گزارش تصویری و تحلیل فنی از کوشک رحیم آباد بم

این  بنا دارای پلانی مربع شكل است و چهار ورودی از چهار جهت اصلی دارد . ساختمان بنا از خشت  خام به  ابعاد 7 × 34 / 34 سانتیمتر ، چینه و ملات گل رس ساخته شده و بخش های بالای دیوارها به مرور زمان تخریب شده  و آثار فرسایش باران و دیگر نزولات جوی در آن به چشم می خورد .  

ضخامت دیوارها  در حدود سه متر است . بنا شامل یک گنبد مرکزی و چهار ایوانی ( چهار ورودی ) در چهار جهت اصلی می باشد که به فضاهای مرکزی راه دارد . در طرفین هر ورودی دو سالن بزرگ تعبیه شده که به ایوان ها راه پیدا می نماید و از تلفیق این سالن ها یك فضای چلیپایی شكل در مركز بنا ، به وجود آمده است .  ایوان ها از کف فعلی 10 متر ارتفاع دارد و پی دیوارها در حدود 5/1 متر است .

گنبد بنا خشتی بوده است که اکنون فروریخته اما فیلپوش ها و پاکار گنبد باقی است . قطر بنای كوشك رحیم آباد در داخل  و خارج فاقد تزئینات بوده و تنها در بخش بالای دیوارها و شروع هر قوس ( پاطاق ) آثار نواری تزئینی مشاهده می شود .

در جبهه شمال غربی بنا راه پله ای وجود داشته و به پاگردی راه پیدا می کند که در قسمت مرکزی با زدن درگاهی به منظور کاستن بار اضافی و اجرای گنبد صورت گرفته است. این درگاه ها تامین کننده نور قسمت مرکزی بنا نیز هست .

در فضاهای اطراف آثاری از بناهای معماری دیگر دیده نمی شود و این گونه به نظر می رسد كه بنا منفرد بوده  و فقط باغ های خرما در اطراف آن دیده می شود . در اطراف بنا آثار سفال لعاب دار ایلخانی بندرت دیده می شود و سفال های خشن آشپزخانه ای بیشتر است . 

بنا به اظهار نظر باستان شناسان استان کرمان کوشک رحیم آباد متعلق به سده هفتم هجری است. به فاصله 200 متری جبهه جنوب شرقی بنا و در سطحی محدود قطات سفالین لعابدار با نقوش سیاه رنگ در زیر لعاب آبی رنگ ، و سفال های بدون لعاب به صورت پراکنده به چشم می خورد. هر چند قطعات اندک بوده است و تاریخ گذاری دقیق آن به سهولت ممکن نیست ولی از قطعات سفال کف ظروف و رنگ لعاب آن ها می توان سفال های را مربوط به سده هفتم تا اوائل سده هشتم هجری قمری نسبت داد.

عملکرد این بنا مشخص نیست اما نقشه آن شبیه پلان مقابر اسلامی بوده و همچنین این احتمال نیز وجود دارد که کوشک رحیم آباد بم  یک ساختمان منفرد مسکونی  باشد .

برخی دیگر از کارشناسان نیز نظریه دیگری را در زمینه کاربری این بنای تاریخی ارائه کرده اند که بر این اساس بر خلاف نظریه هایی که در بالا ذکر شد ، بنای فوق  یك ساخلوی نظامی بوده است این امر با مشاهده كنگره هایی كه در بالای برخی دیواره ها وجود دارد ، قوت می گیرد. 

كوشك رحیم آباد در تاریخ 27/5/1377 به شماره 2099 در فهرست بناهای تاریخی ایران به ثبت رسیده است .     

گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی

No tags for this post.