آینده ماشین‌های مترجم
چرا انسان‌ها به زبان‌های مختلف سخن می‌گویند؟ افسانه‌های قدیمی بر این باور بودند که حادثه‌ای عجیب و فراطبیعی که در طی ساخت برج عظیم بابل باستان روی داد، سبب شد انسان‌های آن روزگار زبان واحد خود را از دست داده و هر یک به زبانی متفاوت سخن گویند.
با این وجود، امروزه بسیاری از کارشناسان بیان می‌کنند که ماهیت زنده زبان را باید دلیل این تنوع و تفاوت دانست. درست همان طور که عوامل مختلفی در حیات یک ارگانیزم دخیل هستند، عوامل گوناگونی نیز سبب تغییر زبان می‌شوند. این عوامل می‌تواند از جهش ژنتیکی تا متغیرهای محیطی را دربرگیرد.
با وجود اینکه این تنوع زبانی از نظر بسیاری از افراد امری دوست داشتنی و خوشایند است، اما تاکنون عده زیادی نیز تلاش کرده‌اند تا با ایجاد زبانی «فراساخته» (مصنوعی) بر این مانع چیره شوند و زبانی واحد را به جهانیان عرضه کنند. برای نمونه می‌توان به زبان اسپرانتو اشاره کرد که در قرن نوزدهم و توسط زبان‌شناس لهستانی یعنی «لودویگ زامنهف» طراحی شد. با وجود اینکه برخی ادعا می‌کنند که امروزه 2 میلیون نفر به این زبان صحبت می‌کنند، اما این رقم در برابر جمعیت چند میلیارد نفری جهان چیز قابل توجهی نیست.
همچنین زبان دیگری به نام «لوجبان» (Lojban) بر اساس منطقی پایه و ساده طراحی شده و این امکان را به گویشوران می‌دهد تا بتوانند بدون ابهام با یکدیگر ارتباط و حتی ماشین ارتباط برقرار کنند.
در این میان، به نظر می‌رسد که ارتباط انسان با ماشین بتواند مانع زبانی موجود در ارتباطات را از بین ببرد. پیشرفت‌های صورت گرفته در چند سال اخیر در زمینه فناوری دیجیتالی را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ تسهیل ارتباطات زبانی انسان دانست. اصلی‌ترین ویژگی فناوری امروزی، توانایی الگوریتم‌ها برای یادگیری است. در واقع یک برنامه می‌تواند با دریافت اطلاعات بیشتر، الگوهای درست را شناسایی و در واقع همانند فرآیند یادگیری انسان، خود را اصلاح کند.
در این میان، شرکت‌هایی نظیر گوگل را باید پیشتاز در عملی‌سازی رویای دیرینه بشر برای داشتن زبانی واحد دانست. اگر چند سال پیش از سرویس ترجمه گوگل استفاده کرده باشید، احتمالا با متون بی‌ربطی که به عنوان ترجمه به شما داده می‌شد کلافه می‌شدید. اما هر قدر کاربران بازخورد بیشتری به الگوریتم ترجمه ماشینی گوگل می‌دادند، بر کیفیت ترجمه این سرویس نیز افزوده شد. با اینکه شاید نتوان از این سرویس در حال حاضر برای ترجمه اسناد حقوقی و مهم استفاده کرد، اما ترجمه صورت گرفته توسط آن می‌تواند کار را برای بسیاری از ما ساده‌تر کند.
افزون بر این، در آخرین نسخه از سیستم عامل اندروید، امکان ترجمه آنی پیغام‌هایی که کاربر برای دیگران می‌فرستد وجود دارد. حتی نرم افزار ارتباطی اسکایپ نیز امکان ترجمه آنلاین و آنی صوتی را برای برخی از زبان‌ها فراهم کرده است.
با این وجود یک نگرانی در این میان وجود دارد و آن هم انقراض زبان‌های اقلیتی است که در سایه زبان‌های پرقدرت امروزی رنگ می‌بازند. با اینکه اینترنت سبب شده که گویشوران زبان‌های اقلیت بتوانند میراث شفاهی و کتبی خود را بهتر از گذشته جمع اوری کرده و با دیگران به اشتراک بگذارند، اما باز هم خطر زوال این زبان‌ها تهدیدی جدی برای آنها به شمار می‌رود.
به هر حال، عملی شدن رویای ترجمه آنی یک زبان به زبان دیگر توسط ماشین می‌تواند به پیشرفت هر چه بیشتر انسان کمک کند. البته در حال حاضر نرم افزارهایی این چنینی به صورت محدود مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای نمونه یک نرم افزار ویژه تلفن‌های همراه هوشمند در آزمایشگاه CERN امکان تبادل اطلاعات بین کارشناسانی که هر یک از کشوری متفاوت هستند را فراهم می‌سازد.
با اینکه بر اساس افسانه باستانی برج بابل، چند دسته شدن زبان‌های بشری امری فراطبیعی بوده است، اما شاید این ماجرا با استفاده از فناوری، به پایانی خوش بیانجامد.
مترجم:صالح سپهری فر
No tags for this post.
