الگوهای موفق اقتصاد مقاومتی چقدر از فناوری اطلاعات بهره برده اند؟

وی در حال حاضر، به عنوان استاد تمام دانشکده برق دانشگاه علم و صنعت ایران و استاد پاره وقت دانشگاه ویرجینیای غربی مشغول به فعالیت است. از آنجا که دکتر جلالی سابقه کار و تدریس در غرب و کشورمان را به طور همزمان داشته مصاحبه ای با وی ترتیب داده ایم تا تفاوت های این دو را از جهت استفاده از ارتباطات و فناوری اطلاعات در رشد و شکوفایی اقتصاد داخلی تبیین کنیم.

به عنوان نخستین سوال تفاوت های کشورمان را با کشورهای پیشرفته دنیا در حوزه ICT چگونه ارزیابی می کنید؟

اغلب کشورهای اروپایی و تمام کشورهای توسعه یافته از مالزی و چین تا سنگاپور و کره جنوبی و حتی امارات متحده عربی و کشورهایی که در سه دهه گذشته جایگاهی به مراتب پایین تر از ایران داشته اند امروزه، توانسته اند با استفاده از این فناوری جایگاه بسیار مناسبی در سطح جهانی پیدا کنند. اما، از آنجا که در کشور ما همواره به این مهم با شک و تردید نگاه شده است، نتوانستیم از امتیازات مثبت آن برخوردار شویم و متاسفانه هنوز هم این شک و تردید در لایه های مدیریتی کشورمان وجود دارد.

جایگاه کشورمان را درحوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در سطح بین المللی در کجا می بینید؟

از نظر کاربرد و دسترسی به فضای مجازی کشورمان در جایگاهی بالاتر از متوسط جهانی قرار دارد اما، از نظر کیفیت استفاده از فضای مجازی متاسفانه رتبه قابل قبولی نداریم. به این معنا که هنوز نتوانسته ایم از دولت الکترونیک و خدمات آن به نحو شایسته ای استفاده کنیم و یا از فضای تجارت الکترونیک در سطح جهانی بهره مند شویم. در حالیکه 50 درصد افراد در ایران از تلفن همراه هوشمند استفاده می کنند که این بدان معناست که این افراد پتانسیل بهره مندی از خدمات دولت الکترونیک و ورود به اقتصاد دیجیتالی را دارند اما به دلیل بی اهمیت انگاشته شدن این موضوع در کشور، بیشتر وقت خود را صرف تفنن و استفاده های بی مورد از این حوزه می کنند

فناوری به معنای به روز شدن نیست بلکه به معنای توانمند شدن است و از این رو، باید برای استفاده از فناوری اطلاعات در بخش های مختلف  برنامه مدون و مشخص داشته باشیم

به عنوان استادی که هم با دانشجویان ایرانی برخورد داشتید و هم در دانشگاه های کشورهای دیگر تدریس کردید. فکر می کنید بین یک دانشجوی ایرانی با فردی که در کشورهای پیشرفته تحصیل می کند، چه تفاوت هایی وجود دارد؟

تفاوت دانشجویان کشورهای پیشرفته با دانشجویان ایرانی این است که آنان دارای ذهن  پردازش  تکنولوژی اند. سر کلاس درس تا وقتی یک موضوع پای تخته را تبدیل به یک تکنولوژی نکنند کار دیگری انجام نمی دهند. در حالی که دانشجویان ایرانی به پردازش اطلاعات می پردازند که تکنولوژی جدیدی از درون آن در نمی آید. باید شیوه تدریس در آموزش عالی تغییر کند. به جای اینکه بگوییم 2 2=4 می شود باید بگوییم دو تا قالی اصفهان بعلاوه دو تا قالی کاشان به ژاپن چهار تا قالی  می فروشیم. این دو باید برای دانش آموز معنی داشته باشد یعنی اصفهان و کاشان قالی دارد و ژاپن بازار خوبی برای صادرات فرش است. اعداد باید برای دانش آموزان معنی داشته باشد.اشکال صنعت هم مانند اشکال آموزشی است که به کمیت ذهنی  توجه می کنند. نمی توانیم صنعت را رشد دهیم  و به  محیط زیست توجه نکنیم  پس باید به محیط زیست اول توجه کنیم سپس به اصل تکنولوژی و سپس به اصل سیاست توجه شود. البته این رویه در ایران کاملا بر عکس است. یک سرمایه گذاری برای راه انداری یک واحد تولیدی ابتدا باید politic chang را مورد توجه قرار دهد. اما، متاسفانه کارخانه ای  در ایران  موفق تر است که توان  لابی با بخش های مختلف های مختلف  داشته باشد. برای ایجاد یک واحد تولیدی یا توسعه صنعت ابتدا باید مسایل محیط زیستی را مورد توجه قرار دهیم سپس  پایه تکنولوژیک آن را بررسی کنیم. برنامه ریزی در اولویت برنامه های صنعتی می تواند به توسعه اقتصاد کشور کمک کند. ولی باید فضای ذهنی درستی در صنعت ایجاد شود. وقتی به جامعه و به ویژه صنعت نگاه می کنیم شاهد گرفتاری معقول و منطقی نیستیم و مشکل آن آموزش یا نقدینگی  نیست که بتوان آن را حل کرد. یک مجموعه مشکل است که به فضای ذهنی سالم و درست نیازمند دارد. چرا که، تغییر تکنولوژی در هر جامعه تغییرات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را به همراه خواهد داشت.

برای اینکه دانش داخلی ما کاربردی شود و بتوانیم از آن برای رشد و شکوفایی اقتصاد کشورمان استفاده کنیم، چه راهکاری ارائه می کنید؟

برای ایجاد اشتغال فقط به دنبال کارهای ساده صنعتی نباید باشیم بلکه می توانیم در بخش های جدید فناوری ها اجازه خلاقیت به جوانان بدهیم که تولید جدیدی  به وجود آورند. مشکل صنعت ما این است که تقاضاسنجی نسبت به نیاز بازارهای خارجی انجام نمی دهد. در صنعت کشاورزی این صنعت نیاز به بازارسنجی دارد. سیستم اجرایی در بخش کشاورزی نیز نیازمند تغییر رویکرد است. به جای اینکه به دانشجو کشاورزی کلی مطالب درسی منتقل کنیم از او بخواهیم یک تولید کشاورزی یک درخت یا بوته ای را دو برابر کند و از او بخواهیم برود مطالعه کند که چه کاری باید برای افزایش تولید انجام دهد . پس از چهار سال اگر توانست این درخت را نگهداری کند مدرک تحصیلی به او داده شود

برای ایجاد اشتغال فقط به دنبال کارهای ساده صنعتی نباید باشیم بلکه می توانیم در بخش های جدید فناوری ها اجازه خلاقیت به جوانان بدهیم که تولید جدیدی  به وجود آورند

اگر بخواهیم یک موجی در اقتصاد دنبال کنیم موجی است که یک روز در صنعت، یک روز در کشاورزی و امروز در  فضای مجازی است. صنعت،کشاورزی و خدمات از بین نمی رود بلکه به صورت یک زمینه در کنار فناوری اطلاعات قرار می گیرد. صنایع باید بتوانند به فناوری وصل شوند. فناوری به معنای به روز شدن نیست بلکه به معنای توانمند شدن است و از این رو، باید برای استفاده از فناوری اطلاعات در بخش های مختلف  برنامه مدون و مشخص داشته باشیم.  دولت یازدهم از همین ابتدای فعالیت می تواند به فرهنگ سازی ایجاد فناوری های جدید کمک کند.

برای رسیدن به نقطه مطلوب باید از تجربه کشورهای دیگر برای حل مسایلی مانند تورم، بیکاری و فساد استفاده کنیم. در ترکیه این مشکلات وجود داشت ولی با کمک دانش و فناوری توانست مشکلاتش را حل کند ما نیز می توانیم  مسایل را حل کنیم. بسیاری از کشورها که زمانی خیلی از ما عقب تر بودند، راه را پیدا کردند ولی ما هنوز دنبال راه حل هستیم. باید بتوانیم بزرگ فکر کنیم ضعف ما این است که کوچک فکر می کنیم. باید به نظر کارشناسان در این حوزه توجه کنیم باید متوجه باشیم که حضور نخبگان در عرصه تصمیم گیری می تواند به صنعت و اقتصاد کشور کمک کند.

با توجه به اظهاراتتان به نظر شما حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در کشور ما چه نقاط ضعفی دارد و با چه چالش هایی روبروست؟

مهمترین ضعفی که کشورمان در این حوزه با آن مواجه است، این است که تا کنون هیچ گاه فناوری اطلاعات و ارتباطات محور توسعه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی در کشور نبوده است. به عنوان مثال، تا کنون هیچ گاه در بودجه بندی های مجلس شورای اسلامی توجهی به اهمیت این موضوع نشده بود. در حالیکه، در عصر حاضر تمامی موضوعاتی که در ایران با آن سر و کار داریم به نوعی می تواند با کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات اصلاح و بهبود یابد. البته، خوشبختانه در بودجه سال 94 برای اولین بار به اهمیت فناوری اطلاعات در کشور توجه ویژه شده که امیدوارم همین موضوع نقطه آغازی برای شروع توسعه کشور بر مبنای فناوری اطلاعات و کاربردهای آن باشد.

مهمترین ابزاری که می تواند موجب ایجاد جهش عظیمی در توسعه فناوری و کاربردهای آن در کشور باشد، ارائه پهنای باند بسیار بالا در سطح ملی و بین المللی است

برای رسیدن به وضعیت ایده آل در این حوزه چه پیشنهادی برای مسوولان حوزه فناوری اطلاعات کشورمان دارید؟

نکته اول اینکه، مهمترین ابزاری که می تواند موجب ایجاد جهش عظیمی در توسعه فناوری و کاربردهای آن در کشور باشد، ارائه پهنای باند بسیار بالا در سطح ملی و بین المللی است. چرا که، کره جنوبی توانست با افزایش پهنای باند به عنوان یک کشور توسعه یافته در این زمینه مطرح شود. نکته بعدی توجه به مشاغل دانش بنیان است به این معنا که، مشاغل دانش بنیان را جایگزین مشاغل سنتی در کشور کنیم. باید توجه داشت که مشاغل سنتی نمی توانند از فناوری اطلاعات و کاربردهای آن بهره مناسبی ببرند. در حالیکه، مشاغل دانش بنیان نه تنها می توانند در حوزه اقتصادی بهترین کارکرد را داشته باشند بلکه، کمک خواهند کرد که بخشی از مشکل بیکاری نیز در کشور مرتفع شود. سومین انتظار از مسوولان آن است که جهانی شدن را بپذیرند. متاسفانه رتبه ایران در حوزه جهانی شدن در بین 181 کشور فعال در این عرصه 154 می باشد. این درحالیست که ما تحت تاثیر کشورهایی که جهانی شدن را پذیرفته اند قرار داریم و از کالاهای آنان استفاده می کنیم اما، کالاهای ایرانی در سبد مصرفی آن کشورها جایی ندارد. از این رو، پذیرش جهانی شدن از سوی مسوولان مربوطه زمینه ایجاد برقراری تعاملات دوسویه با کشورهای پیشرفته در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در سطح جهانی را برای کشورمان فراهم می کند.

No tags for this post.