شیوه علمی در مواجهه با یافته‌های به ظاهر متضاد
شاید اصطلاح «انسان‌نما» به گوش‌تان خورده باشد. انسان‌نما (humanoid) به موجوداتی گفته می‌شود که از لحاظ طبقه‌بندی زیست‌شناسی جزو جنس انسان (Homo) طبقه‌بندی می‌شوند، اما به لحاظ گونه متفاوت هستند و قبل از انسان امروزی ـ که در زیست‌شناسی «انسان خردمند» (Homo sapiens) نامیده می‌شود ـ روی زمین زندگی می‌کرده‌اند.
حدود 40 روز پیش 1500 قطعه استخوان متعلق به بقایای گونه ای از انسان نماها در غاری واقع در 50 کیلومتری ژوهانسبورگ، پایتخت آفریقای جنوبی کشف شد. پژوهشگران با بررسی دقیق این فسیل ها متوجه شدند با گونه ای جدید از انسان نماها روبه رو شده اند. با توجه به نام غار محل کشف، نام انسان نالدی (Homo naledi) را برای این موجود جدید انتخاب کردند که به نظر می رسد از مهم ترین نیاهای بشر امروز از دیدگاه زیست شناسی باشد. بررسی بیشتر فسیل ها در این یافته ارزشمند می تواند به دیرین ـ انسان شناسان در پاسخ به پرسش هایی درخصوص چگونگی فرگشت از نخستین های دوپا به انسان نماهای پیشرفته تر کمک شایانی کند تا رازهای بیشتری از تاریخ پرهیاهوی زیست شناسی انسان گشوده شود.
دنیای علم هنوز مشغول واکاوی اهمیت کشف انسان نالدی بود که حدود دو هفته پیش انتشار نتایج مطالعه ژنتیک روی بقایای جمجمه یک انسان 4500 ساله کشف شده در ارتفاعات اتیوپی و استخراج نقشه ژنتیک آن از رازی بزرگ پرده برداشت: حدود 3000 سال پیش به دلیلی نامعلوم جمعیت بزرگی از انسان ها از قاره آسیا و اروپا به آفریقا مهاجرت کرده اند. به گونه ای که وقتی امروز دی ان ای مردمان قاره آفریقا را بررسی می کنیم، ردپای واضح این مهاجرت در ژنوم آنها دیده می شود. آن قدر که 25 درصد از مواد ژنتیک آفریقایی های امروز یادگار همان مهاجران آسیایی و اروپایی است. در حالی که در ژنوم مرد 4500 ساله آفریقایی نشانه ای از توالی ژنتیک آسیایی ها و اروپایی ها دیده نمی شود و واجد یک ژنوم خالص آفریقایی بوده است؛ این یعنی اجدادش هرگز پا از آفریقا بیرون نگذاشته بودند و با دیگر نژادهای بشر آمیزشی نداشته اند. این یافته در حالی به دست آمده است که مطالعات قبلی حکایت از این داشت که جمعیت های بزرگی از انسان خردمند، حدود 60 هزار سال پیش از قاره سیاه خارج شده اند و طی هزاران سال به مناطق گوناگون آسیا و اروپا و در چند هزار سال اخیر به قاره های آمریکا و استرالیا مهاجرت کرده اند. در 3000 سال پیش ـ که زمان چندان دوری هم نیست ـ چه رویدادی می توانسته موجب شود مهاجرتی عظیم به سوی آفریقا رخ دهد. برخی پژوهشگران تحولاتی در امپراتوری فراعنه مصر را سبب ساز چنین مهاجرتی می دانند. با این حال نشانه های روشنی در باستان شناسی دیده نمی شود.
اما این شوک هم کافی نبود، تا این که حدود یک هفته پیش انتشار نتایج مطالعه بسیار جالب توجه دیگری از پیدا شدن 47 دندان انسان با قدمت 80 هزار سال، نه در آفریقا که این بار در چین شگفتی ساز شد. در شرایطی که پیشتر دیرین ـ انسان شناسان روایت خروج انسان خردمند از آفریقا در 60 هزار سال پیش را پذیرفته بودند، حالا این دندان های 80 هزارساله چینی خط بطلان پررنگی بر شجره نامه ای کشیده است که دانشمندان طی ده ها سال با تکیه بر صدها شاهد و نمونه تجربی مبتنی بر داده های ژنتیک و باستان شناسی ترسیم کرده بودند. حالا پس از این سه کشف مهم به نظر می رسد انسان ـ دیرین شناسان باید مدل های جدیدی از چگونگی پراکنش آدمی در این کره خاکی ارائه کنند. این اولین بار نیست که در تاریخ علم به ویژه زیست شناسی تکاملی و دیرین ـ انسان شناسی کشفیاتی چنین مغایر با یافته های قبلی رخ می دهد. ابطال پذیری از ویژگی های جدایی ناپذیر روش علمی است و همین نتایج مؤید یافته های پیشین و مغایر با آنهاست که مدل های علمی را در گذر زمان صیقل می دهد و ما را از حقایق نهفته در بطن طبیعت آگاه می سازد. هر یافته علمی بخشی از پازلی است که در صورت حل شدن، حقیقتی ناب از هستی را آشکار می کند. چنان که کارل ساگان، اخترشناس مشهور آمریکایی می گوید: «همیشه چیزی شگفت انگیز در گوشه ای منتظر کشف شدن است.»
منبع:جام جم (کاظم کوکرم , روزنامه نگار علم)
No tags for this post.
