درهای صنعت به روی پژوهشگران دانشگاهی باز شود

وی موسس مرکز منطقه ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام است. مهراد به مدت 24 سال مدیریت این مراکز را برعهده داشت.

وی که چهره ماندگار علمی کشور است، مدرک کارشناسی خود را در سال 48 در رشته جغرافیا و از دانشگاه تبریز دریافت کرد
مدرک کارشناسی ارشد مهراد در رشته علوم کتابداری دانشگاه تهران است که سال 53 آن را دریافت کرد و مدرک دکترای تخصصی خود را نیز در حوزه سیستم‌ها و مدیریت کتابخانه‌های عمومی در سال 58گرفت.
مهراد یک سال نیز برای فرصت مطالعاتی به دانشگاه لس آنجلس کالیفرنیا رفت.وی از سال 92 به مدت 4 سال در عضویت وابسته فرهنگستان علوم است و دریافت جایزه جشنواره بین‌المللی فارابی به افتخار مجموعه آثار و خدمات علمی و پژوهشی در سال 87 نیز از افتخارات وی به شمار می‌رود.در گفت وگویی که با جعفر مهراد داشتیم ، وی مسائل و مشکلات کشور در حوزه علمی را مطرح کرد.

در حال حاضر وضعیت پژوهش در کشور چگونه است؟

اقتصاد ایران رو به پیشرفت است و نیاز به آموزش عالی از سوی طبقات متوسط مردم به توسعه این آموزش دامن زده است ولی پژوهش در دانشگاه‌های کشور برای سازگاری با تغییرات اقتصادی باید ارتقاء یابد.

در بحث پژوهش محوری در چه شرایطی قرار داریم؟

تعدادی از دانشگاه‌های کشور مانند دانشگاه‌های مادر و صنعتی بزرگ هم‌اکنون به واسطه سیاست‌های علمی و اسناد بالادستی به دانشگاه‌های نخبه‌پرور و تا حدودی نیز پژوهش‌محور مبدل شده‌اند که این مسئله به نوبه خود تربیت دانشجویان و دارندگان مدرک کارشناسی ارشد و دکتری را برای پژوهش‌های صنعت‌محور بیشتر کرده است.

چالش عمده ایران در بحث پژوهش در چه زمینه ای است؟

 مواجه شدن با انقلاب سوم یعنی برقراری ارتباط میان دانشگاه و صنعت یکی از چالش‌های اساسی دانشگاه‌های ایران است، دانشگاه‌ها لازم است کیفیت پژوهش‌های علمی را سرعت بخشیده و همکاری‌های پژوهشی از جمله همکاری چند رشته‌ای، شبکه‌سازی در منطقه و همکاری با صنعت را افزایش دهند.

مهم‌تر از همه آن است که دانشگاه‌ها باید بدانند چگونه تیم‌های پژوهشی را ایجاد و مدیریت کنند.

تاکنون برای ایجاد این تیم‌ها در دانشگاه‌ها اقدامی شده است؟

اکنون تعدادی از قطب‌های علمی در دانشگاه‌ها تاسیس شده است و این مسئله تغییر مهمی است که در یک دهه اخیر اتفاق افتاده  و لازم است شرکت‌ها و صنایع برای ایجاد تغییر و برخورداری از تحولات فناوری و نوآوری با قطب‌های علمی همکاری کنند.

از این نظر کشور ما در مقایسه با کشورهای دیگر در چه شرایطی است؟

اکنون در کشورهایی مانند هندوستان و چین تعداد بیشتری از شرکت‌ها، مراکز تحقیق و توسعه خود را تاسیس کرده‌اند که نه تنها از مجاورت با بازارهای بزرگ و نیروی کار ارزان سود می‌برند بلکه با خلق نوآوری فرصت‌های کسب و کار بیشتری را هم برای خود فراهم آورده‌اند.

در ایران نیز این نوع مراکز تحقیق و توسعه که عمدتا در صنایع قرار دارند لازم است با دانشگاه‌های پژوهش محور ارتباط علمی، تحقیقاتی برقرار کنند.حوزه‌های آی تی، علوم و مهندسی کامپیوتر، عمران، مهندسی شیمی، علم مواد، مهندسی برق و الکترونیک، شیمی و بسیاری از رشته‌های دیگر در دانشگاه‌های کشور از وضعیت علمی خوبی برخوردارند.

صنعت می‌تواند به فناوری‌های نوین در دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی تکیه کند. این شرایط لازم است با تدبیر، سیاستگذاری و جلب اعتماد طرفین برای انجام تحقیقات علمی پیشرفته صورت گیرد.

هم اکنون، میزان همکاری‌ها رضایت‌بخش نیست. کل طرح‌های سفارشی که از حمایت مالی برخوردار بوده‌اند15  هزار و ۶۳۹ طرح است.دانشگاه‌های تربیت مدرس، تهران و علوم پزشکی تهران ازطرح‌های سفارشی به ترتیب از سهمی برابر با ۲ هزار و ۳۹۸ طرح، یک هزار و ۷۰۷ طرح و یک هزار و ۶۵۳ طرح برخوردار هستند.

از نظر ارتباط صنعت و دانشگاه در چه شرایطی هستیم و باید چه اقداماتی انجام دهیم؟

صنعت باید به دانشگاه‌ها اعتماد کرده و درهای خود را به روی پژوهشگران دانشگاهی باز کند.اکنون صنعت به راحتی می‌تواند فارغ‌التحصیلان دکتری را با پرداخت‌هایی معمول جذب کند.تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در رشته‌های مورد نیاز صنعت به وفور در ایران وجود دارد.

این‌ها نخبگان علمی هستند. هم‌اکنون فارغ‌التحصیلان دانشگاهی اثربخشی خود را در صنایع و بخش خدمات و در شرایط تحریم نشان دادند. ولی این کافی نیست.ایران کشوری با ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بسیار است. برای استفاده از این توان باید سرمایه‌گذاری کرد. به نظرم بیشترین سرمایه‌گذاری در تجهیزات آزمایشگاهی و صنعتی و نیز در بودجه‌های پژوهشی ضرورت دارد. وضعیت بودجه‌های پژوهشی مطلوب نیست و با این میزان از تخصیص دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کار چندان بزرگی نمی‌توانند انجام دهند.در حالی که شرایط کاملا برای همکاری‌های علمی و تحقیقاتی مناسب است.

برای اینکه به شرایط ایده‌آل علمی برسیم باید چه اقدامی انجام دهیم؟

 این کار مستلزم برنامه‌ریزی است و در برنامه‌های راهبردی دانشگاه‌ها با توجه به اسناد بالا دستی باید ظرفیت‌های موجود را به فعل مبدل کرد.

در سال‌های قبل منظورم در دهه‌های شصت و هفتاد شمسی دانشگاه‌های کشور از این ظرفیت‌ها در سطح استاد و دانشجو برخوردار نبود. حتی اسناد بالادستی به عنوان نقشه راه تصویب و ابلاغ نشده بود..
 تا 10 یا 15 اما اکنون وضعیت فرق کرده است، میزان تولیدات علمی کشور افزون‌تر شده و بر تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی که مولد علم و فناوری اند اضافه شده است، تعداد رشته‌ها نیز در دوره‌های ارشد و دکترا بیشتر شده است و تلاش می‌شود نسبت دانشجو به استاد نیز استاندارد شود، در اینجا، برای شکوفایی دانشگاه‌ها صنعت باید پیشقدم شود.
 

 

 

No tags for this post.