در راستای توسعه فناوریهای نوین در حوزه حفاظت و مرمت آثار تاریخی، محصول طرح «پاکسازی میراث فرهنگی با فناوری پلاسما» که با حمایت ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان کوانتوم، لیزر و فوتونیک طراحی و ساخته شد طی جلسهای با حضور دبیر و کارشناسان ستاد و همچنین رئیس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار باستانی تحویل این پژوهشکده شد.
به گزارش خبرگزاری سیناپرس، این دستگاه توسط یک شرکت دانشبنیان طراحی و بهینهسازی شده و بهعنوان یک فناوری نوظهور، میتواند تحول قابل توجهی در شیوههای پاکسازی غیرمخرب اشیای تاریخی ایجاد میکند.
ضرورت استفاده از فناوری پلاسما در مرمت آثار تاریخی
اشیای فلزی یکی از رایجترین یافتههای باستانشناسی هستند و نقش مهمی در فهم زندگی و فرهنگ گذشتگان دارند. با این حال، این آثار در شرایط نامناسب دچار خوردگی شده و در صورت عدم حذف صحیح، بهتدریج تخریب میشوند. روشهای قدیمیتر پاکسازی شامل تکنیکهای فیزیکی و شیمیایی بوده که علاوه بر کیفیت پایین، گاهی موجب آسیب به سطح آثار میشدند.
فناوری پلاسما به دلیل توانایی بالای خود در حذف آلودگی و خوردگی بدون تماس مستقیم و بدون ایجاد آسیب سطحی، بهعنوان یک روش نوین و ایمن مورد توجه محققان و کارشناسان قرار گرفته است.
پیشینه پژوهشی طرح
مطالعات انجامشده توسط این شرکت نشان داده که دستگاه پلاسما تحت خلأ این شرکت، قابلیت مؤثر و قابلاعتمادی در پاکسازی سطوح فلزی و غیرفلزی دارد. در این خصوص، در پروژه مشترک با پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی، این دستگاه در پاکسازی سکههای مسی چندصدساله آزمایش شد. نتایج نشان داد که دستگاه قادر است لایههای آلودگی و خوردگی را بدون آسیب به جزئیات ظریف نقش و نگار سکهها حذف کند.
در بازدید کارشناسان پژوهشکده، نمونهزنی بر روی انواع سکههای فلزی از جمله نقره، مس و سرب نیز با موفقیت انجام شد و رضایت کامل متخصصان این مرکز را به همراه داشت.
یکی از مهمترین مزیتهای فناوری پلاسما، امکان استفاده ایمن آن برای پاکسازی مواد حساس و آسیبپذیر مانند کاغذ، نسخ خطی، اسناد تاریخی و چاپهای قدیمی است. این فناوری قادر است: لکهها، چربیها و آلودگیهای سطحی کاغذ را بدون تماس فیزیکی کاهش دهد، به الیاف کاغذ یا رنگدانهها آسیب نرساند، قابلیت بازیابی خوانایی متن و نقشهای ظریف را افزایش دهد. این ویژگیها پلاسما را به ابزاری ارزشمند برای صیانت از میراث مکتوب کشور تبدیل میکند.
تصویب و اجرای طرح
با توجه به نتایج مثبت بهدستآمده و تأیید کارشناسان پژوهشکده و در راستای حمایت از توسعه اقتصاد دانش بنیان، مقرر شد یک دستگاه پلاسما مناسب تمیزکاری آثار تاریخی و باستانی با حمایت ستاد به پژوهشکده اهدا شود. این دستگاه توسط این شرکت طراحی و ساخته شد و امروز با حضور دبیر ستاد، رئیس پژوهشکده مرمت و حفاظت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری توسط مدیر عامل این شرکت، تحویل داده شد.
تحویل این دستگاه میتواند گامی مهم در ارتقای استانداردهای حفاظت از میراث فرهنگی کشور باشد و ظرفیت فنی پژوهشکده را برای نگهداری بهتر آثار تاریخی افزایش دهد. رونمایی این دستگاه در آینده نزدیک پس از نصب در پژوهشگاه میراث فرهنگی انجام خواهد شد.