موتورهای جستجوی ایرانی در مسیر پیشرفت
ایجاد وبگاه های جدید و گسترش وبگاه های موجود نقش مهمی در افزایش حجم اطلاعات موجود در وب دارد. اگر بخواهید درباره موضوع خاصی در وب جستجو کنید با حجم انبوهی از صفحات مواجه می شوید که می توانید در آنها به اطلاعات مورد نظرتان دسترسی داشته باشید. موتورهای جستجو در پیدا کردن این اطلاعات برای کاربران نقش مهمی دارند.
حتی امروزه نیز بسیاری از کاربران، اینترنت را معادل موتورهای جستجویی مانند گوگل ، یاهو یا بینگ قلمداد می کنند. این در حالی است که گوگل و یاهو موتورهای جستجو هستند که بدون کمک گرفتن از آنها جستجو در دنیای اینترنت معنی ندارد. اگر شما بخواهید بدون استفاده از موتورهای جستجو از اینترنت استفاده کنید باید نشانی اینترنتی وبگاه مورد نظرتان را در بخش بالای یک صفحه مرورگر اینترنتی تایپ کنید. شاید بدون موتورهای جستجو لازم بود کتابی درباره این اطلاعات در اختیار کاربران قرار می گرفت، اما موتورهای جستجو این مشکل را برطرف کرده اند و به این ترتیب می توانید با وارد کردن نام وبگاه مورد نظرتان نشانی اینترنتی این وبگاه را نیز براحتی پیدا کنید.
موتور جستجو چیست؟
موتور جستجوگر، وبگاهی است که با هدف کمک به کاربران برای یافتن اطلاعات موجود در وبگاه های دیگر طراحی شده است. در این وبگاه ها براساس کلمات یا عبارت کوتاهی که کاربر برای جستجو در محل مشخص شده وارد می کند فهرستی از وبگاه ها که با این موضوع در ارتباط باشد یا در حقیقت دربردارنده اطلاعاتی درباره این موضوع باشد در اختیار کاربر قرار می گیرد. براساس بررسی های آماری انجام شده بسیاری از کاربران، سفر در دنیای وب را با استفاده از همین موتورهای جستجو آغاز می کنند. کمک گرفتن از موتورهای جستجو به عنوان یکی از دروازه های اصلی ورود به دنیای وب به یکی از فعالیت های عادی و روزمره کاربران تبدیل شده است؛ تا جایی که گفته می شود جستجو در وب به کمک موتورهای جستجو پس از ارسال و دریافت نامه های الکترونیکی در ردیف دوم فهرست فعالیت های اصلی کاربران دنیای وب قرار می گیرد.
به موازات افزایش تعداد کاربران دنیای وب لازم است اطلاعات موجود در این منبع جمع آوری، بایگانی و طبقه بندی شود. یکی از کارهای اصلی موتورهای جستجو نیز همین بایگانی کردن اطلاعات است و به این ترتیب این اطلاعات در زمان مورد نیاز در اختیار کاربران قرار می گیرد. در حقیقت موتورهای جستجو به عنوان یک پل ارتباطی عمل کرده و امکان جستجوی ساده را برای کاربران فراهم می کنند.
یکی از انتظارات کاربران از موتورهای جستجو دقت در ارائه نتایج جستجو است. زمانی که یک موتور جستجو بتواند نتایج دقیق تری که ارتباط بیشتری با موضوع مورد نظر کاربر دارد در اختیار او قرار دهد از محبوبیت بیشتری نزد کاربران برخوردار می شود. وقتی شما عبارت یکسانی را در موتورهای جستجو مختلف وارد می کنید بدیهی است که نتایج یکسانی ارائه نمی شود. این تفاوت ناشی از تفاوت الگوریتم هایی است که در موتورهای جستجو برای رتبه بندی و طبقه بندی اطلاعات مورد استفاده قرار می گیرد. الگوریتم های خاصی که برای رده بندی صفحات در موتورهای جستجو مورد استفاده قرار می گیرد، محرمانه است. این الگوریتم دربردارنده مجموعه ای از دستورالعمل هاست که موتور جستجو بر این اساس وبگاه ها را در نتایج جستجو مرتب می کند.
یوز یا گرگر؟
مدتی پیش خبرهایی مبنی بر راه اندازی موتور جستجوی «گرگر» اعلام شده بود که در فاصله کوتاهی بعد از اعلام این خبر، خبرهای دیگری مبنی بر راه اندازی یک موتور جستجوگر ایرانی به نام «یوز» اعلام شد. یوز موتور جستجوی وب ایرانی است که از اواخر سال 1388 مراحل طراحی و تولید آن با حمایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات آغاز شد. نام این موتور جستجو برگرفته از یوزپلنگ ایرانی است. به گفته مسئولان، هدف از راه اندازی این موتور جستجو فراهم کردن بستری مطمئن برای جستجو های اینترنتی و همچنین تمرکز بیشتر بر سرویس های بومی بوده است. براساس خبر اعلام شده از سوی معاون برنامه ریزی وزارت ارتباطات ساخت این موتور جستجو تا این مرحله حدود هفت میلیارد تومان هزینه در بر داشته است. جستجوی خبر، وبلاگ و عکس از خدمات در نظر گرفته شده در این موتور جستجو است. در این طرح محققانی از دانشگاه های شریف، تهران، امیرکبیر، شهید بهشتی، علم و صنعت و تربیت مدرس همکاری داشته اند.
