تالاب میانکاله روی لبه تیغ آب شور و شیرین

 تالاب میانکاله با حدود 100 هزار هکتار در استان مازندران یکی از بزرگترین و با اهمیت ترین تالاب های کشور است که کانون زیستگاهی برای بیش از 320 گونه پرندگان مهاجر و بومی و 180 گونه گیاهی است.
بر اساس آمارهای رسمی، سالانه 60 درصد از پرندگان زمستان گذران استان مازندران شامل 850 تا 900 هزار بال پرنده، به این ذخیره گاه زیست کره جهان سفر و حدود پنج ماه در این منطقه زمستان گذرانی می کنند.
اما این نقطه مهم و حساس چند سالی است در معرض خطر خشکی قرار گرفته که کارشناسان عواملی مانند کاهش نزولات آسمانی، خشکسالی، کاهش میزان آبگیری و عقب نشینی آب دریای خزر را برخی از دلایل اصلی خشک شدن تالاب بین المللی میانکاله می دانند.
عقب نشینی خلیج گرگان که بخشی از تالاب میانکاله است زنگ خطری بود که در چند سال اخیر به صدا در آمد از این رو طرح احیای تالاب بین المللی میانکاله با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، استانداری مازندران، جهاد کشاورزی و نهادهای مرتبط کلید خورد که در نهایت 22 فروردین ماه به دستور رییس جمهوری و با حضور معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست وارد فاز اجرایی شد.
این طرح در قالب یک برنامه پنج ساله و با اعتبار 330 میلیارد ریال تا سال 1400 دیده شد که برآورد می شود در این مدت تالاب از خشک شدن نجات یابد.
تالاب میانکاله چون محل زادآوری پرندگان و آبزیان خزری است بنابراین نمی توان آنرا فقط با آب دریا پر کرد که به اعتقاد مسعود باقرزاده کریمی معاون امور تالاب ها و پارک های ملی دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست باید در روند احیا تعادل ورودی آب شور و شیرین به تالاب رعایت شود.
وی در گفت و گو با خبرنگار علمی تالاب میانکاله با حدود 100 هزار هکتار در استان مازندران یکی از بزرگترین و با اهمیت ترین تالاب های کشور است که کانون زیستگاهی برای بیش از 320 گونه پرندگان مهاجر و بومی و 180 گونه گیاهی است.
بر اساس آمارهای رسمی، سالانه 60 درصد از پرندگان زمستان گذران استان مازندران شامل 850 تا 900 هزار بال پرنده، به این ذخیره گاه زیست کره جهان سفر و حدود پنج ماه در این منطقه زمستان گذرانی می کنند.
اما این نقطه مهم و حساس چند سالی است در معرض خطر خشکی قرار گرفته که کارشناسان عواملی مانند کاهش نزولات آسمانی، خشکسالی، کاهش میزان آبگیری و عقب نشینی آب دریای خزر را برخی از دلایل اصلی خشک شدن تالاب بین المللی میانکاله می دانند.
عقب نشینی خلیج گرگان که بخشی از تالاب میانکاله است زنگ خطری بود که در چند سال اخیر به صدا در آمد از این رو طرح احیای تالاب بین المللی میانکاله با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، استانداری مازندران، جهاد کشاورزی و نهادهای مرتبط کلید خورد که در نهایت 22 فروردین ماه به دستور رییس جمهوری و با حضور معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست وارد فاز اجرایی شد.
این طرح در قالب یک برنامه پنج ساله و با اعتبار 330 میلیارد ریال تا سال 1400 دیده شد که برآورد می شود در این مدت تالاب از خشک شدن نجات یابد.
تالاب میانکاله چون محل زادآوری پرندگان و آبزیان خزری است بنابراین نمی توان آنرا فقط با آب دریا پر کرد که به اعتقاد مسعود باقرزاده کریمی معاون امور تالاب ها و پارک های ملی دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست باید در روند احیا تعادل ورودی آب شور و شیرین به تالاب رعایت شود.
