تنها رقیب واقعی معاصر اینشتین

«پل آدرین موریس دیراک»، فیزیکدان برجسته‌ انگلیسی روز 8 آگوست 1902 یعنی درست 115 سال پیش از این در شهر بریستول به دنیا آمد. پدرش، چارلز دیراک، یک سوئیسی فرانسوی‌زبان و مدرس دانشگاه بود. مادرش نیز «فلورنس هولتن» دختر یک ملوان از کورنوال بود. پل خواهری به‌نام «بتی» داشت و برادری به‌نام «فلیکس». خودکشی فلیکس در سنین جوانی تأثیری عمیق و فراموش‌نشدنی روی پل گذاشت.

دیراک پس از فارغ‌التحصیلی در رشته مهندسی برق از دانشگاه بریستول در سن ۱۹ سالگی چون بیکار بود و نتوانست کاری پیدا کند، تقاضای عضویت در دانشگاه کمبریج کرد و پذیرفته شد. او در سال ۱۹۲۶ از دانشگاه کمبریج درجه دکترا گرفت و پس از چندی به مقام استادی ریاضی آن دانشگاه دست یافت و کرسی ریاضیات لوکاسی معروف را تا هنگام بازنشستگی‌اش در سال ۱۹۶۹ در این دانشگاه حفظ کرد. او پس از بازنشستگی به آمریکا رفت و در سال ۱۹۶۱ مقام استاد برجسته تحقیقات فیزیک در دانشگاه ایالتی فلوریدا را به‌دست آورد و تا آخر عمرش به مدت 14 سال در آن سمت باقی ماند.

پل دیراک با پدر خود رابطه عاطفی بسیار ضعیفی داشت و همواره از او در تمام عمرش احساس نفرت می‌کرد. او درعوض نسبت به «آلبرت انیشتین» احترام پدرانۀ زیادی قائل بود و او را قهرمان زندگی خود می‌دانست. به گفتۀ همسر دیراک، دیراک فقط یک‌بار در بزرگسالی خود گریست و آن زمانی بود که خبر مرگ آلبرت انیشتین را دریافت کرد.

 

دیراک در سال ۱۹۲۶ موفق شد یک فرمول‌بندی عمومی از مکانیک کوانتومی به دست آورد که در هر دوی نظریات مکانیک ماتریسی هایزنبرگ و مکانیک موجی شرودینگر در حالت‌های خاص صادق باشد. یکی دیگر از حالت‌های خاص این فرمول‌بندی عمومی، مکانیک کلاسیک بود. در سال ۱۹۲۸ دیراک توانست از قاعده پائولی، به معادله‌ای دست یابد که به نام او «معادله دیراک» نامگذاری شده است. این معادله که بر خلاف معادله شرودینگر نظریه نسبیت خاص را نادیده نمی‌گیرد، برای توجیه تابع موجی الکترون‌ها در حالت نسبی در نظر گرفته می‌شود. این‌گونه بود که دیراک توانست، موجودیت پوزیترون را پیش‌بینی کند و همچنین نشان دهد که اسپین یک اثر نسبیتی است. این ذره برای نخستین بار در سال ۱۹۳۲ مشاهده شد.

پل دیراک به همراه شرودینگر، دانشمند بزرگ، در سال 1933 به خاطر معرفی یک مدل اتمی جدید، افتخار کسب جایزه نوبل فیزیک را به دست آورد.

«استیون هاوکینگ» از پل دیراک به‌عنوان «بزرگ‌ترین فیزیکدان نظری از زمان اسحاق نیوتن تا کنون» یاد می‌کند. همچنین به این نابغۀ فیزیک و ریاضی، لقب «صوفی اتم» نیز داده‌اند.

پل دیراک در بیستم اکتبر 1984 میلادی و در حالی‌که 82 سال داشت در فلوریدای آمریکا درگذشت و همان‌جا به خاک سپرده شد.

 

غزال غضنفری

 

 

No tags for this post.