جامعه طیبه، جامعه مطلوب در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت است

این ارزش با تحقق «حیات طیبه» فراهم می‌آید. یادداشت زیر تلاش می‌کند برخی ابعاد حیات و جامعه طیبه را واکاوی کند.

آرزوهای بشر، محرک خواست و حرکت به آرمان‌شهر است؛ زیرا رسیدن به آن، دستیابی به خوش‌بختی تلقی می‌شود؛ اما مفهوم خوش‌بختی در اندیشه‌های مختلف، متفاوت است؛ بنابراین، آرمان‌شهر نیز در دیدگاه‌های مختلف، متفاوت است. در مبانی توسعه که خوش‌بختی، هدف آن است- تعاریفی از خوش‌بختی عرضه شده است که هر یک به بعدی از آن پرداخته است.

بر اساس منابع دینی اسلام، خوش‌بختی و نیز شهر آرمانی اسلام با آنچه در مبانی اقتصاد و توسعه آمده، متمایز است و این آرمان‌شهر، ابعاد فراگیری را برای خوش‌بختی انسان ارائه می‌کند. این آرمان‌شهر شامل سرای ابدی است و بُعد روحی و مجرد انسان را نیز در نظر می‌گیرد.

در جامعه آرمانی اسلام، انسان به بسیاری از خواست‌ها و نیازهای خود، دست می‌یابد و در کنار آن، نیازهای روحی او نیز تأمین می‌شود. انسان در آن به «حیات طیبه» دست می‌یابد و همه انسان‌ها در جامعه‌ای آرمانی به نام «جامعه طیبه» زندگی می‌کنند. در این جامعه، بیشتر افراد، ضمن رسیدن به آرزوهای دنیوی، از معنویت نیز برخوردار می‌شوند.

در این جامعه، بیشتر کارها به عمل صالح تبدیل می‌شود. رفتارهای فردی، خانوادگی و اجتماعی، فضای ارزشی، هنجاری و نهادی جامعه، عمل صالح است و جو کلی جامعه، بر خواست‌های نفسانی، استوار نیست و انسان‌های پاک فراوانی در آن وجود دارند. در جامعه طیبه، همه افراد به نیازهای فردی دست می‌یابند و آرامش و سکونتی بی‌بدیل به دست می‌آورند.

همه از سلامت روحی و جسمانی کامل برخوردارند. در این جامعه، امنیت کامل اعم از امنیت اقتصادی، سیاسی، قضایی، نظامی برقرار است و تمام افراد جامعه از عزت اجتماعی درخوری بهره‌مندند. در این جامعه، علم و آگاهی از منزلت والایی برخوردار است. تمامی افراد، کسب دانش را برای خود فریضه می‌دانند و فرایندهای تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و عمل -چه در سطح فردی و چه در سطح اجتماعی- مبتنی بر دانش است. کار و تلاش در این جامعه، حکم‌فرما است و رد پایی از کسالت و تنبلی در آن نیست. عدالت در جای‌جای این جامعه فرمان‌روایی می‌کند.

خانواده در جامعه طیبه، محور و خاستگاه همه توانایی‌های افراد در حل مساله، یادگیری، مشارکت و مانند آن در فعالیت‌های اجتماعی است. انسان، محور پیشرفت در جامعه طیبه است. به این معنا که انسان، هم هدف و هم عامل آن است.

یکایک افراد جامعه، بدون توجه به ثروت، مکنت، قوم، رنگ و نژاد با هم برادرانه زندگی می‌کنند. در این جامعه، همه افراد در امور مختلف با یکدیگر همکاری می‌کنند. در جامعه طیبه، همه افراد چه با انگیزه حق و چه با انگیزه تکلیف در امور اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه مشارکت می‌کنند. همه افراد جامعه طیبه در آزادی عمومی کامل در چهارچوب قوانین و مقررات فعالیت می‌کنند. این جامعه، دارای استقلال کامل است و تصمیم‌گیری در آن بر اساس عقلانیت و شریعت انجام می‌پذیرد.

*دکتر مصطفی سلیمی فر -استاد اقتصاد دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد

No tags for this post.