نقش مهارت‌های ارتباطی والدین در کاهش پرخاشگری فرزندان

پرخاشگری، مشکلی رفتاری است که برخی از کودکان به آن دچار می شوند. چنین کودکانی در هنگام ناکامی و شکست به سرعت برآشفته گردیده و اگر اطرفیان از آن ها بخواهند که نظم را رعایت نموده و مزاحم همسالان خود نشوند، پرخاشگرانه رفتار می کنند و آرام کردن آن ها، کار بسیار دشواری است. ویژگی های رفتاری این کودکان که اغلب شامل مواردی چون تعارض، تسلیم ناپذیری، پرخاشگری شدید، مشاجره، لجاجت و عدم توانایی در مهار عواطف خود است، باعث ایجاد تعارض شدیدی بین آن ها و والدین شان گردیده و همچنین مانع برقراری رابطه صحیح با همسالانشان می شود و در نتیجه ناتوانی کودک را در یادگیری به دنبال دارد.

در این رابطه نقش تربیتی والدین به عنوان اولین مربیان فرزندان از مهم ترین مباحث علوم تربیتی است، چرا که شخصیت افراد در خانه و کانون خانوادگی شکل می گیرد و این موضوع با نحوه نگرش والدین و ویژگی های رفتاری آن ها در ارتباط است. به عبارت دیگر نوع و کیفیت رابطه ای که والدین با کودک خود دارند، می تواند باعث جلوگیری و یا گسترش مشکلات رفتاری در کودکان شود. روانشناسان معتقدند مشکلاتی نظیر پرخاشگری، تعارض و ارتباط نامطلوب با دیگران مخصوصا با خود والدین، می تواند ناشی از عدم یادگیری یا اجرای صحیح ارتباط موثر و درست از سوی پدر و مادر با فرزند باشد.

نقش تربیتی والدین به عنوان اولین مربیان فرزندان از مهم ترین مباحث علوم تربیتی است، چرا که شخصیت افراد در خانه و کانون خانوادگی شکل می گیرد و این موضوع با نحوه نگرش والدین و ویژگی های رفتاری آن ها در ارتباط است.

در این خصوص محققینی از دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه سمنان و دانشگاه علامه طباطبایی پژوهشی را انجام داده اند که در آن بر نقش آموزش دهی به والدین درباره مهارت های ارتباطی تاکید گردیده و تاثیر آن بر روابط مادران و دختران نوجوان دوره راهنمایی مورد ارزیابی و بررسی علمی قرار گرفته است.

در این پژوهش که با مشارکت 30 مادر به همراه 30 دختر خود که همگی از دانش آموزان مقطع سوم راهنمایی در شهر شهریار بودند به انجام رسیده، مادران در شش جلسه دوساعته و به مدت سه هفته تحت آموزش مهارت های ارتباطی با الگوی یادگیری موسوم به جانشینی قرار گرفتند. این برنامه آموزشی شامل آموزش مهارت های ارتباط، حل تعارض و مهارت های تصمیم گیری هنگام رفتار با فرزندان بود.

نتایج تحقیق و مقایسه مادران آموزش دیده و آموزش ندیده نشان می دهد که انجام چنین آموزشی می تواند به طور معنی دار و موثری تعارض و پرخاشگری کلامی و جسمانی را در دختران کاهش داده و توانایی ها و راهبردهای استدلالی آن ها را افزایش دهد و به طور کلی باعث بهبود قابل توجه روابط مادران با دختران خود گردد.

 پژوهشگران معتقدند رابطه مادر-دختر یکی از پویاترین رابطه های خانوادگی است که می تواند مملو از تعارض و کشمکش باشد. در این میان نقش مادران در شکل گیری هویت دختران و کاهش تعارضات آن ها، بیشتر از پسران بوده و این کشمکش در دوران راهنمایی شدیدتر نیز می شود که یکی از مهم ترین دلایل آن نداشتن مهارت های ارتباطی و ضعیف بودن برخی مادران از این لحاظ است.

محققین فوق در مقاله علمی پژوهشی برگرفته از مطالعه خود که در فصلنامه «روان شناسی بالینی» وابسته به دانشگاه سمنان انتشار یافته، اشاره نموده اند که افزایش اطلاعات و آموزش اعضای خانواده در زمینه مهارت های ارتباطی موثر به خصوص به والدینی که با فرزندانشان تعارض و درگیری دارند، می تواند از طریق آگاه سازی والدین، الگوهای ارتباطی خانواده را بهبود بخشیده و میزان تنش ها و تعارضات را کاهش دهد.

این محققین با توجه به یافته های پژوهش خود به والدین توصیه نموده اند که برای بهبود و ارتقای رفتار فرزندانشان، ابتدا متوجه رفتار خود باشند و برای ارتقای مهارت های ارتباطی و رفتاری خود تلاش نمایند.

گزارش: محمدرضا دلفیه

منبع: بیگدلی، ا. و همکاران. اثربخشی آموزش مهارت های ارتباطی به والدین با الگوی یادگیری جانشینی بر بهبود روابط مادر-دختر در دانش آموزان دختر پایه سوم مقطع راهنمایی شهریار. روان  شناسی بالینی، 7(4): 35-27.

No tags for this post.