمان سزارین در گروه نوزادان مبتلابه زردي مادران دیابتی و آمار زایمان طبیعی در گروه نوزادان مبتلابه زردي با علت نامشخص، بالاترین میزان را داشت.

به‌طورکلی، نتایج مطالعه فوق نشان داده که نوزادان مبتلابه زردی مادران دیابتی در مقایسه با نوزادان مبتلابه زردی با علت نامشخص، در معرض خطر وزن بالاي هنگام تولد، مدت بستري طولانی‌تر در بیمارستان، بهبودي دیرتر، زایمان زودرس، مشکلات دوران بارداري، زایمان سزارین و معاینات فیزیکی غیرطبیعی قرار دارند.

با توجه به این نتایج، محققان توصیه نموده‌اند که در بارداری‌های پرخطری مثل بروز دیابت در بارداري، توجه ویژه و افزایش مراقبت‌های دوران بارداري، کنترل و پیگیري مناسب مادران در طی این دوره و مدیریت صحیح زایمان و همچنین پایش مناسب نوزادان به‌ویژه ازنظر زردي، می‌تواند به ارتقاء سلامت نوزادان مادران دیابتی کمک کند.

نتایج پژوهش فوق، در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی در مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران چاپ شده است.

 گزارش: محمدرضا دلفیه

منبع: بسکابادی، ح. و همکاران. 1396. فراوانی و مشخصات زردي نوزادان مادران دیابتی و مقایسه با زردي نوزادان با علت نامشخص. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، 75(4): 322-316.

No tags for this post.