به گزارش آی تی ایران، بعضی متخصصان با توجه به شباهت IP آدرس های این دو موتور جستجو و همچنین ساختار آدرس دهی مشابه آنها بر این باورند این دو موتور جستجو یکی هستند؛ اما مدیر موتور جستجوگر یوز در پاسخ اعلام کرده تیم یوز از تجربیات تیم گرگر استفاده کرده است، اما در حقیقت این دو موتور جستجو عملکرد و اهداف متفاوتی دارند.
پارسی جو؛ موتور جستجویی ملی
پارسی جو از دیگر موتورهای جستجوی بومی رونمایی شده است که توسط شرکت خصوصی «وب پردازان نوین پارسی جو» طراحی و پیاده سازی شده است. دکتر علی محمد زارع بیدکی، مدیر پروژه پارسی جو در گفت وگو با جام جم می گوید: ایده شکل گیری این موتور جستجو سال 1380 مطرح شد. مراحل تحقیقاتی کار سال 1386 آغاز شد و دو سال بعد این طرح پیاده سازی شد. از سال 1389 این موتور جستجو به طور آزمایشی روی وب قرار گرفته و روز به روز با هدف بهبود و به روزرسانی تغییراتی در آن ایجاد شد. این موتور جستجو قرار است در آینده نزدیک افتتاح شود. در حال حاضر یک تیم حرفه ای و متخصص از دانشگاه های یزد، شریف، تهران و امیرکبیر در مجموعه فعالیت می کنند و تمام مراحل خزش، نمایه سازی و رتبه بندی را در این موتور جستجوی تمام ایرانی طراحی و پیاده سازی می کنند. هم اکنون پارسی جو بیش از 500 میلیون صفحه فارسی و 70 میلیون تصویر را پوشش داده و شامل شش سرویس فعال است. این سرویس ها شامل جستجوی وب، تصویر، سرویس خبر، آوا، ترجمه و نقشه است. در راه اندازی جستجوگر های بومی، بعد تبلیغات و هوشمندسازی آن نیز موضوع دیگری است که مورد توجه قرار می گیرد.
در این روش تبلیغات به طور هدفمند انجام می شود. با استفاده از موتور جستجو می توان در هر وبگاه متناسب با آنچه مورد نظر کاربر بوده است تبلیغاتی را در اختیار او قرار داد. علاوه بر این تعداد زیادی خبرگزاری وجود دارد که ممکن است کاربر فرصت رصد همه خبرهای منتشر شده در آنها را نداشته باشد، اما از طریق موتورهای جستجوی بومی می توان براساس الگوریتم های خاصی براساس علاقه کاربر گزیده ای از این خبرها را در اختیار او قرار داد. یکی دیگر از سرویس های ارائه شده در پارسی جو سرویس نقشه است که از امکان برچسب گذاری هم برخوردار است. البته این سرویس اکنون در حال توسعه است. برای این موتور جستجو سرویس ترجمه هم در نظر گرفته شده است که از نظر بعضی ویژگی ها می تواند در مقایسه با سرویس ترجمه گوگل برتری هایی داشته باشد.
سرویس دیگر پارسی جو که از ویژگی های منحصر به فرد موتور جستجوی بومی می باشد سرویس آواست. در این سرویس کاربر می تواند با جستجو در آهنگ های موجود در صفحات وب فارسی، آنها را مستقیما دانلود یا پخش کند.
مدیر پروژه پارسی جو در توضیح عملکرد این موتور جستجو در مقایسه با دیگر موتورهای جستجو می گوید: تعداد صفحاتی که پارسی جو برای هر جستجو پوشش می دهد 60 درصد صفحاتی است که گوگل پوشش می دهد. البته باید این نکته را در نظر داشت که این موتور جستجو در حال به روزرسانی و توسعه است. قابل ذکر است که صفحات اسپم در پارسی جو به طور خودکار تشخیص داده شده و حذف می شوند. براساس آمار منتشر شده از سوی مرکز تحقیقات مخابرات، موتور جستجوی پارسی جو بیش از 70 درصد با نتایج موتور جستجوی گوگل مطابقت دارد.
وی در پاسخ به این پرسش که منبع تغذیه ای موتور جستجو از چند سرور تشکیل شده این طور توضیح می دهد: برای این موتور جستجو از 150 سرور استفاده شده که این سرورها در مرکز تحقیقات مخابرات مستقر است. یکی دیگر از مزیت های موتورهای جستجوی بومی این است که از نظر فرهنگی می توان به محتوای ارائه شده در این وبگاه مطمئن بود.
وی تاکید می کند: پارسی جو قصد ندارد امکان جستجو به زبان انگلیسی را در برنامه های آینده خود در نظر بگیرد و بر این اساس می توان گفت این موتور جستجو قصد ندارد رقیبی برای موتور جستجوی گوگل باشد. اساسا ماهیت موتورهای جستجوی بومی همین است.
