کشف گونه‌ای خزنده جدید در غرب زاگرس

امیدها درباره یافت شدن و حیات این گونه جدید در حالی قوت می گیرد که نه تنها بزمجه ها، بلکه بسیاری از خزندگان دیگر ایران به واسطه عوامل تهدیدکننده کماکان در معرض خطر انقراض هستند.

این خبر در آخرین نسخه از مجله روسی «خزنده شناسی» به عنوان یک تحقیق جلب نظر می کند: «کشف یک گونه جدید از خزنده ای به نام بزمجه بیابانی در منطقه غرب زاگرس». این مقاله حاصل چند سال مطالعه محققان برجسته ای نظیر ولفگانگ بوهم (جانورشناسی از مرکز تحقیقات موزه زیست شناسی الکساندر کوئنیگ در شهر بن آلمان) است که ثبت گونه جدیدی را در مرز ایران و عراق به همراه دیگر همکارانش از جمله کنستانتین میلتو و نیکلای اورلف از جانورشناسان شناخته شده سن پترزبورگ روسیه و سباستین شولتز از موزه تاریخ طبیعی ژنو سوئیس مژده داده است. بزمجه بیابانی گونه ای از خزندگان است که پراکنش قابل توجه آن شامل نواحی شمال آفریقا، بیابان های آسیای مرکزی، جنوب و جنوب غربی آسیا از هند و مراکش گرفته تا قزاقستان و غرب چین می شود. این گونه در حال حاضر سه زیرگونه شناخته شده به نام بزمجه بیابانی خاکستری، بزمجه بیابانی خزری و بزمجه بیابانی هندی دارد. از میان این سه زیرگونه، زیرگونه اول یعنی بزمجه بیابانی خاکستری را می توان یکی از احتمالات شبیه به این گونه تازه کشف شده در ایران دانست. بزمجه بیابانی خاکستری در شمال آفریقا و بخش هایی از غرب آسیا از جمله نواحی غرب زاگرس (ایلام و خوزستان) زیست می کند. اما جالب اینجاست که این گونه جدید به گفته محققان تفاوت های آشکاری نه تنها با بزمجه بیابانی خاکستری، بلکه با دو زیرگونه شناخته شده دیگر دارد.

تفاوت های ظاهری؛ جواب حل معما

یکی از راه های شناخت گونه های جدید و تمایز آنها با دیگر گونه هایی که پیشتر شناخته شده اند، از طریق مشخصات ظاهری است. ولفگانگ بوهم در مقاله خود به این موضوع اشاره می کند که این گونه جدید را می توان براحتی از روی چند کلید شناسایی مهم از دیگران تشخیص داد. این کلیدها به ترتیب عبارتند از شکل سر که در این گونه ستبرتر و محکم تر به نظر می رسد، شکل و فرم بینی، گردن زبر و خشن و در عین حال مهره مانند و دمی که از طرفین جمع شدگی بیشتری دارد. از طرف دیگر رنگ پشت بدن این گونه جدید در مقایسه با سایرین یکدست و یکنواخت تر بوده و در نیمه انتهایی دم هم می توان لکه های زرد روشنی را مشاهده کرد که از الگوی خاصی تبعیت نمی کنند. ولفگانگ بوهم می گوید: «من پیشتر بارها نمونه هایی از گونه های مشابه را دیده بودم؛ اما در سال 2013 (1392) و یک سال پس از آن عکس هایی به دست ما رسید که بیشتر مربوط به حضور این گونه در منطقه دزفول بود. بررسی این عکس ها کافی بود تا تصمیم بگیریم نگاه دقیق تری به این محدوده و زیستگاه بیندازیم و شواهد کافی را جمع آوری کنیم. در واقع آنچه شک برانگیز و مهم بود، همین تفاوت ظاهری کاملا آشکار بود که در نهایت نیز منجر به ثبت گونه ای جدید شد.»

اهمیت کشف گونه های جدید

تاکنون دانشمندان بیشتر از 1.9 میلیون گونه را از نهنگ های بزرگ آبی گرفته تا سوسک های کوچک و دیگر حشرات در جهان شناسایی و تشریح کرده اند. اما ارقام محافظه کارانه حاکی از آن است که بین 10 تا 20 میلیون گونه روی کره زمین زیست می کنند و هنوز تعداد کثیری از آنها آن طور که باید شناخته شده نیستند. جالب است بدانید اگر تعداد گونه های باکتری ها نیز به این فهرست اضافه شود، آن گاه تعداد گونه ها جهشی خارق العاده خواهد داشت. همه اینها به آن معناست که هنوز ظرف دانش بشر در مورد گونه های مختلف به اندازه کافی پر نشده است. شناخت و تشریح هر گونه جدید در هر زیست بوم به معنای کشفی بسیار بزرگ است، زیرا این موضوع نه تنها از نظر علمی اهمیت دارد، بلکه می تواند دلیلی بر لزوم حفاظت هرچه بیشتر از میراث طبیعی باشد. متاسفانه جنگل زدایی، تخریب زیستگاه، آلودگی ها، تغییرات اقلیمی، گونه های مهاجم، بهره برداری های بی رویه از منابع طبیعی و تجارت غیرقانونی گونه های در معرض خطر انقراض از جمله عواملی است که تنوع زیستی و جمعیت گونه های مختلف را در سطح جهان بشدت کاهش داده است.

منبع:جام جم آنلاین

No tags for this post.