بین نظام دانشگاهی و نیازهای جامعه بیگانگی وجود دارد
دکتر افروغ روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا، بیگانگی کامل میان نظام دانشگاهی و جامعه را علت چرایی کمرنگ بودن استقبال مردم از سنت حسنه وقف علمی دانست و با تاکید بر این که مشکل به هیچ عنوان به مردم برنمی گردد، گفت: این مشکل از دانشگاه و علم تجربی است که باید علی القاعده پاسخگوی نیازهای مردم باشد.
این دکترای جامعه شناسی از دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: هنگامی که علم را به گونه ای تعریف و شاخص های رشد علمی به گونه ای پیش برده می شود که هیچ ربطی به مردم ندارد و اصطلاحا دیالکتیکی بین علم و جامعه برقرار نمی شود، موجب کاهش موقوفات علمی می شود.
کمیت گرایی و نگاه سطحی، درد جامعه علمی کشور
این نظریه پرداز در ادامه گفت: یک مشکل جامعه علمی ایران در حال حاضر این است که برای ارتقای اساتید دانشگاه تنها موضوع تعداد چاپ مقالات در پایگاه «آی اس آی» که اتفاقا برای رفع نیازهای آن سوی مرزها است، در نظر گرفته می شود.
افروغ با بیان این که سطح ISI جامعیت و عیار لازم را برای سنجش میزان توانایی اساتید ندارد، اظهارکرد: در «آی اس آی» بیش از آن که برای مقاله علمی اهمیت قائل باشند، ارزش شکلی و اعتبار مجله مورد توجه است.
وی افزود: در ضمن، هیچگاه به این نکته نیز توجه لازم نمی شود که این مقالات علمی تا چه اندازه ارتقای اندیشه مردم سرزمین ما را فراهم و یا پرسش جدیدی برای کمک به جامعه شناسی طرح کرده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر روال صحیح باشد، باید چاپ مقالات در ISI به کاهش فقر، ارتقای آزادی، بسط اخلاق و معنویت و همچنین در ریشه یابی بسیاری از مشکلات اجتماعی که مردم در حیات روزانه خود با آن درگیر می باشند، کمک کند که متاسفانه اینطور نیست.
وی با تاکید بر این که توجه افراطی به پایگاه های علمی همچون ISI تقلب علمی را بیشتر دامن خواهد زد، گفت: این موضوع همچنین توجه اندیشمندان داخلی را از نیازهای علمی واقعی جامعه دور می کند.
وی افزود: زمانی صفحه اندیشه روزنامه ها از نوشته اساتید پربار بود اما از زمان طرح مسئله نقش آی اس آی و مقالات علمی و پژوهشی در ارتقای اساتید، دیگر رغبتی در اساتید برای نوشتن مقالات عمومی و انتشار آن در نشریات باقی نمانده است.
به گفته دکتر افروغ، شاخص های در نظر گرفته شده در نظام آموزشی کشور برای ارتقای اساتید، در راستای کمیت گرایی و عمدتا شکل گرا است که فرمالیستیک و بی ارتباط با واقعیت های ملموس جامعه است.
وی در خصوص ضعف رویکرد عمومی به وقف در حوزه علم و پژوهش گفت: مردم در گذشته اگر بخشی از دارایی خود را وقف مدرسه می کردند، مدرسه با زندگی آنها عجین بود، انها احساس می کردند که مدرسه با آموزش علم و سواد بخشی از زندگی آنها است و اصطلاحا یک معرفت شناسی طولی و هماهنگ را حس می کردند به طوری که بین عشق ورزی آنها و خردورزی شان شکافی وجود نداشت.
وی افزود: فردی که در گذشته ثروتی را وقف ساخت بیمارستان می کرد، معالجه بیماران در بیمارستان برایش قابل مشاهده بود، اما اکنون این احساس وجود دارد که وقف در حوزه علم و دانشگاه نیازی را از جامعه مرتفع نخواهد کرد.
به گفته افروغ، مردم امروز بین خود و فضای علمی و دانشگاهی شکاف احساس می کنند، زیرا سیاست های فعلی حاکم بر فضای دانشگاه ها ارتباط لازم با حیات و زندگی روزمره مردم ندارند.
شاخص های علمی و جایگاه دانشگاه ها، نیازمند تغییر
این نویسنده و جامعه شناس با بیان این که متاسفانه در حال حاضر نیازهای اولیه برای تعریف رشته دانشگاهی صورت نمی گیرد، گفت:در حال حاضر بین نیازهای ما و مدارک آموزشی و دانشگاهی ما شکاف وجود دارد.
وی ادامه داد: این یعنی ساختار شغلی ارتباط لازم با نظام آموزشی کشور ندارد، به عنوان مثال ما در بسیاری از رشته های دانشگاهی فارغ التحصیل بیکار پرورش می دهیم و مشخص نیست که ارائه صرف مدرک، برای پاسخگویی به چه نیازی است.
افروغ با اشاره به این که اخیرا موضوع حرکت دانشگاه های به سمت مهارت افزایی و کسب فن و مهارت دانشجویان برای پاسخگویی به نیازهای جامعه مطرح شده است، گفت: اگر این اتفاق بیافتد مردم به صورت عملی و ملموس نتیجه سرمایه گذاری در حوزه علمی و پژوهشی کشور را مشاهده و لمس خواهند کرد.
وی ایجاد ارتباط لازم بین نیازهای جامعه و حوزه علمی کشور را راهکاری اساسی برای حمایت هرچه بیشتر مردم از حوزه های علمی کشور عنوان کرد و گفت: این پیوند تنها با افزایش مهارت دانشجویان در پاسخگویی به نیازهای جامعه اتفاق خواهد افتاد.
وی اظهارکرد: هرچه ارتباط ارگانیک بین نظام شغلی و نیازهای اجتماع و مدارک دانشگاهی ما بیشتر و محکمتر باشد مردم نیز کاربردی بودن علم را بیشتر احساس خواهند کرد و بر حمایت مادی از حوزه علم و دانش نیز پیشقدم خواهند شد.
این استاد دانشگاه در خصوص تاثیر احتمالی ایجاد بنیادهای خیریه و حرکت دانشگاه ها به این سمت در رفع مشکل وقف در حوزه آموزش و پژوهش گفت: این موارد راهگشا نیست زیرا مسئله اصلی، بیگانگی علم با زندگی روزمره مردم است که در نتیجه آن، مردم از وقف علمی فاصله گرفته اند.
وی با اشاره به این که وقف در ایران از یک سنت و سابقه دیرینه برخوردار است و مردم در گذشته دارایی خود را وقف مدارس علمیه می کردند، گفت: اگر مردم امروز نیز به صورت ملموس از حوزه علم و دانش بهره مند شوند، این موقوفات و کمک ها می تواند به حوزه های دانشگاهی تسری یابد.
