اسباب بازی‌ها،آینده کودکتان را می سازند

دکتر حسام فیروزی روانپزشک کودک در این خصوص به خبرنگار سیناپرس گفت: بازی یکی از نیازهای پایه‌ای کودک و مهم‌ترین و اساسی‌ترین فعالیت او به شمار می‌رود که در عین سرگرم کردن کودک کارکردهای مهم دیگری را داراست و  هر یک از این کارکردها به جنبه‌ای از زندگی کودک مربوط می‌شوند که او را برای ورود به زندگی بزرگسالی آماده می‌سازند. از این لحاظ شرایط بازی، آزادی کودک در بازی ، اسباب بازیهای مورد استفاده کودک و مدت زمانی که به بازی با کودک اختصاص داده می‌شود اهمیت زیادی دارد.

دکتر فیروزی خاطرنشان کرد: متخصصان علوم رفتاری معتقدند اسباب بازی باید باعث فكر كردن و رشد تخیل كودك شود یا او را با مفاهیم مختلف مثل رنگها شكل‌ها و… آشنا سازد. از طرف دیگر متناسب با سن او باشد. اگر اسباب بازی برای كودك سخت باشد او را خسته می‌كند و اعتماد به نفس او را كم می‌كند. از سوی دیگر اگر خیلی ساده هم باشد كودك را به فكر كردن وادار نمی‌كند.

این روانپزشک کودک درباره اسباب‌بازی مناسب سنین مختلف کودکان گفت:اسباب بازی مناسب، اسباب‌بازی‌ است كه خود كودك بازی كند نه این‌كه اسباب‌بازی، بازی كند و كودك تماشا كند. از این منظر تمام اسباب بازی‌های باطری دار زیر سوال می‌روند. اسباب‌بازی‌هایی وجود دارد كه شكل و اندازه‌ای خاص ندارند و كودك می‌تواند به ذوق و سلیقه خود آنها را تغییر دهد و به رشد خلاقیت كودك كمك می‌كند.

فیروزی در ادامه درخصوص انتخاب اسباب بازی‌ها افزود: بازی و اسباب بازی برای کودکان بسیار مهم است. به طوری کودکان بیشترین ساعات بیداری خود را به بازی و فعالیت می پردازند. کودکان زمان بازی را بسیار دوست داشته و این زمان را  بر هر چیز دیگری مقدم می دارند. انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان در هر سنی بسیار حائز اهمیت است. به طوری که بهترین و مناسب ترین اسباب بازی برای کودکان به ویژه در سنین پیش دبستانی، اسباب بازی های آموزشی است. چرا که این گروه از اسباب بازی ها موجب پرورش تفکر، تخیل، سرگرمی، لذت و مهمتر از همه یادگیری در کودک می گردد و او را با مفاهیم و دنیای پیرامون آشنا می سازد.

وی افزود:  همچنین اسباب بازی باید از ایمنی و کیفیت لازم برخوردار باشد. به اعتقاد انجمن جهانی تعلیم و تربیت دوران کودکی ( ACEI ) ، اگر اسباب بازی های کودکان به دقت انتخاب شود، موجب ارتقای کیفیت بازی و رشد کودک می‌گردند.همچنین  انواع و اقسام لگوها ،  انواع و اقسام ساختمان سازی های چوبی ، انواع و اقسام دومینوها ، انواع مهره‌ها،  انواع عروسک های معمولی ،  انواع عروسک های نمایشی (پاپت) ،  انواع کارهای مربوط به رنگ آمیزی، طراحی، نقاشی وکلاژ ،  بازی با وسایل اضافی و دور ریختنی ،  بازی پخت و پز ،  بازی با آب و وسایل مربوطه ، ماسه بازی  همراه وسایل مربوطه ، خمیر بازی و گل بازی ، وسایل نجاری و شکل دادن به چوب ،  انواع پازل ها می‌تواند از اسباب بازی های مناسب کودکان باشد.