وی در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا با اشاره به کاهش آب دریای خزر گفت: تالاب میانکاله چون به دریای خزر وابسته و متصل است از این رو با کاهش آب خزر سطح آب تالاب نیز کاهش یافته است.
وی افزود: تالاب میانکاله قبل از بارش های اخیر حدود 35 درصد مساحت خود را از دست داده بود اما اکنون در وضعیت بهتری قرار دارد.
وی تاکید کرد: توازن ورودی آب شور و شیرین به تالاب باید رعایت شود و چون ورودی آبهای شیرین بالادست به تالاب کم شده بنابراین عمده هدف گذاری در احیا باید برای این بخش از کار باشد زیرا کاهش ورودی آب شیرین شرایط را برای تالاب بدتر کرده است.
باقرزاده کریمی گفت: از کاهش 35 درصدی تالاب پیش از بارندگی ها نمی توان گفت که چه میزان مربوط به کاهش ورودی آبهای شیرین و چه میزان آبهای شور بوده اما آنچه مشخص است این دو دست به دست هم دادند و زنگ خشک شدن تالاب را به صدا در آوردند.
معاون امور تالاب ها و پارک های ملی دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: بنابراین برای احیای تالاب باید بر روی تامین حقابه آن از رودخانه های بالادست تمرکز کنیم که شامل چند اقدام مشخص می شود.
وی گفت: کاهش بهره برداری های غیر قانونی از منابع آبی، جلوگیری از چاه های غیر مجاز، کاهش توسعه کشاورزی، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و جلوگیری از انشعاب آب از بالادست که در شمال کشور بسیار مرسوم شده برخی از این اقدامات است تا منابع آبی مناسبی وارد تالاب شود.
باقرزاده کریمی با بیان اینکه نمی توان تالاب را فقط با دریا پر کرد افزود: در احیای آن دکترینی وجود دارد مبنی بر اینکه برخی تصمیم گیران معتقدند با لایروبی دهانه خلیج می توان آب دریا را وارد تالاب کرد که در این صورت مشخص نیست آیا آب دریا وارد تالاب می شود یا بقیه آب موجود در تالاب نیز تخلیه می شود، در خوشبیانه ترین حالت اگرهم آب دریا وارد تالاب شود دیگر تالاب نیست بلکه بخشی از دریا می شود چون تعادل ورودی آب شور و شیرین به آن باید رعایت نشده است.
وی گفت: در تمام جلسات احیای تالاب میانکاله تاکید کردم که باید سه شاخص محیط زیستی شامل میزان شوری مورد نیاز تالاب، میزان تراز تالاب و تعیین نسبت آب شور و شیرینی که باید وارد تالاب شود رعایت شود در غیر اینصورت نمی توان آینده تالاب را پیش بینی کرد و شاید آنرا از دست بدهیم.
باقرزاده کریمی اظهار کرد: نمی توانیم کل دریای خزر را وارد تالاب کنیم چون در این صورت آب بسیار بالا می آید و علاوه بر اینکه تالاب نابود می شود تمام زیستگاه های حاشیه ای نیز از بین می رود.
وی گفت: این هدفگذاری در دریاچه ارومیه انجام و تعیین شد که باید به شوری 240 گرم در لیتر برسیم و این عدد میزان تراز آب را مشخص کرد یعنی مشخص شد که برای رسیدن به این میزان شوری باید به ترازی به ارتفاع هزار و 247.1 برسیم که این کار در میانکاله نیز باید انجام شود.
وی افزود: در سازمان محیط زیست همواره بر تعیین این شاخص محیط زیستی تاکید می شود و اگر روند احیا بدون در نظر گرفتن آنها اجرا شود من به عنوان یک کارشناس آنرا قبول ندارم.
باقرزاده کریمی در پاسخ به اینکه آیا این سه مولفه در روند احیا لحاظ شده یا خیر گفت: از اینکه این موارد در روند احیا لحاظ شده یا خیر من بی اطلاع هستم اما سازمان محیط زیست بر این سه مورد تاکید دارد و این حساسیت خود را به صورت کتبی نیز به مراجع مرتبط اعلام کرده است و باید این اتفاق بیفتد غیر از این باشد پیش بینی سخت است که در روند احیا به کجا خواهیم رسید. 
