دغدغه دانشگاه ها و متولیان آموزش عالی هر کشور میزان حضور دانشگاه ها در نظام های رتبه بندی است

 دکتر محمدرضا قانع در گفت و گو با ایرنا گفت: سؤال پیش رو این است که آیا یک دانشگاه باید در تمام نظام های رتبه بندی حضور داشته باشد و اگر این موضوع محقق نشد آیا دانشگاه از جایگاه و اعتبار علمی لازم برخوردار است؟وی افزود: در آغاز فعالیت نظام های رتبه بندی، نگرانی و تلاش متولیان دانشگاه ها در سطح جهانی معطوف به این موضوع بوده است و چنانچه دانشگاه خود را در چنین نظام هایی مشاهده نمی کردند یا از رتبه کسب شده رضایت نداشتند ، کوشش برای ورود به رتبه بندی یا ارتقای رتبه آغاز می شد.

قانع ادامه داد: با گذشت زمان و بوجود آمدن نظام های متعدد رتبه بندی در قیاس ملی و بین المللی مانند تایمز، شانگهای، QS،Leiden و ISC و ایجاد محیط رقابت از یک طرف در بین این نظام ها و از طرف دیگر بین دانشگاه ها برای حضور در آنها و کسب رتبه برتر، موضوع روش شناسی (Methodology) حداقل از طرف ایجاد کنندگان نظام رتبه بندی مورد توجه قرار گرفت.

وی خاطر نشان کرد: متاسفانه روسای دانشگاه ها روش شناسی رتبه بندی ها را در اولویت کاری خود قرار نداده و دغدغه آنها حضور در یک یا چند نظام رتبه بندی است.
معاون مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری اظهار داشت: در نظام های رتبه بندی دانشگاه ها، داده های ورودی و خروجی باید با نوع دانشگاه تجانس داشته باشد در غیر این صورت ناهمگن بودن باعث می شود که ستاده از اعتبار لازم برخوردار نباشد. در همین راستا واضح است که داده های ورودی دانشگاه های علوم پزشکی، فنی مهندسی، علوم انسانی و دانشگاه های جامع از جنبه هایی متفاوت است.

قانع گفت: به همین منظور مقایسه دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی در یک بستر با شاخص ها و مؤلفه های یکسان خالی از اشکال نیست.

وی با اشاره به اینکه سنجش بهره وری آموزش عالی کار دشواری است و نیازمند روش شناسی منطقی است، گفت: بدیهی است، نتایج رتبه بندی مبتنی بر روش شناسی های بکار گرفته شده است؛ از این رو، مسئولان دانشگاه ها باید با استفاده از دانش متخصصان حوزه علم سنجی و حوزه های آمار و ریاضی از صحت و درستی روش شناسی اطمینان حاصل کنند و بر اساس شاخص های موجود در نظام رتبه بندی مورد نظر فعالیت های آموزشی و پژوهشی دانشگاه خود را هدایت نمایند.

قانع هدف از بیان مطالب فوق را جلب توجه روسای دانشگاه ها به روش شناسی نظام های رتبه بندی در سطح ملی و بین المللی عنوان کرد و گفت: نکته حائز اهمیت دیگر، تمایز میان شاخص و مؤلفه است؛ بدین معنی که تعداد انتشارات و تعداد استنادها را نمی توان یک شاخص دانست، بلکه مؤلفه هایی برای ایجاد یک شاخص هستند.

قانع در ادامه گفت: چنانچه در یک نظام رتبه بندی این مؤلفه ها به اشتباه به عنوان یک شاخص معرفی شوند، اصل روش شناسی را زیر سؤال برده و به نتایج ارئه شده در جدول لیگ باید با شک و تردید پژوهشی نگریست.

قانع اظهار داشت: نکته دیگری که قابل توجه است و اتفاق نظر جهانی از منظر روش پژوهش دارد، وجود خواص مشترک جامعه پژوهش است. استفاده کنندگان از نظام های رتبه بندی بهتر است نسبت به این موضوع حساسیت لازم را داشته باشند.

معاون مرکز منطقه ای در ادامه بیان داشت: وزن اختصاص یافته به هر شاخص و مؤلفه های آن باید از منطق خاص خود برخوردار باشد. بنابراین، متولیان نظام های رتبه بندی بهتر است به میزان رخداد هر شاخص و زیر مجموعه های آن در تمامی دانشگاه های مورد نظر واقف باشند تا وزن واقعی برای آن در نظر بگیرند. برای مثال اختصاص وزن 30 یا 35 درصدی برای مؤلفه های استناد یا تعداد انتشارات که اعداد مطلق است، نتایج رتبه بندی را غیر قابل اعتماد می کند، مگر در قالب شاخص، بهنجار شوند.

قانع توصیه کرد: روسای دانشگاه ها و متولیان آموزش عالی کشور در راستای سیاست های کلی علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری که به صراحت در آن به کارآمدی نظام های سنجش و رتبه بندی اشاره شده است به روش شناسی نظام های رتبه بندی در سطح ملی و بین المللی توجه خاص داشته باشند و از متخصصان علم سنجی و ریاضی و آمار در دانشگاه های خود بخواهند که این مهم را بررسی کرده و بعد دغدغه های خود را در خصوص عدم حضور دانشگاه مربوطه در یک نظام رتبه بندی یا کسب رتبه پایین به صورت منطقی و با روش علمی پی گیری نمایند.

No tags for this post.