دکتر حسام فیروزی روانپزشک کودک در ادامه با اشاره به اسباب بازی های مناسب کودکان عنوان کرد: خواسته ها و تمايلات کودکان به لحاظ فيزيولوژي و روانشناسي در سنين مختلف فرق مي‌کند، اسباب بازي بايد همواره مناسب سن، مطابق علايق و درخور توانايي هاي ذهني و رشدي کودک باشد. نه آنقدر سخت و پيچيده باشد که کودک عاجز از بازي با آن شود و نه آنقدر ساده و آسان باشد که علاقه کودک را از بين برده و در او ايجاد خستگي کند. همچنين به لحاظ فيزيکي به گونه‌اي ساخته شده باشد که به راحتي در دستان کودک قراربگیرد .

وی گفت: اسباب بازي هايي که به طور کامل ساخته شده و کودک کار کمتري روي آنها انجام مي دهد (مثل اسباب بازي هاي کوکي)، قواي فکري کودک را بلااستفاده مي گذارد و او را تبديل به موجودي تماشاگر، منفعل و ناظر ساخته هاي ديگران مي کند و کودک را که ميل به کاوشگري و کنجکاوي دارد و سعي مي کند اسباب بازي را قطعه قطعه کند تا ميل دروني اش را ارضا کند، دلسرد مي کند.در حالی که گل رس، شن و خمير بازي که با آنها دست به آفرينش، خلاقيت و نوآوري مي زند، مي تواند چيزهاي گوناگوني بسازد، هر طور که دلش مي خواهد به آنها شکل بدهد، خراب کند و دوباره بسازد، کودک را به سوي خلاقيت و نوآوري سوق مي دهد.

این روانپزشک نقش اسباب بازی‌ها در رفتارکودکان خاطرنشان کرد: اسباب بازی های آموزشی، نقش به‌سزایی در رشد کودکان پیش دبستانی ایفا می کند. اینها موجب بالا رفتن هوش، مهارت‌های اجتماعی و همچنین رفتارهای احساسی کودکان می‌گردد. اسباب بازی‌ها به گونه‌ای طراحی شده اند تا دید وسیع تری در گروه های سنی مختلف ایجاد کنند.

دکتر حسام فیروزی  تصریح کرد: رشد کودک با نوع بازی و اسباب بازی او بسیار مرتبط است .از سه تا چهار ماهگی کودک ابتدا با دستهای خود سپس با پاهای خود بازی می کند و از حدود چهار ماهگی این توانایی را پیدا می کند که با اسباب بازی‌های ساده بازی کند . این اسباب بازی ها باید از نظر رنگ  و صدا مورد توجه قرار بگیرند، زیرا که کودک به رنگ و صدا اهمیت خاصی می دهد .

فیروزی روانپزشک کودک در پاسخ به اینکه اسباب بازی مناسب باید چه ویژگی هایی داشته باشد ،افزود: اسباب بازی باید به گونه‌ای باشد که کودک را تماما درگیر کرده و به او فرصت یادگیری بدهد . یک اسباب بازی در یک زمان بیشتر نباید در اختیار کودک شیر خوار قرار گیرد، زیرا تعداد زیاد اسباب بازی او را به نوعی با سردرکمی مواجه می کند و می تواند عجله و شتاب یا گاهی خشم را در او ایجاد کند . بهتر است این نکته را به یاد داشته باشیم که هر گاه حوصله کودک از یک اسباب بازی سر رفت اسباب بازی دیگری را به او بدهید.

این روانپزشک در ادامه تاکید کرد: کودک از یک سالگی که راه می افتد مهمترین بازی او کشف جهان اطراف است و علاقه ویژه‌ای به وسایل خانه پیدا می‌کند ،بنابراین باید وسایل خانه را در اختیار او گذاشت و فقط مراقب بود وسیله ای در اختیارش گذاشته نشود که برای او خطری داشته باشد.همچنین والدین این مهم را به خاطر داشته باشند که بازی با وسایل  عمومی( پارک ، حمام ، خرید ، مهمانی )  از یک سالگی از دسته فعالیتهایی است که برای کودکان نوعی بازی به حساب می‌آید .