وی درباره تاثیر روند احیا بر خلیج گرگان توضیح داد: به پیشرفتگی آب در دریا خلیج گفته می شود بنابراین به پهنه آبی آن خلیج گرگان گفته می شود، شبه جزیره میانکاله باریکه خشکی است که بین خلیج گرگان و دریا واقع شده پس مجموعه میانکاله شامل خلیج گرگان، شبه جزیره و جزیره آشوراده است در واقع به این سه قسمت با اراضی حاشیه ای، پناهگاه حیات وحش میانکاله گفته می شود.
باقرزاده کریمی افزود: بنابراین وقتی می گوییم خلیج گرگان یعنی همان پهنه آبی میانکاله، یعنی بخشی از پناهگاه حیات وحش است که در مجموع 100 هزار هکتار است که خود بخود در روند احیا قرار می گیرد.
معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در مراسم فاز اجرایی احیای تالاب میان کاله گفت:این تالاب یکی از613 ذخیرگاه زیست کره جهانی در ایران است که در سال های گذشته به دلیل خشکسالی و کاهش آبگیری به سمت خشکی می رفت که با برنامه زیست محیطی دولت یازدهم و با کلید تدبیر در مسیر احیا قرار گرفت.
ابتکار افزود: دولت یازدهم توجه ویژه ای به تالاب ها داشته و از 200 تالاب در کشور 75 تالاب ملی و بین المللی است و عواملی از قبیل دخل و تصرف، سیاست های ناپایدار، تغییر اقلیم، خشکسالی های پی درپی و کاهش بارندگی سبب شد تالاب ها در شرایط نامساعد و سخت قرار گیرند.
معاون رییس جمهوری تاکید کرد: برای احیای تالاب ها در زیست بوم ها همکاری و مشارکت جوامع محلی (به ویژه دامدارن و روستائیان ) که خود ذینفع هستند و سازمان های مردم نهاد را می طلبد.
ابراهیمی کارنامی مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران نیز در این مراسم با بیان اینکه احیاء تالاب میانکاله در برنامه ها بوده گفت: پروژه احیای تالاب میانکاله با هزینه ای بیش از 33 میلیارد تومان در مدت پنج سال با فناوری های نوین و با استفاده از ظرفیت تشکل های مردم نهاد انجام می شود.
وی افزود: طی مذاکراتی که با دست اندرکاران مربوطه داشته ایم پیشنهاد سیستم تصفیه خانه و جمع آوری فاضلاب در پنج شهر استان داده شد که مجوز سیستم تصفیه خانه و جمع آوری فاضلاب شهرهای نکا ، بهشهر و گلوگاه گرفته شده است.
وی بابیان اینکه در حوزه زباله و پسماند احداث زباله سوز در شهرهای نوشهر و چالوس در حال انجام است و برای شهرهای بابل و قائمشهر با شرکت های آلمانی توافق شده است.
تالاب بین المللی میانکاله در شرق مازندران و در حوزه استحفاظی شهرستان بهشهر و روستای زاغمرز در حاشیه دریای خزر واقع است و در فهرست ذخیرگاه زیست کره جهان قراردارد.
ذخیرگاه زیست کره به مناطقی گفته می شود که مورد تایید سازمان های بین المللی حفاظت محیط زیست قرار دارند و طرح های مطالعاتی نیز از سوی این سازمان ها برای احیا انجام می شود.
این مناطق حفاظت شده از طرف یونسکو تحت پوشش دفتر شورای هماهنگی بین‌المللی برنامه انسان و کره مسکون (MAB) قرار دارند. از آغاز اجرای آن (دهه 1960 میلادی) تاکنون 613 ذخیره گاه زیست کره در بیش از 107 کشور جهان به ثبت رسیده است. ایرنا با اشاره به کاهش آب دریای خزر گفت: تالاب میانکاله چون به دریای خزر وابسته و متصل است از این رو با کاهش آب خزر سطح آب تالاب نیز کاهش یافته است.
