داروهای گیاهی؛گنج پنهان سیستان و بلوچستان
گونه های گیاهی موجود در طبیعت یک منبع غذایی و دارویی برای انسان به شمار می رود به طوری که با توجه به جایگاه و ارزش گیاهان دارویی در تامین بهداشت و سلامت جوامع همواره برای درمان و پیشگیری از بیماری ها از اهمیت بالایی برخوردار بوده است.
187هزار و 502 کیلومتر مربع گستره، سیستان و بلوچستان را به بزرگترین استان کشور تبدیل کرده است، این استان به واسطه برخورداری از دو ناحیه رویشی متفاوت ایرانی تورانی و عمانی با وجود واقع شدن در منطقه گرم و خشک کشور از تنوع گیاهی برخوردار است به طوری که وجود بیش از هزار و 200 گونه گیاهی که 392 گونه آن دارای ارزش دارویی و صنعتی است گنجینه ای گرانبها محسوب می شود.
ناحیه رویشی ایرانی و تورانی سیستان و بلوچستان از شهرستانهای زابل، زهک، هیرمند، هامون، نیمروز، زاهدان، خاش و بخشی از سراوان، سوران و مهرستان تشکیل شده که گونه های جنگلی شاخص آن شامل بنه، بادام کوهی، تاغ، گز، اسکنبیل و گونه های دیگری همچون زیتون وحشی، ارژن، انجیر، پده، سنجد و بادامک است.
ناحیه رویشی خلیجی و عمانی استان شامل شهرستانهای چابهار، کنارک، سرباز، نیکشهر، ایرانشهر و دلگان از نظر پوشش گیاهی دارای تنوع و غنای بیشتری است.
کهور ایرانی، کلیر، چگرد، پیر، توج، کنار، استبرق، کهور پاکستانی، داز، گز روغن، حرا، چش کنار و انار شیطان از مهمترین گونه های جنگلی ناحیه خلیجی و عمانی استان است.
از مجموع 18 میلیون و 700 هزار هکتار گستره سیستان و بلوچستان 8/17 میلیون هکتار آن عرصه منابع طبیعی شامل جنگل2/1 میلیون هکتار، مرتع 5/10میلیون هکتار و بیابان 6/5 میلیون هکتار به خود اختصاص داده است.
وجود گونه های متنوع گیاهی در سیستان و بلوچستان زمینه را برای سرمایه گذاری بخش خصوصی فراهم کرده است.
برخی گونه های گیاهی با خاصیت دارویی و غذایی در صورت کشت و توسعه آنها می تواند منبع درآمد بسیار بزرگی برای سرمایه گذاران باشد که متاسفانه تاکنون از نظرها پنهان مانده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با ایرنا می گوید: وسعت و تنوع آب و هوایی استان موجب بروز تنوع در پوشش گیاهی و غنای منابع طبیعی تجدید شونده شده است.
عبدالباسط پاکزاد ادامه داد: ارتفاعات قله تفتان در خاش، ارتفاعات کوه بیرک در سراوان و ارتفاعات بزمان در شهرستان ایرانشهر مهمترین کانونهای رویش گیاهان دارویی در این استان است.
وی ادامه داد: وجود گیاهان متنوع دارویی و زینتی سیستان و بلوچستان زمینه ساز سرمایه گذاری بخش خصوصی است به طوری که شرکت های دانش بنیان با اقدامات تخصصی خود می توانند در این زمینه نقش آفرین باشند.
وی افزود: وجود 1200گونه گیاهی که بیش از 392 گونه آن ارزش دارویی و صنعتی دارد، توسعه زراعت چوب با توجه به مستعد بودن مناطق جنوبی استان، کشت و توسعه گیاهان دارویی و گونه های غیر چوبی مولد، توسعه و احداث کارگاه کوچک روغن کشی از گز روغن، امکان بهره برداری از 80 تن بنه و کسور از جنگل های استان و بهره برداری از 500 تن بادام تلخ از جنگل ها از جمله پتانسیل های استان است که می تواند زمینه سرمایه گذاری بخش خصوصی را فراهم کند.