فیروزی در باره اینکه چه اسباب بازی هایی باید در اختیار کودکان در سنین مختلف قرار گیرد، گفت: بسیاری از ما والدین برای جبران کودکی خود شروع به خریدن اسباب بازی های جور وا جور می کنیم و آنقدر اسباب بازی در اختیار کودک می‌گذاریم که او نه تنها گیج می شود ، بلکه از هیچکدام لذت نمی برد . این کار باعث می شود شما اسباب بازی بیشتری برای او بخرید و این سیکل ادامه می یابد . پس از مدتی متوجه می شوید کودک شما از هیچ چیز لذت نمی برد . این مسئله باعث می شود کودک در دوران نوجوانی برای لذت بردن به کارهای خطرناک روی آورده یا از داروهای محرک برای ایجاد لذت استفاده کند .

وی افزود: قانون اسباب بازی این است که نباید بیش از 10 اسباب بازی در اختیار کودک باشد . و هر از گاهی این 10 تا را با 10 تای دیگر عوض کنید تا اسباب بازی ها همیشه برای او تازگی داشته باشند .

این روانپزشک کودک تاکید کرد: در خرید اسباب بازی باید اصول خاصی را رعایت کرد ؛بنابراین مهمترین فاکتور برای خرید اسباب بازی این است که کودک بتواند بر آن مسلط شود .همچنین هرچه اسباب بازی واقعی‌تر باشد برای او بهتر است.مسئله دیگر اینکه  وسایلی که کودک می تواند با آنها از شما تقلید کند و نقشهای مختلف را ایفا کند.

وی در ادامه گفت: هر چه اسباب بازی ساده تر باشد خلاقیت کودک را بیشتر می کند بنابراین سعی کنید بیشتر از وسایل دور ریز خانه استفاده کنید.این نکته که در خرید اسباب بازی از مارکهای معروف استفاده کنیدحائز اهمیت است،زیرا میزان سرب آنها کنترل شده است ؛ اما  اسباب بازی گران قیمت نباشد .

فیروزی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توانیم توانمندی‌های کودک رابا اسباب بازی مناسب  افزایش دهیم؟گفت: عدم شناخت مراحل رشدی کودک موجب می شود پدر و مادر نیازهای مربوط به دوره های کودک خود را نشناسند و ندانند چه بازیی یا  اسباب بازیی برای سنین مختلف کودک مناسب است .بنابراین انتخاب نا صحیح اسباب بازی می تواند به اعتماد به نفس کودکان صدمه وارد کند، به عنوان مثال کودک  از یک سالگی به بعد دوست دارد هر اسباب بازیی را که به او می‌دهید به اجزاء تشکیل دهنده آن تبدیل کند . حال اگر والدین ناآگاه برای کودک خود در این سنین اسباب بازی سفت و سختی را خریداری می‌کنند درنهایت کودک هر چه تلاش می کند نمی تواند آن را قطعه قطعه کند و از این جا احساس ناتوانی است که اعتماد به نفس کود ک را کاهش می دهد .

وی افزود: کودک یک ساله به دلیل نداشتن حس تخیل نمی تواند با اسباب بازی بازی کند او تنها با ابزار حس و هوشی که در اختیار دارد می تواند از شما تقلید کرده و صرفا با وسایل واقعی بازی کند . این در حالی است که از سه سالگی به بعد که تخیل در او شکل می گیرد او قادر خواهد بود با اسباب بازی غیر واقعی بازی کرده و با تخیل خود بپندارد که آن شی‌ء واقعی است و با اوج گیری تخیل در کودک می تواند یک شی‌ء را به انواع و اقسام وسایل تبدیل کند و از آن لذت ببرد (به عنوان چوب دستی که می تواند به ماشین ، هواپیما و… تبدیل شود .)