در فضای آکادمیک و صنعتی ،گوگل هنوز به عنوان یک موتور جستجوی قدرتمند مطرح است. ایران هشتمین کشور دنیا در استفاده از این موتور جستجو است و روزانه حدود 100 میلیون پرس و جو از ایران به سمت گوگل ارسال می شود. هدف این است که از طریق موتورهای جستجوی بومی بتوان در میان مدت، شرایطی را فراهم کرد تا حداقل 10 درصد از این جستجو ها به موتورهای جستجوی بومی منتقل شود. برآوردها نشان می دهد تا سه سال دیگر این امکان فراهم می شود و در چنین شرایطی می توان ایجاد و توسعه این موتور جستجو را توجیه پذیر قلمداد کرد.
به هر حال باید توجه داشت این موتورهای جستجو در آغاز راه است و نباید انتظار داشت بتواند خدمات و امکاناتی را شبیه یک موتور جستجو مانند گوگل ـ که سال هاست مورد استفاده کاربران در سراسر دنیا قرار می گیرد ـ در اختیار کاربران قرار دهد. البته اساسا هدف و مأموریت موتوری مانند گوگل با موتورهای بومی مانند پارسی جو متفاوت است؛ از این رو رقابت برای این دو موتور معنی و مفهوم ندارد.
موتور جستجو از نوع بومی
برای بررسی این موضوع خوب است نگاهی به تجربه دیگر کشورها بیندازیم. راه اندازی موتور جستجوی بومی فقط به ایران محدود نمی شود و در بسیاری از کشورها این ایده مطرح شده است.
در کره جنوبی، روسیه و چین، ترکیه، جمهوری چک و بسیاری کشورهای دیگر، موتورهای جستجوی بومی نزد کاربران مورد توجه قرار گرفته است و حتی گفته می شود در مواردی توانسته گوی سبقت را از موتور جستجوی نام آشنای گوگل نیز برباید. هم اکنون، موتور جستجوی بایدو در چین حدود ۸۰ درصد پرسش های مربوط به موتور جستجو را پاسخ می دهد، در حالی که سهم گوگل فقط ۱۸ درصد است.
این آمار برای موتور جستجوی یاندکس در روسیه و موتور جستجوی ناور در کره جنوبی چیزی نزدیک به ۷۰ درصد است. یکی از مهم ترین دلایل این اقبال، شناخت بهتر زبان و فرهنگ کشور و ارائه خدمات متناسب با نیاز جامعه و البته احساس غرور یک ملت در استفاده از فناوری داخلی است.
از مهم ترین ویژگی های موتورهای جستجوی بومی، سرویس ها و قابلیت های محلی است که از این طریق در اختیار کاربران قرار می گیرد. به این ترتیب می توان به مجموعه اطلاعاتی درباره علاقه مندی های کاربران دسترسی داشت.
یکی از دیگر ویژگی های موتورهای جستجو سهولت انجام بسیاری از کارهای روزمره مانند دسترسی به اطلاعات مراکز فروش، نشانی و شماره تماس مراکز مختلف، تهیه بلیت و… است. در بسیاری از کشورها راه اندازی موتورهای جستجوی بومی مورد توجه قرار گرفته است. مدتی پیش خبری مبنی بر رونمایی از دو موتور جستجو به نام های «پارسی جو» و «گرگر» به عنوان نخستین موتورهای جستجوی ملی از سوی معاون برنامه ریزی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران اعلام شد.
به گفته برات قنبری برای حمایت وزارت ارتباطات از موتورهای جستجو هزینه ای معادل 170 میلیارد تومان پیش بینی شده است. تاکنون 90 میلیارد تومان برای حمایت از تولید محتوا و پروژه های نرم افزاری سرمایه گذاری شده که پیش بینی می شود تا سال آینده این رقم به 120 میلیارد تومان افزایش پیدا کند. پیش از این مشکلات نرم افزاری و سخت افزاری متعددی از جمله نبود سرورهای لازم برای راه اندازی موتور جستجوی ملی وجود داشت که این خبر از برطرف شدن این محدودیت ها حکایت دارد.
کارشناسان و متخصصان حوزه فناوری اطلاعات بر این باورند اگرچه ما نیز مانند بسیاری از دیگر کشورها مانند ترکیه، چین و روسیه به موتور جستجوگر بومی نیاز داریم، اما باید این موتور جستجوگر از حداقل استانداردهای در نظر گرفته شده برای یک موتور جستجو برخوردار باشد و مهم تر این که وقتی از یک موتور جستجوی بومی یا ملی صحبت به میان می آید باید مراحل راه اندازی آن مشخص و ساختار فنی قابل قبولی داشته باشد.
به عنوان مثال در سال های اخیر افرادی در کشور اقدام به ایجاد اینترفیسی کرده اند که از موتور جستجوگر گوگل استفاده می کنند، به چنین موتورهایی فراجستجوگر (meta search engine) می گویند.
منبع:جام جم آنلاین
No tags for this post.