وی افزود: تالاب میانکاله قبل از بارش های اخیر حدود 35 درصد مساحت خود را از دست داده بود اما اکنون در وضعیت بهتری قرار دارد.
وی تاکید کرد: توازن ورودی آب شور و شیرین به تالاب باید رعایت شود و چون ورودی آبهای شیرین بالادست به تالاب کم شده بنابراین عمده هدف گذاری در احیا باید برای این بخش از کار باشد زیرا کاهش ورودی آب شیرین شرایط را برای تالاب بدتر کرده است.
باقرزاده کریمی گفت: از کاهش 35 درصدی تالاب پیش از بارندگی ها نمی توان گفت که چه میزان مربوط به کاهش ورودی آبهای شیرین و چه میزان آبهای شور بوده اما آنچه مشخص است این دو دست به دست هم دادند و زنگ خشک شدن تالاب را به صدا در آوردند.
معاون امور تالاب ها و پارک های ملی دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: بنابراین برای احیای تالاب باید بر روی تامین حقابه آن از رودخانه های بالادست تمرکز کنیم که شامل چند اقدام مشخص می شود.
وی گفت: کاهش بهره برداری های غیر قانونی از منابع آبی، جلوگیری از چاه های غیر مجاز، کاهش توسعه کشاورزی، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و جلوگیری از انشعاب آب از بالادست که در شمال کشور بسیار مرسوم شده برخی از این اقدامات است تا منابع آبی مناسبی وارد تالاب شود.
باقرزاده کریمی با بیان اینکه نمی توان تالاب را فقط با دریا پر کرد افزود: در احیای آن دکترینی وجود دارد مبنی بر اینکه برخی تصمیم گیران معتقدند با لایروبی دهانه خلیج می توان آب دریا را وارد تالاب کرد که در این صورت مشخص نیست آیا آب دریا وارد تالاب می شود یا بقیه آب موجود در تالاب نیز تخلیه می شود، در خوشبیانه ترین حالت اگرهم آب دریا وارد تالاب شود دیگر تالاب نیست بلکه بخشی از دریا می شود چون تعادل ورودی آب شور و شیرین به آن باید رعایت نشده است.
وی گفت: در تمام جلسات احیای تالاب میانکاله تاکید کردم که باید سه شاخص محیط زیستی شامل میزان شوری مورد نیاز تالاب، میزان تراز تالاب و تعیین نسبت آب شور و شیرینی که باید وارد تالاب شود رعایت شود در غیر اینصورت نمی توان آینده تالاب را پیش بینی کرد و شاید آنرا از دست بدهیم.
باقرزاده کریمی اظهار کرد: نمی توانیم کل دریای خزر را وارد تالاب کنیم چون در این صورت آب بسیار بالا می آید و علاوه بر اینکه تالاب نابود می شود تمام زیستگاه های حاشیه ای نیز از بین می رود.
وی گفت: این هدفگذاری در دریاچه ارومیه انجام و تعیین شد که باید به شوری 240 گرم در لیتر برسیم و این عدد میزان تراز آب را مشخص کرد یعنی مشخص شد که برای رسیدن به این میزان شوری باید به ترازی به ارتفاع هزار و 247.1 برسیم که این کار در میانکاله نیز باید انجام شود.
وی افزود: در سازمان محیط زیست همواره بر تعیین این شاخص محیط زیستی تاکید می شود و اگر روند احیا بدون در نظر گرفتن آنها اجرا شود من به عنوان یک کارشناس آنرا قبول ندارم.
باقرزاده کریمی در پاسخ به اینکه آیا این سه مولفه در روند احیا لحاظ شده یا خیر گفت: از اینکه این موارد در روند احیا لحاظ شده یا خیر من بی اطلاع هستم اما سازمان محیط زیست بر این سه مورد تاکید دارد و این حساسیت خود را به صورت کتبی نیز به مراجع مرتبط اعلام کرده است و باید این اتفاق بیفتد غیر از این باشد پیش بینی سخت است که در روند احیا به کجا خواهیم رسید. 
