افزایش بازدهی و کاهش اثرات جانبی شیمی‌درمانی توسط محققان کشور
روش‌های مرسوم درمان بیماری سرطان به دو دسته‌ی اصلی شیمی‌درمانی و پرتودرمانی تقسیم می‌شود. داروهای مورد استفاده در فرایند شیمی‌درمانی، اثرات جانبی مخربی بر بافت‌ها و سلول‌های سالم بدن دارد؛ از این رو، اخیراً تحقیقاتی در راستای توسعه‌ی روش‌هایی موسوم به سیستم‌های دارورسانی هوشمند انجام گرفته است.این سیستم‌ها با به کارگیری نانوحامل‌هایی، نرخ رهاسازی و مکان رهاسازی دارو را کنترل کرده و موجب افزایش قابل‌توجه بازده و کاهش اثرات مخرب آن‌ها می شوند.
محمد ایرانی، مجری طرح با اشاره به «دانوروبیسین»، به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک مؤثر در درمان سرطان، هدف از انجام این طرح را سنتز یک نانوحامل کامپوزیتی مغناطیسی جهت انتقال هوشمند داروی مذکور به سلول سرطانی و رهاسازی کنترل‌شده آن عنوان کرد.
استفاده از نانوحامل‌های کامپوزیتی تولید شده در این طرح در سیستم‌های دارورسانی، بهبود عملکرد دارویی «دانوروبیسین» جهت مرگ سلول‌های سرطانی در فرایند شیمی‌درمانی سرطان خون را به دنبال دارد. همچنین سمیت ایجادشده‌ی ناشی از مصرف این دارو کاهش قابل‌توجهی خواهد داشت.
به گفته این محقق، پلی لاتیک اسید، نانولوله‌های کربنی و نانوذرات اکسید آهن، اجزای تشکیل‌دهنده این نانوحامل کامپوزیتی هستند.
وی ادامه داد: نانوذرات اکسید آهن که دارای خاصیت مغناطیسی هستند، در حضور میدان مغناطیسی خارجی، نقش شناسایی سلول‌های سرطانی را در نانوحامل مذکور ایفا می‌کنند؛ همچنین حضور نانولوله‌های کربنی با کنترل منافذ نانویی نانوحامل، امکان بارگذاری بیشتر دارو و رهاسازی کنترل‌شده‌ی آن را فراهم می‌آورند.
ایرانی در خصوص روند سنتز این نانوحامل‌ها افزود: در مرحله اول نانولوله‌های کربنی چند دیواره سنتز شد و در ادامه بین نانوذرات اکسید آهن و نانولوله‌های کربنی در محلول پلیمری پلی لاتیک اسید پیوند برقرار شده و نانوالیاف کامپوزیتی سنتز شد.
وی افزود: سپس با بارگذاری داروی دانوروبیسین درون این نانوالیاف، نانوحامل حاوی داروی مذکور تهیه شد و در نهایت آزمون‌های مربوط به میزان رهاسازی دارو و تأثیر میدان مغناطیسی خارجی و pH بر آن مورد بررسی قرار گرفت.
ایرانی اظهار داشت: نتایج حاصل شده از آزمون‌ها، میزان بارگذاری صددرصدی دارو و رهاسازی کنترل‌شده‌ی دارو توسط نانوحامل‌ها در طول دو هفته را نشان می‌دهند. افزایش میزان مرگ سلول‌های سرطانی در حضور میدان مغناطیسی خارجی و افزایش رهاسازی دارو در pH های اسیدی نسبت به pH های خنثی از دیگر نتایج ارزیابی‌های انجام شده هستند.
وی افزود: استفاده از این نانوحامل‌ها در فرایند شیمی‌درمانی، علاوه بر بهبود عملکرد درمانی دارو، کاهش اثرات مخرب مصرف دارو بر بافت‌های سالم را در پی دارد.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های محمد ایرانی، دانشجوی دکتری دانشگاه صنعتی امیرکبیر، لیلا حسینی، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس و خدیجه محبوب نیا، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است. نتایج این کار در مجله International Journal of Polymeric Materials and Polymeric Biomaterials (جلد ۶۵، شماره ۴، سال ۲۰۱۶، صفحات ۱۷۶ تا ۱۸۲) به چاپ رسیده است.
