کاهش کودهای شیمیایی در گندم با نوعی قارچ
گندم یکی از مهم ترین محصولات کشاورزی است که به دلیل نقش ویژه ای که در تغذیه مردم در گوشه و کنار جهان دارد، محصولی استراتژیک به شمار می آید. این نقش ویژه موجب گردیده که توجه به کیفیت این محصول جزو برنامه های متفاوت تحقیقاتی در نقاط مختلف دنیا باشد.
بنابر پژوهش های متعدد، کمبود عناصر غذایی، مهم ترین عامل در کاهش کیفیت محصولات زراعی از جمله گندم است. کشاورزان سراسر دنیا مدت هاست که با کاربرد انواع کودهای شیمیایی سعی در تامین نیاز محصولات کشاورزی به این عناصر غذایی دارند. ولی کاربرد این گونه کودها به دلیل برخی مسائل اقتصادی و زراعی و همچنین به موجب پیامدهای زیست محیطی نامطلوب آن ها، راه حلی مناسب برای رفع کمبود عناصر غذایی در محصولات کشاورزی به حساب نمی آید. از این رو امروزه راهبرد برنامه های مربوط به بهبود تغذیه ای گیاهان در حال تغییر بوده و کاهش مصرف کودهای شیمیایی به عنوان اصلی مهم در برنامه های زراعی مورد توجه قرار گرفته است.
در همین راستا پژوهشگرانی از دانشگاه صنعتی اصفهان، کاربرد نوعی قارچ از نوع قارچ های موسوم به «اندوفایت» را در همزیستی با ریشه گیاه گندم و به منظور بهبود شرایط تغذیه ای این گیاه ارزشمند مورد مطالعه قرار داده اند. این پژوهش به دلیل اهمیت بهره گیری از ریزجانداران خاک که با ایجاد تغییرات ژنتیکی، فیزیولوژیکی و اکولوژیکی در گیاهان میزبان خود، موجب افزایش عملکرد آن ها و امکان توسعه کشت آن ها در خاک هایی با شرایط نامساعد محیطی و تغذیه ای می شوند، انجام گردیده است.
پژوهش مورد اشاره که نتایج آن در نشریه علمی پژوهشی «مدیریت خاک و تولید پایدار» جلد 4 شماره 3 منتشر گردیده است، در گلخانه مرکز کشت بدون خاک دانشگاه صنعتی اصفهان و بر روی دو رقم گندم با عناوین «نیک نژاد» و «آزادی» به انجام رسیده است. 
برای انجام این مطالعه، پژوهشگران بذرهای جوانه زده گندم را با محلول اسپور نوعی قارچ اندوفایت با نام علمی Piriformospora indica آغشته نموده و پس از کشت مورد ارزیابی های مختلف قرار دادند.
یافته های آزمایش نشان داد که قارچ اندوفیت مورد نظر، قادر است به طور مناسبی بر روی ریشه هر دو رقم گندم مورد مطالعه کلونیزه شده و رشد یابد.
در گندم رقم نیک نژاد، تلقیح با قارچ منجر به بهبود معنی داری در تولید رنگیزه فتوسنتزی مهم گیاهی یعنی کلروفیل گردید که این موضوع به دلیل جذب بهتر عناصر غذایی از ریشه و انتقال آن به اندام های هوایی اتفاق افتاده است. کاربرد این قارچ به خصوص در رقم نیک نژاد، موجب گردید که عناصر غذایی مهمی نظیر آهن، روی و فسفر به شکل مناسبی از ریشه به ساقه منتقل شده و در آن جا در رشد ونمو گیاهی به کار گرفته شده و تجمع یابند.
بنابر نتایج این تحقیق، علیرغم تفاوت های ژنتیکی بین ارقام مختلف گندم در میزان سازگاری و همزیستی آن ها با قارچ های اندوفایت، می توان با جداسازی انواع بومی این گونه قارچ ها، در تولید کودهای بیولوژیک یا زیستی که سازگاری بالایی با محیط زیست دارند، از آن ها در همزیستی با ارقام گندم سازگار استفاده نموده و گام مهمی در بهبود وضعیت تغذیه ای این گیاه و همچنین حرکت به سوی کشاورزی پایدار و همسو با محیط زیست برداشت.
No tags for this post.