وی اظهار کرد: بومادران، صد آب، سرنجیل، شنز (خارشتر)، خاک شیر، منگولی، مدوح (شیرین بیان)، دانیچک، توتری، کلپوره، گلدر، پورچنک، گواتک، شوتک، سارنگ، ازگند (آویشن)، درنگ (درمنه)، برنجاسف، بوجایل، کل کشته، دودنی(اسپند)، مورپوژو ، پتونتد، قارچ، جعفری و نعنا کوهی، راب، اسفناج وحشی، ریواس، پونه، گل گاوزبان، بنه، بادام کوهی، زیر بال، انجیر، کنار، کاسک، کسور و غیره از جمله مهمترین گیاهان دارویی سیستان و بلوچستان محسوب می شود که سرمایه گذاری بیشتر و ایجاد صنایع تبدیلی گیاهان دارویی در استان علاوه بر توجیه فراوان اقتصادی می تواند به رونق اشتغال در منطقه کمک کند.
وی تصریح کرد: پوشش گیاهی متنوع در سیستان و بلوچستان باعث شده گیاهان دارویی زیادی همچون انغوزه، وشا، مورت، گز روغن، آلوئه ورا، سورنجان یا گل حسرت، ریشه شیرین بیان، زیره سیاه، چای ترش، مریم گلی، بادام کوهی و پونه با فراوانی زیاد در منطقه بتواند رونق بخش بازار و اشتغال و سرمایه گذاری و حتی منبع ارزآوری باشد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان خاطر نشان کرد: موقعیت آب و هوایی و اقلیم مناسب، این استان را به رویشگاه گیاهان دارویی کمیاب تبدیل کرده است ؛در این راستا انتظار می رود بخش خصوصی حضوری فعال در این زمینه داشته باشد تا بیش از بیش شاهد رشد و شکوفایی منطقه باشیم.
سرمایه گذاری در زمینه کشت و تولید برخی از این گونه ها از جمله درخت 'دی دار' یا مداد درآمد هنگفتی را برای سرمایه گذاران فراهم می کند.
'دی دار' درختی در نیکشهر که از هر هکتار آن 10 بشکه نفت تولید می شود.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیکشهر در جنوب سیستان و بلوچستان گفت: درخت 'دی دار' با نام علمی 'افوربیا تیروکالی' و از خانواده افوربیاسه درختی نادر در نیکشهر است که از هر هکتار آن می توان 10 تا 50 بشکه نفت تولید کرد.
'سید رضا صمیمی' اظهار داشت: 'ملوین کالوین' از شیمیدانان معروف آمریکایی می گوید گیاه 'دی دار' به دلیل تولید هیدروکربن لاتکس قابلیت تبدیل به بنزین را دارد و می توان از آن نفت تولید کرد.
وی افزود: این درخت بدون خار و برگ، میوه و گل نمی دهد و فقط شکل ساقه های آن شبیه مداد است که به همین خاطر به درخت مداد و در منطقه بلوچستان با نام بلوچی 'دی دار' معروف شده است.
وی با بیان اینکه در برخی کشورها از این درخت برای تولید چسب و لاستیک استفاده می شود، بیان کرد: تنها استفاده ای که از این گونه همیشه سبز در شهرستان نیکشهر می شود استفاده از حصارکشی مزارع و باغات کشاورزی است.
وی گفت: توسعه این درخت نادر می تواند مانع قطع بسیاری از درختان جنگلی در شهرستان نیکشهر شود.
وی افزود: شیره سفید مانند این درخت خیلی چسبنده و کاربرد درمانی دارد و احشام به دلیل سمی بودن شیره آن نمی توانند آنرا از بین ببرند.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیکشهر ادامه داد: این درخت فقط در ابتدای کاشت نیاز به آبیاری دارد و پس از آن با آب باران یا نم خاک می تواند سرسبز باشد.
صمیمی گفت: ارتفاع این درخت و رشد آن بستگی به نوع خاک و آب و هوای منطقه دارد و ارتفاع آن به چهار متر نیز می رسد.
وی بیان کرد: توسعه این گونه گیاهی به صورت خودجوش توسط کشاورزان برای حصارکشی دورتا دور باغات انجام می شود و تکثیر آن از طریق قلمه زدن صورت می گیرد.
وی خاطر نشان کرد: اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیکشهر به دلیل ارزش بالای گونه 'دی دار' و استفاده های درمانی و غیره کار تکثیر و توزیع آن را بزودی آغاز خواهد کرد.