این روانپزشک کودک در باره دلیل خراب کردن اسباب بازی ها توسط کودکان چیست؟تصریح کرد: تا سه سالگی کودک آمادگی این را پیدا می کند که در بازی وسایل را خراب نکند و بازی تخریبی جنبه سازندگی پیدا خواهد کرد . تا قبل از سه سالگی باید وسایلی برای کودک تهیه کرد که بتواند آنها را تکه تکه کند.

بنابراین والدین باید به این نکته توجه کنند که  اسباب بازی برای خراب کردن است ، زمانی خراب کردن اسباب بازی نشانه یک مشکل است که همان روز اول خرید یا فردای آن روز و قبل از اینکه خوب با آن بازی کند آن را خراب می کند .

وی عنوان کرد: معمولا بچه ها با اسباب بازی جدید خوب بازی می کنند و زمانی که حسی نسبت به آن ندارند و یا چیز جدیدی از آن نمی گیرند دوست دارند آن را به اجزای تشکیل دهنده آن تقسیم کنند و این برای حس کنجکاوی و رشد خلاقیت کودک مفید است . بنابراین به والدین توصیه می‌کنیم سعی کنید اسباب بازی گران قیمتی برای کودک نخرید .چرا که با خراب کردن آن ممکن است او را سرزنش کنید .

 دکتر حسام فیروزی خاطر نشان کرد: کودکی که قبل از بازی کردن با اسباب بازی آن را خراب می کند احتمالا این حرکت نشانه ای از مخالفت با پدر و مادر است . برای رفع این مشکل در صورت خراب کردن اسباب بازی واکنشی نشان ندهید و زمانی که او تقاضای اسباب بازی جدید کرد بگویید من برای تو اسباب بازی نمی خرم چون آنها را خراب می کنی اگر خواستی اسباب بازی بخرم باید اسباب بازی قبلی را به من نشان دهی و در صورتی که آن را خراب نکرده بودی برای تو یک اسباب بازی جدید خواهم خرید . عصبانی نشوید و قاطعانه سر حرف خودتان بمانید . در ضمن بدون احساس نیاز و آوردن امتیاز لازم برای کودک اسباب بازی نخرید .

فیروزی ویژگی اسباب بازي خوب را به واقعيت نزديک بودن دانست وگفت: اگر اسباب بازی  به واقعیت نزدیک باشد کودک از راه بازي با زندگي آشنا می‌شود. مثلاً قيچي براي بريدن، سوزن براي دوختن، خمير بازي براي شکل دادن اجسام واقعي و تخيلي و ورزيدگي دست و انگشتان، انواع مدادها و وسايل رنگ آميزي براي شناخت رنگ ها، انواع پازل ها، لگوها و وسايل پيچ و مهره اي که به هماهنگي بين حرکات چشم و حرکات ظريف دست کمک کند. اسباب بازی هایی که کودک روي آنها کار کند، با دست آنها را بپيچاند، بچرخاند، خم کند، ببرد (قطع کند)، رنگ آميزي کند يا علامت بگذارد، اسباب بازي هايي که به طرق مختلف بتوان از آن استفاده کرد، بتوان به شکل هاي گوناگون در آورد، آنها را بست و محکم کرد و توسط آنها اشکال مختلف ساخت.بنابراین هر چه اسباب بازی حواس بيشتري از کودک را به کار گيرد و تصورات و تخيلات کودک را گسترش بخشد و ميل کنجکاوي و اکتشاف را در او پرورش دهد ،هم لذت بيشتري در کودک ايجاد مي کند هم اسباب بازی  مناسب تری است.

 

گزارش : فرگل غفاری

 

No tags for this post.

نوشته های مشابه

یک دیدگاه

  1. عواملی که در آینده سازی کودکان نقش ایفا می کند عموما دور از تصور می باشد. مثل اسباب بازی ها.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا