توسعه دیپلماسی علمی همگام با دیپلماسی عمومی كشور
« محسن حاجی میرزایی» دبیر هیات دولت در مقاله ای تصریح كرد: گزارش اخیر وزیر علوم كه درباره وضعیت علم و فناوری كشور به هیات دولت ارائه شد،نشانگر این حقیقت است كه علاوه بر رشد قابل توجه میزان تولید مقالات علمی،نظام دانشگاهی توانسته است همگام با سیاست خارجی و دیپلماسی عمومی، جهش بلندی در دیپلماسی علمی داشته باشد.
متن كامل مقاله حاجی میرزایی در باره دستاوردهای دولت تدبیر و امید در عرصه علم و فناوری تحت عنوان 'توسعه دیپلماسی علمی همگام با دیپلماسی عمومی كشور' كه امروز سه شنبه در اختیار ایرنا قرار گرفت، چنین است:
'روز یكشنبه و در جلسه هیات دولت، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گزارشی از وضعیت علم و فناوری در كشور ارایه كرد كه نشان می داد دولت یازدهم در این حوزه نیز همانند سایر بخش ها موفقیت و دستاوردهای قابل توجهی داشته كه برای قدرشناسی از فعالان این عرصه و آگاهی افكار عمومی از نتایج این تلاش ها، به نكات مهم این گزارش اشاره می شود.
رهبر معظم انقلاب همواره توجه مسؤولان دولت بویژه دستگاه آموزش عالي را به ضرورت برنامه ریزي براي شكوفایي استعدادها و گسترش دایره پیشرفت علمي كشور جلب كرده و تاكید نموده اند: «براي تأمین عزت، آبرو، رفاه، اقتدار جهاني و پیشرفت ملي باید از طریق علم وارد شویم، علم براي سعادت یك ملت كافي نیست؛ اما قطعاً یك شرط لازم و بسیار مهم محسوب می شود.»
یكی از شاخص های مهم حركت به سمت توسعه و پیشرفت، تولید علم و سندهای علمی نمایه شده در مراكز بین المللی پذیرش و انتشار محتواهای علمی و پژوهشی است. گزارش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری كه مبتنی بر داده های پایگاه اطلاعات علمی مانند «اسكوپوس» و «تامسون رویترز» و «آی اس آی» است، این واقعیت را روشن می كند كه میزان تولید مقالات علمی كشور از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است؛ به طوری كه براساس داده های پایگاه «آی اس آی» تعداد مقالات از 28450 در سال 2011 به 33262 در سال 2015 رسیده و در بحث كمیت نیز این شاخص رشد نشان می دهد. مقایسه رشد علمی 20 كشور برتر دنیا در سال 2014 در پایگاه «اسكوپوس» هم بیانگر این واقعیت است كه ایران پس از روسیه، هند و چین در رتبه چهارم شتاب علمی قرار دارد.
در حالی كه دولت تدبیر و امید در حوزه آموزش عالی از سوی منتقدان به عقبگرد در تولید علم متهم می شود، گزارش ها نشان می دهد رتبه ایران از نظر دانشگاه های موجود در بین دانشگاه های برتر دنیا از عدد 32 در سال 2012 به 23 در سال 2016 ارتقا یافته و صعود 9 پله ای داشته است. جای افتخار است كه سندهای علمی منتشر شده در سایت های معتبری چون «یو.اس.نیوز» و «لایدن» تصریح دارد كه اولا؛ دانشگاه های كشور در سه سال گذشته در جمع دانشگاه های برتر حائز رتبه بندی قرار گرفته و ثانیا؛ دانشگاه های تهران، صنعتی شریف و اصفهان هر سال جهش های قابل توجهی داشته اند و ثالثا؛ این پیشرفت مربوط به رشته های كاربردی نظیر مهندسی، شیمی، ریاضی، علوم كامپیوتر و علوم گیاهی بوده است.
نكته بارز دیگر در گزارش ارایه شده به هیات دولت این بود كه نظام دانشگاهی توانسته است همگام با سیاست خارجی و دیپلماسی عمومی، جهش بلندی در دیپلماسی علمی داشته باشد به طوری كه در سال 1394 بیش از 140 پروژه تحقیقاتی با دانشگاه های خارجی انجام شده و در راستای بهره مندی از دانش جدید و تعاملات علمی بیش از 1480 مهمان خارجی جهت تدریس، تحقیق و شركت در كارگاه های آموزشی و رویدادهای علمی به ایران سفر كرده اند. در حوزه ادبیات در سال گذشته كرسی زبان فارسی در 30 كشور دنیا راه اندازی شده و برای نخستین بار كرسی شیعه شناسی در واتیكان دایر گردید. همچنین سایت «اسكوپوس» از رشد 5 درصدی تولید مقالات علمی با مشاركت بین المللی در 5 سال گذشته خبر می دهد.
رییس جمهوری در سال های اخیر همواره بر این موضوع تاكید داشته كه نیروی جوان تحصیل كرده در ایران فرصتی برای توسعه و شكوفایی اقتصادی است و كشورهای دیگر با علم به این موضوع می دانند كه روند توسعه علمی در ایران در همه زمینه ها توقف ناپذیر است. در حال حاضر بیش از چهار میلیون و 800 هزار دانشجو در موسسات آموزش عالی كشور تحصیل می كنند. خوشبختانه همزمان با افزایش تعداد دانشجویان در مقاطع كارشناسی ارشد، دكتری ارزش مقالات علمی و تعداد دانشمندان ایرانی در رنكینگ های جهانی بالا رفته است. براساس اسناد«آی اس آی» سهم مقالات ایران از مقالات برتر بین المللی جهان از
57/0 درصد در سال 2011 به 42/1 درصد در سال 2015 ارتقا یافته و تعداد دانشمندان ایرانی قرار گرفته در زمره دانشمندان یك درصد برتر دنیا به عدد 200 رسیده است.
توجه ویژه دولت به شركت های دانش بنیان و افزایش این شركت ها در پارك های علم و فناوری نیز از چشم مؤسسات معتبر علمی دور نمانده و آنها نیز اذعان دارند كه تعداد مراكز رشد فناوری و پارك های علم و فناوری با شیب قابل ملاحظه ای در حال رشد است و از عدد 2518 در سال 1390 به 4400 در سال 1394 رسیده و بیش از 000ر10 نفر به تعداد شاغلان در این مراكز افزوده شده است. اما آنچه دل مردم را شاد می كند این است كه در راستای عدم اتكای اقتصاد كشور به نفت، این شركت ها كه در سال 1392 ، 14.1 میلیون دلار درآمد برای كشور كسب كردند، در سال 1393 توانستند 49.5 میلیون دلار ارزآوری داشته باشند و این جهش با وجود تحریم های ظالمانه برای سال 1394 نیز پیش بینی می شود.
اگر تا چند سال پیش عنوان می شد كه رشد چاپ مقاله مثلا در ایران یا تركیه و یا هند الزاما به معنی تولید علم در زمینه مسائل بنیادی و انسانی این كشورها نیست یا مستقیما به حل مسائل و مشكلات جامعه یا تبدیل علم به ثروت یا كارآفرینی كمك نمی كند، حالا باید اذعان كرد كه سیاستگذاری در توسعه علم و فناوری نقش بسیار موثری در هدایت پژوهش های علمی (و تناسب تولیدات در زمینه های مختلف علوم پایه، علوم انسانی، فنی، هنر و كشاورزی) داشته و براحتی می توان ارتباط میان مراكز علمی، صنعت و بازار كشور را با توجه به حجم مبادلات مالی آن درك كرد. تنها در سال 1394 میزان قرارداد منعقده و فروش فناوری در بازار به عدد 425 میلیارد ریال رسیده است. افزایش تعداد دفاتر انتقال تكنولوژی و مراكز كارآفرینی و نوآوری در مراكز آموزش عالی و نیز سفارش هایی كه به دبیرخانه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری برای طرح های كلان ملی ارایه شده، نشان می دهد دولت در حوزه آموزش عالی در مسیری درست حركت می كند.
امسال سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل است كه رویكردهای آن عدالت بنیانی، مردمی بودن، دانش بنیان بودن، برونگرایی و درونزایی است. بدون تردید توجه به دانشگاه ها و مراكز علمی و حفظ نشاط و پویایی در نسل جوان فرهیخته می تواند به تحقق این شعار كمك كند. در این شرایط باید این رهنمود رهبر معظم انقلاب را همواره یادآور شد كه: «آینده كشور به بركت اهداف، شعارها و حركت انقلابی جامعه و حضور انبوه نخبگان جوان و حركت عظیم و پرشتاب علمی و فناوری كه آغاز شده است، آینده ای روشن و همراه با پیشرفت و اقتدار و نفوذ روزافزون معنوی در منطقه و جهان خواهد بود و كسانی كه در این شرایط بدنبال دلسرد كردن نسل جوان از حال و آینده هستند، مرتكب خیانت به كشور و ناموس ملی می شوند.»
No tags for this post.