وی درباره تاثیر روند احیا بر خلیج گرگان توضیح داد: به پیشرفتگی آب در دریا خلیج گفته می شود بنابراین به پهنه آبی آن خلیج گرگان گفته می شود، شبه جزیره میانکاله باریکه خشکی است که بین خلیج گرگان و دریا واقع شده پس مجموعه میانکاله شامل خلیج گرگان، شبه جزیره و جزیره آشوراده است در واقع به این سه قسمت با اراضی حاشیه ای، پناهگاه حیات وحش میانکاله گفته می شود.
باقرزاده کریمی افزود: بنابراین وقتی می گوییم خلیج گرگان یعنی همان پهنه آبی میانکاله، یعنی بخشی از پناهگاه حیات وحش است که در مجموع 100 هزار هکتار است که خود بخود در روند احیا قرار می گیرد.
معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در مراسم فاز اجرایی احیای تالاب میان کاله گفت:این تالاب یکی از613 ذخیرگاه زیست کره جهانی در ایران است که در سال های گذشته به دلیل خشکسالی و کاهش آبگیری به سمت خشکی می رفت که با برنامه زیست محیطی دولت یازدهم و با کلید تدبیر در مسیر احیا قرار گرفت.
ابتکار افزود: دولت یازدهم توجه ویژه ای به تالاب ها داشته و از 200 تالاب در کشور 75 تالاب ملی و بین المللی است و عواملی از قبیل دخل و تصرف، سیاست های ناپایدار، تغییر اقلیم، خشکسالی های پی درپی و کاهش بارندگی سبب شد تالاب ها در شرایط نامساعد و سخت قرار گیرند.
معاون رییس جمهوری تاکید کرد: برای احیای تالاب ها در زیست بوم ها همکاری و مشارکت جوامع محلی (به ویژه دامدارن و روستائیان ) که خود ذینفع هستند و سازمان های مردم نهاد را می طلبد.
ابراهیمی کارنامی مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران نیز در این مراسم با بیان اینکه احیاء تالاب میانکاله در برنامه ها بوده گفت: پروژه احیای تالاب میانکاله با هزینه ای بیش از 33 میلیارد تومان در مدت پنج سال با فناوری های نوین و با استفاده از ظرفیت تشکل های مردم نهاد انجام می شود.
وی افزود: طی مذاکراتی که با دست اندرکاران مربوطه داشته ایم پیشنهاد سیستم تصفیه خانه و جمع آوری فاضلاب در پنج شهر استان داده شد که مجوز سیستم تصفیه خانه و جمع آوری فاضلاب شهرهای نکا ، بهشهر و گلوگاه گرفته شده است.
وی بابیان اینکه در حوزه زباله و پسماند احداث زباله سوز در شهرهای نوشهر و چالوس در حال انجام است و برای شهرهای بابل و قائمشهر با شرکت های آلمانی توافق شده است.
تالاب بین المللی میانکاله در شرق مازندران و در حوزه استحفاظی شهرستان بهشهر و روستای زاغمرز در حاشیه دریای خزر واقع است و در فهرست ذخیرگاه زیست کره جهان قراردارد.
ذخیرگاه زیست کره به مناطقی گفته می شود که مورد تایید سازمان های بین المللی حفاظت محیط زیست قرار دارند و طرح های مطالعاتی نیز از سوی این سازمان ها برای احیا انجام می شود.
این مناطق حفاظت شده از طرف یونسکو تحت پوشش دفتر شورای هماهنگی بین‌المللی برنامه انسان و کره مسکون (MAB) قرار دارند. از آغاز اجرای آن (دهه 1960 میلادی) تاکنون 613 ذخیره گاه زیست کره در بیش از 107 کشور جهان به ثبت رسیده است.

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا