مدارس ایرانی در هزاره سوم

در واقع نظام آموزشی هر کشور برای همگام شدن با توسعه جهانی و رو به پیشرفت، باید بتواند علاوه بر هماهنگ کردن خود با تحول‌های جامعه امروزی، چشم اندازها و تغییرهای آینده را پیش بینی و آنها را در جهت ایجاد تحول‌های مطلوب در آینده هدایت کند. در این راستا شاید بتوان طرح مدارس هوشمند را به عنوان مناسب‌ترین الگو برای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش و پرورش توصیه کرد.

ویژگی‌های مدارس هوشمند

مدارس هوشمند به آن گروه از واحدهای آموزشی اطلاق می‌شود که با استفاده از یادگیری الکترونیکی به صورت حضوری و با حفظ فضای فیزیکی مدرسه، معلم، دانش آموز و با برخورداری از نظام آموزشی هوشمند و با رویکردی تلفیقی و جامع نسبت به ارایه خدمات آموزشی و پرورشی به دانش آموزان تلاش می‌کند. از سوی دیگر مدارس هوشمند به دلیل برنامه‌های درسی انعطاف پذیر، امکان تدریس با شیوه‌های نوین، داشتن طیف وسیعی از برنامه‌ها و روش‌های آموزشی و محوریت بخشیدن به نقش دانش آموز با در نظرگرفتن تفاوت‌های فردی و توجه بیشتر به نیازها، علایق و استعدادهای دانش آموز می‌توانند در جهت از بین بردن یا کاهش شکاف آموزشی موثر و مفید باشند. در واقع هر دانش آموز بسته به استعداد خود می‌تواند آموزش ببیند؛ سیستم آموزش نسبت به استعداد دانش آموزان متغیر است.

چرایی ضرورت هوشمند سازی مدارس

محسن باهو، مشاور فناوری اطلاعات معاون وزیر آموزش و پرورش درباره ضرورت هوشمندسازی مدارس گفت: امروزه یکی از چالش‌های اساسی انسان هزاره سوم(قرن 21 ) تحول‌های جهانی عرصه آموزش، پرورش و یادگیری است. در این بین مسوولیت‌های آموزش و پرورش هر کشور و موسسه‌ها و نهادهای آموزشی در عصر جهانی شدن دستخوش تغییرها و دگرگونی‌های عمیق فرهنگی ،اجتماعی ، اقتصادی، سیاسی  و فناوری‌های نوپدید شده است زیرا آموزش و پرورش و نهادهای آموزشی و تربیتی از یک سو باید نقش فعلی خود را برای پاسخگویی به نیازها، ویژگی‌ها و اولویت‌های دولت و ملت حفظ کرده و از سوی دیگر باید برای دستیابی به توسعه خود و تربیت شهروندان امروزی و آینده در تراز کیفیت جهانی و همخوانی و پاسخگویی به نیازهای بازار جهانی با همه کشورها و سیستم‌های آموزشی همکاری و رقابت مستمر داشته باشند. بدین سبب چاره‌ای جز شناخت دقیق و عالمانه از وضعیت فعلی و پیش رو و رصد آینده و آینده پژوهی و آینده نگاری درکسب و تولید دانش و اطلاعات، خلاقیت، نوآوری و تربیت نسل تمدن ساز برای زمان حال و آینده وجود ندارد.

وی افزود: در سطح برنامه هزاره سوم برای فایق آمدن به چالش‌ها در عرصه آموزش و پرورش عمومی، دیگر تنها خواندن، نوشتن و حساب کردن  به عنوان هدف اصلی با سواد کردن قلمداد نمی‌شود بلکه ایجاد شایستگی‌های پایه( ویژگی‌های شخصیتی، خلاقیت، سازگاری و ارتباطات تراز جهانی) برای پاسخگوی نیازهای اصلی دانش آموزان نسل دیجیتالی، مساله اصلی تعلیم و تربیت است که ویژگی‌های آموزش و پرورش مطلوب در تراز چشم انداز ملی ایران 1404 و اسناد تحولی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران نیز بدان اشاره دارد.

شرایط لازم هوشمندسازی مدارس

سیدعباس حسینی، کارشناس برنامه‌ریزی و توسعه مدارس هوشمند اداره کل آموزش و پرورش شهرستان‌های تهران درباره وضعیت کلی هوشمندسازی مدارس گفت: همه مدارس در گام اول تجهیز کلاس‌های درس بسنده نکرده‌ و به وضعیت بهتر و بالاتری ارتقا پیدا کرده‌اند. در بسیاری مدارس همه کلاس‌ها مجهز و اصطلاحا هوشمند هستند، بعضی فراتر هم رفته‌اند، وب‌سایت اختصاصی و کاملی برای انواع اطلاع‌رسانی دارند و حتی معلمان تکالیف را در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهند و تحویل می‌گیرند. همچنین سامانه‌های نرم‌افزاری مدیریتی تحلیل نمره‌ها و ارزشیابی‌ها، آزمایشگاه فیزیکی، میکروسکوپ دیجیتال و سایر تجهیزات آزمایشگاهی، اتاق سرور، کارگاه رایانه دارای شبکه و متصل به اینترانت و غیره دارند.

در سطح برنامه هزاره سوم برای فایق آمدن به چالش‌ها در عرصه آموزش و پرورش عمومی، دیگر تنها خواندن، نوشتن و حساب کردن  به عنوان هدف اصلی با سواد کردن قلمداد نمی‌شود بلکه ایجاد شایستگی‌های پایه( ویژگی‌های شخصیتی، خلاقیت، سازگاری و ارتباطات تراز جهانی) برای پاسخگوی نیازهای اصلی دانش آموزان نسل دیجیتالی، مساله اصلی تعلیم و تربیت است 

وی با اشاره به راهکارهای مناسب برای طی کردن مراحل هوشمندسازی مدارس افزود: شبکه انسانی ما در خصوص امور فناورانه مدارس معیوب است. در بسیاری مدارس هوشمند وجود یک تکنسین با تجربه و با انگیزه تحت عنوان متصدی یا معاون فناوری به شدت احساس می‌شود. چه بسا نبود این فرد برای پیگیری و اجرای سیاست‌های منطقه و استان در خصوص فناوری‌های نوین آموزشی و هوشمندسازی تمام تلاش‌های آموزش و پرورش را یک‌باره هدر دهد و مدارس را به گورستان تجهیزات تبدیل کند. از آنجا که بزرگ‌ترین سرمایه هر سازمان نیروی انسانی آن است در حال حاضر نیروهای فعلی باید آموزش‌های بیشتر و موثرتری ببینند.

موانع فرهنگی هوشمند سازی مدارس

هم اکنون با وجود مزایای غیر قابل انکار مدارس هوشمند در تحول نظام آموزشی، اجرای این طرح همواره با موانع و مشکلاتی روبه رو بوده است. ناکافی بودن تعداد رایانه، کمبود مهارت و دانش معلمان، مشکل‌های ادغام فناوری با آموزش و فرایند آن، فقدان کارکنان فنی و نظارتی، هزینه سنگین و کمبود امکانات سخت افزاری و نرم افزاری، کمبود نرم افزارهای مربوطه در دستیابی به اینترنت، فقدان آموزش، کمبود وقت و فشار برنامه درسی، دسترسی محدود، مشکل در سازگار شدن با نقش جدید آموزشی، کمبود منابع مالی در پیاده سازی فناوری اطلاعات در آموزش، کمبود نیروی انسانی آموزش دیده، شفاف نبودن اهداف در خصوص کاربرد رایانه در آموزش و پرورش، پایین بودن انگیزه به دلیل ارایه نکردن آموزش کافی به معلمان و دانش آموزان، آشنایی نداشتن با زبان انگلیسی و نداشتن الگوی معتبر علمی از جمله مهمترین موانع و چالش‌های توسعه مدارس هوشمند در ایران به حساب می‌آید.

حجت الاسلام و المسلمین دکترمحی الدین بهرام محمدیان، معاون پژوهشی و رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش گفت: برخی دستیابی به سخت افزارهای فناوری را به معنای دستیابی به فناوری تلقی می‌کنند در صورتی که اینها ابزار کار است و آنچه که اهمیت دارد، نرم افزار، ایجاد تفکر و اخلاق فناورانه است.

وی نداشتن سرمایه گذاری لازم در بخش هوشمندسازی مدارس را از دیگر مشکل‌ها برشمرد و افزود: باید در این مسیر، فرهنگ استفاده از فناوری توسعه پیدا کند چرا که در بسیاری از موارد، فناوری و ابزار آن وجود دارد اما از آن استفاده درست نمی شود.

وی با تاکید بر ضرورت آشنایی با کاربردهای فناوری، اذعان داشت: با وجود در اختیار داشتن فناوری، باید فرهنگ موازی کاری کنار گذاشته شود و تک تک معلمان و مدیران ما با کاربری فناورانه آشنا شوند تا بجای مدرسه هوشمند، آموزش و پرورش هوشمند داشته باشیم.

وی با اشاره به سرعت گسترش فناوری در دنیا، تصریح کرد: امروز ما نیز باید خود را با این تغییرها تطبیق دهیم، حال آنکه تا کنون نیز خیلی تاخیر کرده ایم و برای جبران این عقب افتادگی، باید در مسیر هوشمند سازی، هوشمندانه عمل کنیم.

وی یادآور شد: امروز هزینه کردن برای توسعه فناوری تربیتی و آموزشی واجب است و هزینه در بخش‌های دیگر مقرون به صرفه نیست.

وی در پایان از اتصال 40هزار مدرسه به شبکه ملی رشد خبر داد و گفت: در شبکه ملی رشد دانش آموزان و معلمان وارد تالار گفت و گو و چت روم شده و می توانند تجارب خود را به تعامل بگذارند.

 

گزارش: فرزانه صدقی

 

 

 

 

 

No tags for this post.